ازدواج در اسلام

زیرا سهلانگاری و بیتوجهی در این امر مهم, ممکن است نسلهای بعدی را به بدبختی و بیماری مبتلا کند یعنی از طریق ازدواج با افراد نالایق, خصوصیات و آفتها بیماریهای گوناگون جسمی و روحی به فرزندان و نسلهای بعدی انتقال مییابد لذا رسول اکرم ـ ص ـ در روایتی میفرماید

زیرا سهلانگاری و بیتوجهی در این امر مهم، ممکن است نسلهای بعدی را به بدبختی و بیماری مبتلا کند. یعنی از طریق ازدواج با افراد نالایق، خصوصیات و آفتها بیماریهای گوناگون جسمی و روحی به فرزندان و نسلهای بعدی انتقال مییابد. لذا رسول اکرم ـص ـ در روایتی میفرماید.

برای نطفههای فرد جای مناسب برگزینید چرا که خویشاوندان همسر نقش اساسی در تکوین کودک دارند.

و در معانی الاخبار ص ۴۷ از حضرت پیامبر نقل شده است که:

همسر مانند گردنبند است، بنابراین بنگر که چه کسی را به همسری برمیگزینی

اسلام به خاطر حفظ سلامت نسل و عدم انحطاط و سقوط خانوادهها تأکید فراوان به عمل آورده که با افراد نالایق، نادان و احمق فرومایه ازدواج نشود. چنانچه امام صادق ـ ع ـ میفرماید.

شما را از ازدواج با احمق برحذر میکنم که همنشینی با او و فرزند حاصل از او موجب تباهی است

(مزرع کافی ج ۲ ص ۱۳و ۱۱)

برای انتخاب صحیح همسر روانشناسان و متخصصان امور، معیارها را ذکر کردهاند. این معیارهای باید به خوبی در مد نظر گرفته شوند تا انتخاب صحیح و درست صورت گیرد.

۱) ظاهر طرفین مورد پسند باشند: زوجین باید از نظر ظاهر و قیافه یکدیگر را بپسندند. زندگی کردن با فردی که از نظر ظاهر پسندیده نیست کاری بسیار مشکل است. بنابراین دختر و پسر در ابتدا باید یکدیگر را ببینند و در نظر بگیرند که آیا وضعیت ظاهری فرد مقابل برای وی قابل قبول است یا خیر. و در چه درجهای از اهمیت قرار دارد. آیا میتواند با مشکلی که در ظاهر طرف مقابل وجود دارد کنار بیاید و یا برعکس تحمل آن برایش آسان نیست. در نظر بگیرد که آیا میتوان آن مشکل را رفع و یا برطرف نمود. و برای برطرف نمودن آن چه راههایی وجود دارد و چه محاسنی به آن معایب را میپوشاند و در چه حدی.

۲) برخورداری از سلامت جسم و روان: باید تحقیق نمود که زوجین اختلال ژنتیکی و روحی ندارند. اختلافاتی مانند تالاسمی، هموفیلی، دالتونیسم، اسکیزوفرنی از بیماریهای ارثی میباشند که با تحقیق و آزمایشهای دقیق خونی میتوان به آنها پیبرد اختلالاتی مانند افسردگی ـ وسواس ـ شخصیتهای پارانوئید(بدبین) و میستریک و نارسیستیک(خود شیفته) جزء با مشاورة روانشناسی قابل تشخیص نمیباشند. با اینکه میتوان در ظاهر تا حدودی به افسردگی و وسواس اسکیزونرنی و دیگر بیماریهای جدی روانشناختی پیبرد، اما در اغلب موارد مشاورة ازدواج برای زوجین ضروری است تا ابعاد شخصیتی آنان و اختلالات نهان آنها بارز شود. معلولیتهایی که احیاناً در زوجین وجود دارد، قبل از ازدواج باید عنوان شود تا بعدها مشکلی ایجاد نشود. طرفین با آگاهی کامل از سلامت جسم و روان یکدیگر باید به اتخاذ تصمیم بنشینند.

۳) سن: تفاوت سنی مطلوب از نظر روانشناسان ۸-۳ است. مرد باید از زن بزرگتر باشد.

۴) تحصیلات: تحصیلات زوجین یا باید برابر باشد یا تحصیلات مرد بیشتر از زن باشد و بهتر است فقط یک مقاطع فاصله داشته باشند بدینصورت که اگر مرد لیسانس است زن لیسانس یا دیپلم باشد. نه مرد فوق لیسانس و زن دیپلم و پائینتر و برعکس. بهتر است هر دو تحصیلات دانشگاهی داشته باشند و یا هر دو دیپلمه باشند. حتی المقدر بهتر است تحصیلات مرد بیشتر از تحصیلات زن باشد. تحصیلات کمتر مرد به هیچ وجه مورد تأیید نیست.

۵) شغل: شغل طرفین باید مورد بررسی قرار گیرد. آیا مرد به ادامه فعالیت و کار زن راضی است یا نه؟ آیا زن میتواند از کار در بیرون از منزل منصرف شود؟ آیا اختلافی بین تمایل زن(برای کارکردن) و مرد وجود دارد یا نه؟ این موارد باید قبل از ازدواج بررسی شوند. اما شغل مرد و در صورت شاغل بودن زن، شغل زن باید ثابت و سالم باشد در اکثر مواقع تغییردادنهای بیدلیل شغل میتواند ناشی از وجود کی نوع اختلال شخصیت باشد. فردی که بدون دلیل موجه دائماً شغلش را عوض میکند برای ازدواج مناسب نیست در ضمن مشاغلی مانند کوپنفروشی دست فروشی شغل ثابت محسوب نمیشود. اما شغل باید سالم باشد محیط کار طرفین از نظر اخلاقی و اجتماعی محیطی سالم باشد تا به بافت خانواده لطمه نزند در کتاب شرح نهجالبلاغه بنابی الحدید ج ۲۰ ص ۲۷۰ میخوانیم امیرالمومنین فرموده است وقتی محیط اجتماع آلوده باشد. سجایای انسانی بیرونق و زیانآور میشود و برعکس رذائل در جامعه رایج و سودبخش میگردد.

همچنین در کارهایی مانند قاچاق، کارهای خلاف و غیرقانونی نباید مشغول باشد مرد باید دارای شغل و درآمد باشد.

۶) اقتصاد خانواده: طرفین ازدواج نباید از دو طبقه مختلف اقتصادی باشند وضعیت مالی و مادی خانواده‌ها باید برابر باشد تفاوت زیادی نداشته باشد چه در مورد زن و چه در مورد مرد این نکته صدق میکند. هر دو باید در یک سطح باشند. از نظر وضعیت اقتصادی حداقل در رفاه نسبی باشند چنانچه در بحارالانوار ج ۱۵ ص ۲۳۶ می‌خوانیم: موسی‌بن جعفر ـ ع ـ فرمود: خوشبخت انسان با ایمانی است که برای گذراندن زندگی درآمد کافی داشته باشد.

۷) وضع فرهنگی خانواده: خانواده‌ها باید هم‌فرهنگ باشند و در یک سطح فرهنگی قرار گرفته باشند. مثلاً خانواده‌ای که شغل آنان بازاری است و خانواده ای که جزء طبقه فرهنگی محسوب می‌شود هر کدام فرهنگ زندگی خاص خود را دارند و در یک سطح قرار نمی‌گیرند در عین حال زوجین باید هم دین باشند یعنی هر دو مسلمان یا هر دو مسیحی علاوه برآن باید مذهب باشند هر دو شیعه هر دو سنی هر دو کاتولیک و غیره. روانشناسان معتقدند بهتر است زوجین حتی هم‌زبان باشند یعنی ازدواج ترک با ترک کرد با کرد و ترکمن با ترکمن موارد بسیاری از طلاقها ناشی از عدم هماهنگی وضع فرهنگی زوجین می‌باشد. گاهی اوقات فقط اختلاف زبان منجر به گسستگی پیوند زناشویی شده است. نقش خانواده به دوستان و آشنایان در زندگی فرد باید بررسی گردد. محیط دوستان نزدیکان همسایگان اگر نامناسب باشند در روی افراد تأثیر قابل توجهی دارند. شعر زیر گواه این مطلب است.

