راهکاری برای رفع غم و اندوه

چه کنیم تا غم فرساینده از ما رخت بر برسته و غم سازنده جایگزین آن شود

چه کنیم تا غم فرساینده از ما رخت بر برسته و غم سازنده جایگزین آن شود؟ در این موارد، راههای گوناگونی وجود دارد که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:

● بینش و تربیت اسلامی

یکی از اساسی‌ترین رهاوردهای اسلام در زدودن غمها این است که بینشها را دگرگون می‌سازد. بینش اسلام غم زداست و شادی آفرین، آموزه‌های دینی بینش انسان را چنان می‌سازد تا دنیا را ناپایدار و کوچک بداند و برای از دست رفته‌ها اندوهناک نشود و بداند اندوه برای از دست رفته‌ها نه تنها سودی ندارد بلکه حال و آینده را نیز نابود می‌سازد. حضرت علی علیه السلام فرمود:«لاتُشعر قَلبَک الهَمَّ عَلی مافاتَ فَیَشغَلُکَ عَّما هُوآتٍ.»«اندوه بر گذشته را آویزه دل خویش مساز که غم بر آنچه رفته است تو را از توجه به آنچه می‌آید باز دارد»۱.

● تقویت ایمان

با دقت در زمینه‌ها و عوامل غم و اندوه، می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که بسیاری از زمینه‌ها و عوامل غم، ریشه در ضعف ایمان دارد و اگر ایمان به خدا و امداد و رحمت او در وجود انسان تقویت شود، بسیاری از غمها و غصه‌ها از بین می‌رود. قرآن کریم می‌فرماید:(الَّذینَ امَنُوا وَ لَم یَلبِسوُا ایمانَهُم بِظُلمٍ اولئکَ لَهُمُ الأمنُ وَ هُم مُهتَدوُنَ).۲«آنان که ایمان به خداوند آورده و ایمان خود را به ظلم و شرک نیالودند، برای آنها امنیت و آرامش است و هم آنها به حقیقت (به سر منزل سعادت) هدایت یافته‌اند». ایمان به خدا انسان را از دلبستگی به دنیا می‌رهاند و این باور را برای او ایجاد می‌کند که دنیا مقصد نیست و با این بینش، دنیا در نگاه مومن، رنگ می‌بازد و با دست نیافتن به مظاهر دنیا همچون مال، مقام و رفاه، غمگین نمی‌شود؛ چراکه اعتماد به رحمت بی‌پایان الهی دارد.

● توجه به ناپایداری نعمت‌های دنیا

در حدیث قدسی آمده است:«یَابنَ آدَمَ! لا تَحزَن عَلَی ما فاتَکَ مِنَ الدُنیا و لا تَفرَح بِما اُوُتیتَ مِنها فَاِنَّ الدُّنیا الیَومَ لَکَ وغَداً لِغَیرِکَ».۳«بر آنچه از اموال و مقامهای دنیا از دستت می‌رود، اندوهناک مشو و نیز برای آنچه از نعمتهای این جهان بر تو داده می‌شود، فرحناک مباش؛ زیرا دنیا امروز از آن توست و فردا از آن غیر تو (بنابراین، انسان نباید برای چیزهای ناپایدار، اندوهگین شود)».

● سیر و سفر

زندگی در یک مکان خاص، یکسانی و یکنواختی می‌آورد و همین باعث گرفتگی روحی و از دست رفتن شادی می‌شود. برای رهایی از چنین وضعیتی، مسافرت بهترین راه است. حتی اگر جایی که به آن سفر می‌کنیم خیلی خوش آب و هوا نباشد باز برای انسان فرح‌بخش است. چون نفس تغییر محیط و آب و هوا و جابه‌جایی انسان نشاط آور است.

