جمعه, ۱۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 31 January, 2025
تغییر معادلات
سیاستهای قیمتگذاری کشتیسازان کرهجنوبی توان رقابت را از سایر سازندگان کشتی در نقاط مختلف جهان سلب کرده است، یعنی شرایطی درست برعکس آن چیزی که در ۳۰ سال قبل حاکم بود و کشورهای اروپائی، بهویژه فرانسه و اسپانیا، بر بازار ساخت کشتیهای حمل گاز طبیعی حکمروائی داشتند. گذشت زمان نشان خواهد داد که آیا چین نیز در این عرصه تهدیدی بهشمار میآید یا خیر؟
یاردهای کرهجنوبی به سیطره خود بر بازار کشتیهای نوساز حمل گاز طبیعی مایع (LNG) همانند سایر بخشهای کشتیسازی ادامه میدهند. این شرایط با آنچه در دهه ۱۹۸۰ میلادی وجود داشت کاملاً متفاوت است. در آن زمان شرکت میتسوبیشی در زمینه طراحی و ساخت کشتیهای گازبر (LNG)، پشت سر شرکت اروپائی حرکت میکرد. بهعبارتی میتسوبیشی از ۲ سیستم رایج Membrane فرانسوی و Spherical نروژی بهره میبرد. به این ترتیب ژاپنیها از اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی به بعد کشتیهای بسیاری را به نام (Moss - Type) ساختند، اما پس از آن بهتدریج کرهایها با ورود موفقیتآمیز خود به بازار ساخت کشتیهای ویژه توانستند ژاپنیها را پشت سر بگذارند.
در حال حاضر از میان ۱۳۲ کشتی حمل گاز در دست سفارش تا پایان ماه مارس، سهم یاردهای کرهجنوبی ۹۴ کشتی و پس از آن ژاپنیها با ۲۹ کشتی است و چین با فقط ۵ فروند و با فاصلهای قابل ملاحظه پشت سر این ۲ کشور پیشرو قرار میگیرد. هر چند که این آمار با فعال شدن چند پایانه دریافت تازه در چین اندکی افزایش خواهد داشت. اتحادیه کشتیسازان کرهجنوبی مدعی است که در پایان سال گذشته تعداد کشتیهای حمل گاز (LNG) ـ ۸۲ فروند بوده و این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۰۴ میلادی ۷۵ فروند بوده است. از نظر حجم کشتیها نیز این اتحادیه میگوید که رشد کشتیهای نوساز در سال ۲۰۰۴ میلادی، ۱۲ برابر و در سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۵ برابر سالهای پیش از آن افزایش نشان میدهد.
فرانسه که در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی قدرت بلامنازع کشتیسازی محسوب میشود، اکنون در تنها یک یارد باقیماندهاش که توانائی ساخت چنین محصولات بزرگی را حفظ کرده است، ۳ فروند کشتی را در دست ساخت دارد. جالب اینجا است که آینده همین یارد نیز در معرض ابهام قرار دارد، درست مثل یارد اسپانیائی سستائو (Sestao) در بیلبائو که یک کشتی را در سفارش ساخت دارد و هیچ نشانهای از سفارشهای تازه در دست نیست.
حتی کرهایها نیز در سال گذشته سیری نزولی را تجربه کردند، یعنی زمانیکه تنها سفارش ساخت ۲۲ فروند کشتی حمل (LNG) در مقایسه با ۵۲ سفارش در سال ۲۰۰۴ میلادی دریافت شده بود.
به هر روی براساس آمارهای انتشاریافته در مورد کشتیهای نوساز در پایان ماه مارس سال ۲۰۰۶ میلادی، تعداد سفارشها حدود ۹۴ فروند بود. پیشبینی میشود که این آمار با توجه به خبرها و شایعات و مذاکرات در دست انجام در مورد سفارشهای جدید باز هم افزایش یابد.
کرهایها با توجه به سیاست رقابتی و قیمتشکن خود هنوز هم انتظار دارند که سهم اصلی را در ساخت کشتیهای تازه از آن خود سازند. البته یاردهای دیگری هم هستند که برای ورود به بازار حمل گاز طبیعی تمایل دارند، مثل یارد آکر (Aker) که به تازگی بخش کشتیسازی آلستوم و چنیته دو لا آتلانتیک را خریداری کرده است. این مجموعه مهندسی که گفته میشود درصدد است تا برای کاهش قابل ملاحظه زمان ساخت، سیستم مونتاژ جدیدی را بهکار گیرد، دارای تجربیات بسیاری در ساخت کشتیهای بزرگ حامل گاز در دهه ۱۹۹۰ میلادی است که براساس طراحی ماوس روزنبرگ ساخته شده بود.