پسر نوح با بدان بنشست

خاندان نبوتش گم شد

سگ اصحاب کهف روزی چند

پی‌نیکان گرفتار و مردم شد

و در کتاب شرح نهج‌البلاغه می‌خوانیم: حضرت علی ـ ع ـ فرمود: از مصاحبت با افراد فاسد بپرهیز زیرا طبیعت به طور ناآگاه بدی و ناپاکی را از طبع منحرف می‌دزدد در حالیکه تو از آن بی‌خبری

۸) اخلاق و ایمان: اخلاق یعنی خوش‌رویی ـ عصبانی نبودن ـ پرخاشگری نبودن تحمل داشتن و صبور بودن همچنین عدم اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز در این مقوله جای میگیرد. الکل هم حیا را می‌برد و هم خشونت می‌‌آورد. لذا در انتخاب همسر باید دقت نمود تا فرد از نظر اخلاقی موردی نداشته باشد زوجین باید از تحمل و صبر برخوردار باشند تا بتوانند معایب یکدیگر را تحمل نموده و در مواقع بروز مشکلات صبوری نشان دهند کسانیکه از صبر بی‌بهره‌اند امکان بروز اختلافات روحی در آنان وجود دارد. همچنین عصبی شدنها و پرخاشگریهای ناگهانی ناشی از عدم تحمل و صبوری است که می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی دیگر من جمله کتک‌زدن و فحاشی‌ها و درگیریهای لفظی و بدنی شود اعتیاد به مواد الکل نیز این مشکلات را به بار می‌آورد. لذا داشتن وجدان و ایمان و اعتقادات مذهبی و صداقت و وفاداری از جمله ویژگیهای فردی است که به همسری انتخاب می‌شود. هر یک از زوجین باید در مورد خانوادة طرف مقابل و فضائل اخلاق و رذائل اجدادی اطلاع داشته باشند از نظر اسلام فضائل یا رذائل آباء و اجداد و نیاکان در نسلهای آینده بدون شک اثر دارد و فرزندان وارث خصوصیات آنان می‌باشند خداوند متعال از زبان حضرت نوح ( ع ) فرموده است: پروردگارا: این مردم کافر و گمراه را از صفحة روزگار برانداز، چه اگر آن‌ها را به حال خود واگذاری از طرفی مایه گمراهی دیگران می‌شوند و از سوی دیگر فرزندانی که می‌آورند جز آلوده و پلید نخواهد بود. ترجمه سورة نوح، آیه‌های ۲۶-۲۷ اسلام به خاطر پاکی نسل ، مراقبتهای عمیق و لازم به عمل آورده است و تأکید نموده که با افراد بداخلاق و ناشایسته ازدواج صورت نگیرد در کتاب مسائل‌الشیعه ج ۵ ص ۱۰ آمده است: حسین‌بن بشار واسطی به حضرت امام رضا ( ع ) نامه‌ای نوشت: یکی از بستگانم درخواست وصلت با من دارد ولی بداخلاق است حضرت در جواب نامه فرمود اگر اخلاقش بد است با او ازدواج نکن. با معیارهایی که ذکر شد که البته لزوماً کافی نیستند، می‌توان به انتخاب و تصمیمی عاقلانه مبادرت نمود به خاطر داشته‌ باشیم برای یک ازدواج موفق یکی از شرایط انتخاب صحیح است.

آناهیتا مهشیدی

منابع: اسلام و تربیت، رضا قربانیان، موسسه خدمات فرهنگی و نشر تهران

مقدمه‌ای بر نظریه‌های روان درمانی

بخشی از سخنان استاد دکتر محمود گلزاری

توسط افراد وحید فخری

http://www.t۳nsm.blogfa.com