سـفـر آداب دارد

دکتر مجید صادقی می گوید با صرف کمترین هزینه و با برنامه ریزی هم می توان لذت یک سفر طولانی را برد

خانواده‌ها برای تعطیلات تابستانی برنامه‌ریزی خاصی دارند و در این برنامه سفر جایگاه ویژه‌ای دارد آنقدر که گرانی، ترافیک و گرما هم نمی‌تواند مانع از‌ آن شود...

به هر حال هر خانواده با توجه به توان مالی و امکانات خود، نقطه‌ای از کشور را انتخاب می‌کند، تمهیداتی می‌اندیشد و راهی سفر می‌شود و اما سفر هم آداب و الزامات خودش را دارد که برای بررسی بیشتر این موضوع سراغ دکتر مجید صادقی، روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، رفتیم تا در این‌باره بیشتر بدانیم.

▪ سفر چه تاثیری روی سلامت روان افراد دارد؟

مسافرت یکی از روش‌هایی است که برای ارتقای بهداشت روان و بهبود کیفیت زندگی افراد همواره موردتاکید قرار می‌گیرد. این مساله هم در مورد افراد سالم و هم در مورد بیماران دارای اختلالات روان‌پزشکی صدق می‌کند. تغییر شرایط و سفر در افراد سالم اثرات پیشگیری‌کننده از بیماری‌های روانی دارد به‌خصوص در افرادی که دارای مشاغل پراسترس هستند این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است. در مشاغل پراسترس به دلایل مختلف اعم از ساعت‌های طولانی کار و انتظارهای زیاد از فرد در محیط کاری حالتی در افراد ایجاد می‌شود که به آن اصطلاحا «نشانگان فرسودگی شغلی» می‌گویند. علایم این بیماری خود را به شکل بی‌حوصلگی، بی‌میلی به کار، تمایل به اتمام زودتر از موعد کار، حضور تاخیردار در محل کار و تحریک‌پذیری نشان می‌دهد. یکی از راه‌های مبارزه و درمان این اختلال روانی مسافرت است. به همین منظور است که در برخی کشورها کارمندان اجازه ذخیره مرخصی‌های استحقاقی خود را ندارند و باید از آنها به‌خصوص به منظور انجام مسافرت استفاده کنند. وقتی همین افراد پس از گذراندن مرخصی به محل کار بازمی‌گردند به طور محسوسی از کارایی بالاتری نسبت به قبل برخوردار می‌شوند.

▪ آیا هر سفری می‌تواند ضامن سلامت روان افراد باشد یا سفر سالم هم شرایط خاص خود را دارد؟

برنامه‌ریزی در سفر بسیار حائزاهمیت است، زیرا در غیر این صورت نه تنها سفر لذت‌بخش نیست و باعث تجدید قوا نمی‌شود بلکه چیزی جز اضطراب و سردرگمی در برنخواهد داشت. البته معدود افرادی هستند که اصطلاحا به آنها «ماجراجو» و «نوجو» گفته می‌شود. این افراد معمولا دنبال تجربه‌های جدید هستند و از سفر به جاهای پیش‌بینی‌نشده لذت می‌برند اما بیشتر افراد ترجیح می‌دهند سفری برنامه‌ریزی شده داشته باشند.

▪ منظور از سفر برنامه‌ریزی شده چیست؟

اول از همه وسیله‌ای که با آن به مسافرت می‌رویم باید مطمئن باشد زیرا خرابی وسیله نقلیه یا عدم احساس ایمنی در وسیله‌ای که با آن سفر انجام می‌شود، می‌تواند تمام لذت سفر را از بین ببرد. بعد از آن انتخاب درست همسفران بسیار مهم است. باید کسانی را به‌عنوان همسفر انتخاب کرد که تا حدی سلیقه‌های مشترکی داشته باشند تا در طول سفر هرکس ساز خود را نزند. در ضمن مسایل مالی باید در همان ابتدای سفر بین همسفران حل شده باشد زیرا این مساله می‌تواند باعث بروز اختلافاتی شود که لذت سفر را از بین می‌برد. همچنین مسافران باید نسبت به محلی که قرار است به آنجا مسافرت کنند اطلاعاتی داشته باشند تا در محیط جدید، دچار سردرگمی و اضطراب نشوند و بتوانند بیشترین استفاده را از زمان خود ببرند. این مساله در مورد مسافرت به مکان‌هایی که از لحاظ فرهنگ، ملیت و زبان کاملا متفاوت از ماست، بسیار مهم است زیرا ورود به محیط ناآشنا خودبه‌خود باعث اضطراب و احساس بیگانگی در افراد می‌شود که می‌تواند مانعی برای لذت بردن از سفر باشد.

▪ آیا تمام محاسنی که برای مسافرت برشمردید، مستلزم سفرهای دور و طولانی است؟

نه، به هیچ عنوان این‌طور نیست. اگر در یک مسافرت کوتاه و درون‌شهری نیز تمام شرایط مطرح‌شده اعم از برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب درست مکان دیدنی و همسفران مناسب در نظر گرفته شود، می‌توان مشابه همان آثار روانی که در یک مسافرت طولانی عنوان کردیم، انتظار داشته باشیم. کسانی که به هر دلیل، امکان مسافرت‌های دور را ندارند، می‌توانند در همان شهر خود از جاذبه‌های گردشگری، مکان‌های دیدنی، آثار تاریخی و رستوران‌های خوب با صرف کمترین هزینه و حتی با پای پیاده به حدی لذت ببرند و احساس رضایت کنند که بسیاری در یک سفر طولانی با صرف هزینه‌های سنگین نیز این امکان را نداشته باشند. مهم ایجاد تنوع، نشاط و تحرک است. متاسفانه رسم غلطی که وجود دارد این است که برخی افراد چه در خانه و چه در مسافرت، دوره تعطیلات خود را بیشتر به خواب می‌گذرانند و فکر می‌کنند به این نحو تجدیدقوا کرده‌اند در حالی که اصلا این‌طور نیست و در پایان تعطیلات نه تنها خستگی آنها رفع نشده بلکه خسته‌تر از گذشته نیز شده‌اند.

▪ توصیه شما در این‌باره چیست؟

در دوران تعطیلات، افراد باید سعی کنند همان برنامه منظم خود را در مورد خواب و تغذیه حفظ کنند زیرا بسیاری در این ایام به عناوین مختلف تا دیروقت بیدار می‌مانند و برای جبران این شب‌بیداری‌ها در طول روز می‌خوابند و به این ترتیب نظم شبانه‌روزی خود را به هم می‌زنند که این بی‌نظمی می‌تواند به سلامت روان افراد آسیب برساند، بنابراین توصیه موکد می‌شود که در این ایام ترتیب خواب خود را طبق عادت‌های همیشگی رعایت کنند تا بتوانند به معنای واقعی از لحاظ جسمی و روحی تجدیدقوا کنند و از تعطیلات خود استفاده بهینه ببرند.

معصومه حامدی