● کرهجنوبی
▪ کشتیسازی و مهندسی دریائی دوو (DSME) (DAEWOO SHIPBULDING AND MARINE ENGINEERING)
کشتیسازی و مهندسی درائی دوو با دریافت سفارش ساخت ۳۶ فروند کشتی حمل گاز طبیعی مایع تا پایان ماه مارس در جایگاه پیشروترین شرکت در این عرصه قرار میگیرد. این سازنده به ترتیب ۳۴ و ۴۳ درصد از تمامی سفارشهای ساخت کشتیهای حمل گاز (LNG) را در سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ میلادی از آن خود کرده است. در سال ۲۰۰۰ میلادی و زمان آغاز رونق کار این شرکت ـ که تا امروز هم ادامه دارد ـ دوو سفارشهائی را برای ساخت ۶ فروند کشتی حمل گاز دریافت کرد که یکسال بعد این میزان به ۱۰ فروند رسید. این یارد درصدد است سیستمی را طراحی کند که در مقایسه با دیگر روشها، دربردارنده هزینه پائینتر ساخت، مصرف سوخت کمتر، سرعت و قدرت مانور بیشتر و دسترسی و تعمیر و نگهداری آسانتر است.
کشتیسازی و مهندسی درائی دوو مبتکر سیستمی خودکار است که قابلیتهای تخلیه و بارگیری اتوماتیک و کنترل و ایمنی ناوبری را دارد. کشتیسازی و مهندسی دریائی دوو از یک شبیهساز (سیمیلاتور) برای پیشبینی و ارزیابی عوامل خطرهای گوناگون مرتبط با ناوبری و سلامت کشتیها استفاده میکند. ساخت این یارد در اکتبر ۱۹۷۳ میلادی در جزیره گویجی آغاز شد و در سال ۱۹۷۸ میلادی شکل تجاری بهخود گرفت.
کشتیسازی و مهندسی دریائی دوو بهعنوان یک شرکت مستقل در سال ۲۰۰۰ میلادی از نو متولد شد و یک سال بعد خود را بهعنوان برترین سازنده کشتی در دنیا معرفی کرد. ظرفیت این شرکت ۴۰ فروند در سال است که تعداد ۱۰ فروند آن به کشتیهای خاص مثل کشتیهای حمل گاز اختصاص مییابد.
▪ صنایع سنگین سامسونگ (SAMSUNG HEAVY INDUSTRIES) (SHI)
صنایع سنگین سامسونگ با در اختیار داشتن سفارش ساخت ۳۴ فروند کشتی حمل گاز (LNG)، پس از دوو در مقام دوم فعالترین سازنده کشتیهای حمل گاز قرار میگیرد. تاریخچه این یارد بسیار به یارد دوو شباهت دارد. این شرکت نیز در ۱۹۷۴ میلادی پایهگذاری شده است و در سال ۱۹۷۷ میلادی کشتیسازی سامسونگ شروع بهکار کرد و تا ۲ سال بعد نخستین سفارش ساخت را دریافت کرد.
سامسونگ نیز، در سال ۱۹۸۳ میلادی و با ادغام در صنایع سنگین دایسان تولدی دوباره را تجربه کرده است. در مورد تاریخچه (LNG) در این شرکت باید گفت سامسونگ در نوامبر ۱۹۹۹ میلادی کشتی بزرگی را تحویل داده که در زمان خود بزرگترین کشتی حمل (LNG) از نوع Membrane محسوب میشد و ۲ سال بعد نیز یعنی در سال ۲۰۰۱ میلادی نخستین کشتی حمل گاز (LNG) با نیروی محرکه الکتریسیته را تولید کرد.
سامسونگ در ۳۱ مارس سال جاری اعلام کرد که سفارشی را برای ساخت ۳ فروند کشتی حمل گاز (LNG)ـ ۲۶۶ هزار مترمکعبی از شرکت حمل و نقل گاز قطر به ارزش ۲۸۴ میلیون دلار برای هر فروند دریافت داشته است. این کشتیها دارای دو مشخصه میباشند؛ نخست اینکه بزرگترین کشتیهای حمل گاز (LNG) سفارش داده شده خواهند بود و دوم اینکه گرانترین آنها میباشند. این کشتیها ۳۴۵ متر طول، ۵۴ متر عرض و ۲۷ متر ارتفاع خواهند داشت و قرار است نخستین فروند آنها نوامبر ۲۰۰۸ میلادی تحویل داده شود. از این کشتی برای حمل (LNG) در پروژه قطر گاز ۲ به آمریکا استفاده خواهد شد.
سامسونگ علاوه بر این ۳ کشتی، سفارشهائی را برای ساخت کشتی حمل (LNG) از سال ۲۰۰۳ میلادی تاکنون دریافت داشته است. انتظار میرود این یارد سفارشهائی را برای تعداد بیشتری کشتی ۲۰۰ هزار مترمکعبی در سری سوم سفارشهای شرکت حمل و نقل گاز قطر که برای نیمه اول سال جاری میلادی برنامهریزی شده است، دریافت دارد.
