حبش حاسب

احمد بن عبدالله مروزی ملقب به حبش حاسب در مرو متولد شد و در فاصله سال های ۲۵۰- ۲۶۰ ق در گذشت. وی در زمان خلافت مامون و معتصم عباسی در بغداد به فعالیت علمی می پرداخته است. ابن ندیم …

احمد بن عبدالله مروزی ملقب به حبش حاسب در مرو متولد شد و در فاصله سال های ۲۵۰- ۲۶۰ ق در گذشت. وی در زمان خلافت مامون و معتصم عباسی در بغداد به فعالیت علمی می پرداخته است. ابن ندیم دو زیج دمشقی و مامونی را تالیف حبش دانسته است و قفطی سه زیج را با نام هایی متفاوت از آن حبش می داند. امروزه دو نسخه خطی از زیج های حبش باقی مانده است که مشخص نیست کدام بک از زیج های مذکورند.

حبش حاسب در پیشرفت مثلثات مسطحه و کروی نقش مهمی داشته است. او نخستین کسی است که تابع (ظل) تانژانت را ابداع کرده و به کار برده است. وی برای حل مسایل نجوم کروی، جدول هایی براساس توابع گوناگون تنظیم کرد که بر زیج های بعد تاثیر زیادی داشت. حبش نخستین بار با استفاده از روابط مثلثاتی دقیق رابطه میان وقت روز و ارتفاع خورشید را به دست آورد. به علاوه او ضابطه ای درباره رویت هلال ماه مطرح کرد که از نخستین ضابطه های رویت هلال در نجوم دوره اسلامی به حساب می آید. هم چنین وی برای نخستین بار از نوعی روش محاسباتی( امروز موسوم به تکرار) برای محاسبه دقیق زمان میان خورشیدگرفتگی بهره برده است که پیش از وی در تاریخ نجوم بی سابقه است.