روشهای جدید کار برد Geotextiles در حفاظت خاک و تثبیت ماسه های روان

اخیراً برای محافظت بستر خاکها, سنگها و جاده ها از مواد و رشته های لیفی بافته شده ای استفاده مینمایند که Geotextiles نامیده میشوند

اخیراً برای محافظت بستر خاکها، سنگها و جاده ها از مواد و رشته های لیفی بافته شده ای استفاده مینمایند که Geotextiles نامیده میشوند.

این الیاف هم بصورت طبیعی از گیاهان مختلف تهیه می‌شود و هم از انواع مصنوعی آن نیز استفاده میگردد. الیاف مذکور بصورت شیکه هائی با مش های مختلف بافته شده و برای حفاظت از بسترهای خاکی، سنگی و غیره در پروزه های مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در محل هائیکه نیاز به پوسیدن الیاف بعد از استفاده از آن است از الیاف های طبیعی مانند الیاف کنف، نارگیل، نخل و غیره استفاده شده در حالیکه در انواع جدید که از پلیمرهای شیمیائی مانند پلی استر ،پلی امید و پلی اتیلن ساخته شده برای اهدافی مورد استفاده قرار میگیرد که نیاز به پوسیدن الیاف نباشد.

در حال حاضر در بعضی کشورها برای مهار فرسایش بادی و تثبیت تپه های شنی ساحلی از الیاف طبیعی مانند الیاف نارگیل و کنف یا چتائی استفاده مینمایند. طراحی استفاده از این نوع الیاف بدین ترتیب است که کارخانه تولید کننده ترکیبی از این الیاف را بصورت فنس عمودی بعنوان دیواره بادشکن و هم بصورت افقی برای مفروش کردن سطح تپه های ماسه ای ساخته است.

بخش عمودی آن که با میله ای فلزی در روی شنزار محکم می‌شود برای کاهش سرعت باد و بدام انداختن ذرات شن و ماسه است. بخشی که بصورت فرش روی ماسه ها گسترده می‌شود دارای شبکه هائی با مش های متفاوت ساخته می‌شود که در بین این شبکه ها بذر پاشی و یا بوته کاری صورت میگیرد. همچنین میتوان برای محافظت بیشتر بذور و یا نهالهای کاشته شده یک لایه از الیاف طبیعی یا کاه غلات روی شبکه های توری قرار داد. این کار که بطور انتخابی صورت میگیرد معمولاٌ برای نگهداری رطوبت خاک و همچنین جلوگیری از پراکنده شدن بذور برای تضمین عملیات تثبیت شنزار توصیه شده است.

● مزایای ژئو تکستال های طبیعی در عملیات تثبیت شنزار ها به شرح زیر است:

۱) چون از الیاف های طبیعی ساخته شده اند دوست طبیعت بوده و دارای عوارض زیست محیطی نیستند.

۲) رطوبت خاک را بخوبی حفظ نموده و بنابراین رویش گیاهی را تسریع مینمایند.

۳) پس از ۱ تا ۵ سال پوسیده شده و به کمپوست تبدیل میگردند. بنابراین مواد آلی خاک را افزایش داده و باعث میشوند که خاکدانه های درشتری ایجاد گردد.

۴) پوسیدن الیاف باعث تولید کود طبیعی برای رشد گیاهان تثبیت کننده می‌شود.

۵) باعث جلوگیری از پراکنده شدن بذور و حمل آنها توسط وزش باد میگردد.

۶) قسمت عمودی شبکه بادشکن سایه ای ایجاد مینماید که برای رویش گیاهان و حفاظت آنها در مقابل حرارت زیاد شنزار بسیار مفید است.

۷) قسمت عمودی بادشکن ذرات جهنده شن (Saltating particles) را بدام انداخته و در نتیجه فرسایش بادی را مهار میسازد.

۸) شبکه عمودی مانند یک مانع در مقابل باد عمل نموده و در نتیجه سرعت باد را کاهش داده و فرسایش بادی را آرامتر میسازد.

۹) قسمت عمودی ژئو تکستال بعلت داشتن شبکه توری خود، اجازه عبور باد را فراهم ساخته و مانند یک بادشکن نفوذ پذیر از تلاطم باد در پشت قسمت عمودی جلوگیری مینماید. بنابراین طبق تئوری که قبلاً در مورد بادشکن های غیر متراکم یا نفوذ پذیر ذکر گردید ناحیه وسعتری در پشت آن محافظت میگردد.

۱۰) نصب آن بسیار آسان و اقتصادی است.

۱۱) مهار فرسایش و تثبیت تپه های ماسه ای را سرعت بخشیده و در کوتاه مدت دارای بازده خوبی است.

۱۲) کاربرد آن در ماسه های ساحلی از پخش نمکهای موچود در جریان بادهای دریائی جلوگیری نموده و ازاینطریق به رشد گیاهان کمک مینماید.

۱۳) در مناطق ساحلی شبکه توری ژئو تکستال باعث جذب رطوبت هوا شده و بعلت خیس شدن الیاف آن در مقابل حوادث آتش سوزی ناشی از احداث کمپ های تفریحی مقاوم است.

http://rifr.blogfa.com

دکتر حسن ‌روحی‌پور

منابع مورد استفاده:

در نگارش این مجموعه از منابع زیر استفاده شده است

۱-Marshal, T. J. Holmes, J. W. Rose, C. W. (۱۹۹۶). Soil physics. ۳rd edition,

Cambridge University Press. Cambridge, UK.

۲- Morgan, R. P. C. (۱۹۹۵). Soil erosion and conservation. Second

edition.Longman Group Ltd, UK.

۳-Rose, C. W. (۲۰۰۴). An introduction to the environmental physics of soil,

water and watersheds. Cambridge University Press.

۴-Schwab, O. S. Fangmeir, D. D. Elliot, W. J. Frevert, K. F. (۱۹۹۳). Soil and

water conservation engineering. ۴th edition, John Wiley & Sons, Inc.

۴-روحی پور، حسن.( ۱۳۶۴ ). گزارش نهائی طرح: بررسی مناسبترین روش تثبیت تپه های شنی خوزستان. اهواز

۵- روحی پور، حسن.(۱۳۷۹). گزارش ششمین دوره بین المللی علوم و تکنولوژی مهار بیابان زائی در کشور چین. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع