حق می دهیم, مسوولیت می خواهیم

هر یک از زن و مرد پس از ازدواج, حقوقی پیدا می کند که در صورت انجام مسوولیت ها می تواند به آنها دست پیدا کند

حق من یعنی مسوولیت تو و حق تو یعنی مسوولیت من؛ این معادله بی‌چون و چرای زندگی خانوادگی است. نمی‌شود زن یک خانه بود، اما مسوولیتی نداشت و نمی‌شود نقش مرد خانه را بازی کرد، اما حقوق همسر را نادیده گرفت. در خانه اگر مردی دنبال رسیدن به حقوق قانونی‌اش می‌گردد باید مسوولیت‌هایش را به درستی انجام دهد و زن هم اگر مسوولیتش را می‌داند و به انجامش پایبند می‌ماند باید به حقوقش برسد. اگر کفه ترازوی زندگی اینچنین به تعادل برسد دیگر مشکلی پیش نمی‌آید. طبق قانون مرد در خانه ۳مسوولیت دارد. او باید در امور خانوادگی با همسرش مشارکت داشته باشد، آسایش خانواده را تامین کند و نفقه بپردازد.

این در حالی است که زن نیز ۴ مسوولیت قانونی در قبال همسرش دارد یعنی باید در حفظ مبانی خانواده و تربیت فرزندان با شوهر همکاری کند، وظایف زوجیت را ادا کند، در محلی که شوهر برای زندگی اختیار کرده سکنی گزیند (مگر آن که اختیار تعیین منزل به زن تفویض شده باشد) و از اشتغال به کارهایی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود و شوهرش است دوری کند، اما زن و مردی که این مسوولیت‌ها را به درستی ادا می‌کنند حقوقی نیز دارند که حتی قانونگذار نیز به زیر پا نرفتن آنها تاکید دارد.

طبق قوانین امور خانواده به محض جاری شدن عقد نکاح، تکالیف قانونی بر عهده زن و مرد قرار می‌گیرد و هرکدام دارای حقوقی مشخص می‌شوند. البته مردان پس از عقد ازدواج، امتیازاتی به دست می‌آورند که با امتیازاتی که زنان در زندگی مشترک کسب می‌کنند متفاوت است. به طوری که ریاست خانواده به مردان تعلق می‌گیرد و آنها می‌توانند اگر شغل زن با مصالح خانوادگی منافات داشته باشد مانع از اشتغال او شوند.

این در حالی است که طبق قانون، تعیین محل زندگی نیز امتیازی است که به مردان داده شده به طوری که اگر زن هنگام عقد نکاح، تعیین محل سکونت را به عنوان شروط ضمن عقد در سند ازدواج درج نکرده باشد پس از ازدواج باید در مکانی که شوهر برایش در نظر می‌گیرد زندگی کند.

● از نفقه تا فسخ نکاح

علاوه بر این امتیازات، مردان مسوولیت‌هایی نیز در قبال همسر خود دارند که مهم‌ترین آنها پرداخت نفقه است. شوهر همواره موظف است تا نفقه همسر را بپردازد مگر در صورتی که زن وظایف زوجیت را در برابر شوهرش انجام ندهد (نشوز) یا بدون دلایل موجه، محل سکونتش را از شوهر جدا و مسکن جداگانه‌ای اختیار کند.

نکته: طبق قانون مرد در خانه ۳ مسوولیت دارد، او باید در امور خانوادگی با همسرش مشارکت داشته باشد، آسایش خانواده را تامین کند و نفقه بپردازد. این در حالی است که زن نیز مسوولیت‌های قانونی در قبال همسرش دارد

این در شرایطی است که شوهر می‌تواند با تحقق ۷ شرط، عقد ازدواج را به هم بزند (فسخ نکاح) یعنی زمانی که همسر دچار جنون دائمی یا ادواری شود یا به زمینگیری، جذام، نابینایی از هر دو چشم، برص (پیسی)، افضا (نوعی بیماری زنان) یا قرن (بیماری‌ای که مانع از نزدیکی شود) دچار شود.

البته مرد در حالی در چنین شرایطی اختیار فسخ نکاح را به دست می‌آورد که این مشکلات در هنگام عقد نکاح در زن وجود داشته باشد.

در این میان حق طلاق نیز جزو حقوق مردان پس از ازدواج محسوب می‌شود، یعنی مرد می‌تواند هر وقت که بخواهد همسرش را طلاق دهد، اما این حق به آن معنی نیست که مرد هرگاه اراده کند، می‌تواند همسر را طلاق دهد؛ بلکه استفاده از این اختیار به شرط مراجعه به دادگاه و دریافت گواهی عدم‌سازش میسر می‌شود. این در حالی است که برای جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه اسناد رسمی مرد باید مهریه، نفقه و جهیزیه زن را قبلا پرداخت کرده باشد.

● زنان، امتیازات و حقوق

از دیدگاه قانون، نفقه برای زن یک امتیاز محسوب می‌شود که البته این امتیاز فقط در ۴ وضعیت به زن تعلق می‌گیرد یعنی در عقد ازدواج دائم. مگر این‌که زن از ادای وظیفه زوجیت خودداری کند، در نکاح منقطع به شرط آن‌که هنگام انعقاد عقد نکاح این موضوع شرط شده باشد، زنی که بواسطه طلاق رجعی (طلاقی که در آن اکراه زن از شوهر مطرح نیست و مرد در زمان عده می‌تواند رجوع کند)‌ مطلقه شده و زمان عده را می‌گذراند مگر این‌که طلاق در زمانی رخ داده باشد که او از ادای وظایف زوجیت خودداری کرده و همچنین زن مطلقه‌ای که باردار است. همه این زنان با تحقق این شرایط مستحق دریافت نفقه هستند.

● زنان و فسخ نکاح

اگر قانون، زنان را ملزم به همکاری با همسر در حفظ مبانی خانواده و تربیت فرزندان کرده و ادای وظایف زوجیت، تمکین در مقابل مسکنی که شوهر برایش تعیین کرده و ترک شغلی که شوهر آن را منافی مصالح و حیثیت خانوادگی را از مسوولیت‌های بدون گریز زنان قرار داده، اما در مقابل حقوقی مشابه مردان در فسخ نکاح برای آنان قائل شده است. طبق قوانین امور خانواده، جنون مرد چه دائمی باشد و چه ادواری، خواه هنگام عقد موجود باشد و خواه بعد از عقد رخ داده باشد، حق فسخ نکاح را برای زن ایجاد می‌کند.

این درحالی است که حضاء (اختگی)، عنق (ناتوانی مرد در امر زناشویی خواه قبل از عقد وجود داشته و خواه بعد از آن به وجود آمده باشد) و مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازه‌ای که قادر به انجام عمل زناشویی نباشد از مواردی است که زن می‌تواند نکاح را فسخ کند. این در شرایطی است که هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی شود، زن حق دارد از نزدیکی با او امتناع کند به طوری که این امتناع نیز مانع حق نفقه او نمی‌شود.

مریم خباز