● غسل

غسل یکی دیگر از زمینه‌های نشاط و رفع حزن است و در حدود صد غسل مستحبی وارد شده است که همه آنها نشاط آور است و جالب اینکه یکی از غسلها به نام غسل نشاط است.۷

● توجه به سرمایه‌ها

انسان نوعا از دارایی و سرمایه‌های خود، غافل است و بیشتر، نقصها و کمبودها را می‌بیند و لذا همین که احساس کمبود و نقص بکند، غمگین می‌شود، در حالی که اگر به سرمایه هایی که دارد توجه کند، خوشحال می‌شود. هر شخصی ولو فقیرترین فرد باشد، اگر دقت کند به سرمایه‌های وجودیش، خواهد دانست که بزرگترین سرمایه‌ها را دارد. نعمت سلامتی، نعمت چشم، گوش، قلب و هزاران نعمتی که انسان از آنها غافل است.گویند: مردی درنهایت ناامیدی با یک روانشناس تماس گرفت، او گفت: من به آخر خط رسیده ام، تمام هستی من از دستم رفته است. دکتر پرسید آیا می‌توانی ببینی؟ آیا می‌توانی راه بروی؟ می‌توانی بشنوی؟ گفته بود: بلی. دکتر روانشناس به او گفته بود: با این حساب تقریبا همه چیز داری و تنها چیزی که از دست داده‌ای پول است.سید جزایری نقل کرده که مردی از مستمندان شیعه به حضور امام صادق علیه السلام آمده و از فقر و تنگدستی خود شکایت کرد. حضرت فرمود: «اَنتَ مِن شیعَتِنا و تَدَّعیِ الفَقرَ؟! شیعَتُنا کُلُّهُم اَغنِیاءُ».«تو از شیعیان مایی و با این حال ادعای فقر و تنگدستی می‌کنی؟ شیعیان ما همه اغنیا هستند».سپس فرمود:«یا فُلانُ اِنَّ لَکَ تِجارَهً قَد اَغنَتکَ».«ای فلان برای تو تجارتی است که تو را بی‌نیاز گردانیده.» عرض کرد. آن تجارت چیست؟ حضرت فرمود: اگر ثروتمندی به تو بگوید: من دنیا را پر از نقره به تو می‌دهم که از ولایت اهل بیت علیه السلام بیرون آیی و داخل ولایت غیر آنان شوی آیا چنین خواهی کرد؟ عرض کرد. نه یابن رسول‌ا...، اگرچه دنیا را پر از طلا کنند و به من بدهند. امام فرمود:«اِذَن لَستَ فقیراً وانَّما الفقیرُ مَن لَیس لَه ما لَکَ».«بنابراین تو فقیر نیستی. فقیر کسی است که آنچه تو داری نداشته باشد.»آنگاه مالی را به او دادند.۸مردی از مومنین به خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد، حضرت فرمود: چگونه می‌یابی قلبت را نسبت به مومنین؟».عرض کرد: من آنها را مثل خودم می‌دانم، آنچه آنها را ناراحت می‌کند مرا نیز ناراحت می‌کند و آنچه آنها را خوشحال می‌کند، مرا نیز خوشحال می‌نماید. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «تو ولی خدا هستی؛ احدی ازمخلوقات خداوند سودی مانند تو ندارد، مگر کسی که مانند تو باشد، موقعیت تو برتر است از کسانی که سرمایه هایی مانند مال، فرزند و عیال دارند، بشارت باد بر تو که از ثروتمندان مردم هستی».۹

● کارگشایی

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«مَن اَراد اَن تُستَجابَ دَعوُته و اَن تُکشَفَ کُربَنُهُ فَلیُفرّج عَن مَعسر.»۱۰هرکه بخواهد دعایش مستجاب شود و غمش از بین برود تنگدستی را گشایش دهد».یکی از عواملی که حزن و غم را از بین می‌برد، در میان گذاشتن عقده‌ها و گرفتاریها با هسته‌های مشاوره و مومنانی که اهل درد و سوزند می‌باشد، تا بدین وسیله غم برطرف شود.امام صادق علیه السلام فرمود:«اِذا ضاقَ اَحَدُکُم فَلیُعلِم أخاهُ و َلا یُعینُ علی نَفسِهِ».۱۱«هرگاه یکی از شما دچار گرفتاری غم و اندوهی شد باید برادر خود را آگاه سازد تا مشکلش را برطرف نماید و به توانایی خود اکتفا نکند (و خودش را با فشارهای روحی از بین نبرد).»

* منابع در دفتر روزنامه موجود است