سامسونگ اعلام داشته که خود را برای دریافت سفارش ساخت ۱۵ فروند کشتی حمل گاز طبیعی آماده کرده، همچنین برای ساخت ۱۴ کشتی در سال ۲۰۰۸ میلادی به بعد برنامهریزی کرده است. در شرایط کنونی تولید این شرکت سالیانه ۷ فروند است.
▪ صنایع سنگین هیوندای (HYUNDAI HEAVY INDUSTRIES) (HHI)
در صنایع سنگین هیوندای در زمینه دریافت سفارشهای ساخت کشتیهای حمل گاز (LNG) با ۲۰ فروند در مقام بعد از سامسونگ قرار میگیرد. این شرکت کشتیسازی در سال ۱۹۷۲ میلادی در خلیج میپو در ایالات اواسان بنیانگذاری شد.
HHI در حال حاضر بهعنوان بخشی از کنسرسیوم یاردهای کرهجنوبی، سفارشهائی را برای شرکت حمل و نقل گاز قطر و (LNG) از راس لافان ۳ دریافت داشته است. از دیگر اعضاء این کنسرسیوم کشتیسازی و مهندسی دریائی دوو و سامسونگ هستند. سفارشها نیز میان این شرکتها تقسیم شده تا از تحویل بهموقع کشتیها اطمینان حاصل شود.
▪ صنایع سنگین هیوندای سامهو (HYUNDAI-SAMHO HEAVY INDUSTRIES) (HSHI)
این یارد در حال حاضر سفارش ساخت ۳ فروند کشتی حمل LNG را ثبت کرده است که ۲ فروند آن در سال گذشته از سوی Mitsu OSK و یک فروند کشتی ۱۵۵ هزار مترمکعبی نیز سفارش Teekay بوده است.
تاریخچه صنایع سنگین هیوندای سامهو به اول ژانویه ۱۹۷۷ میلادی، یعنی زمانیکه یارد اینکون شکل گرفت، باز میگردد. در اول ژوئن ۱۹۹۰ میلادی این نام به صنایع سنگین Halla تغییر یافت و ۲ سال بعد ساخت یک یارد جدید کشتیسازی آغاز شد. نخستین کشتی نیز در سال ۱۹۹۶ میلادی از این یارد بیرون آمد.
در اکتبر ۱۹۹۹ میلادی این نام یکبار دیگر و اینبار به صنایع سنگین سامهو تغییر یافت. چندی بعد هیوندای با ایجاد یکسری تحولات مدیریتی در اول ژانویه همان سال صنایع سنگین هیوندای سامهو (HSHI) را متولد کرد. اعلام رسمی نام HSHI در اول ژانویه ۲۰۰۳ میلادی صورت گرفت و در آوریل سال بعد هیئت مدیره صنایع سنگین هیوندای یارد را در اختیار گرفت.
▪ صنایع سنگین هنجین (HANJIN HEAVY INDUSTRIES)
این یارد کشتیسازی در پوسان قرار دارد و یک کشتی حمل گاز را در دست ساخت دارد. این سفارش نیز از آن شرکت داخلی Pan Ocean است. هنجین تاکنون ۴ فروند کشتی حمل گاز (LNG) را با نام کشتیرانی هنجین تحویل داده است و مدعی است که نخستین کشتی حمل LNG از نوع Membrane را در آسیا ساخته است.
تاریخ هنجین به سال ۱۹۷۳ میلادی باز میگردد. از آنزمان تاکنون این شرکت جزء پیشروان صنایع کشتیسازی کرهجنوبی بوده و طی ۳ دهه گذشته نام این یارد همواره با توسعه کشتیرانی در این کشور مترادف بوده است. اکنون و در شرایطی که آمار سفارشها برای ساخت کشتیهای کانتینربر رو به کاهش میگذارد بدون شک هنجین در جستجوی دریافت سفارش برای ساخت کشتیهای ویژه از جمله کشتیهای حمل گاز خواهد بود.
● چین
▪ یارد کشتیسازی هودونگ زونگهوا (HUDONG ZHONGHUA)
انتظار میرود چین در سالهای آینده نقش مهمی در بازار ساخت کشتیهای حامل گاز طبیعی مایع بازی کند، یعنی زمانیکه یاردهای کشتیسازی عظیمی که اکنون در این کشور در درست ساختند، به بهرهبرداری برسد.
در حال حاضر تنها یاردی که به ساخت تانکرهای حمل گاز مشغول است، یارد کشتیسازی هودونگ زونگهوا است که ۵ فروند کشتی گازبر (LNG) را برای مشتریان داخلی در دست ساخت دارد. ۲ فروند برای COSCO و ۳ فروند برای پروژه گوانگ دونگ داپنگ. گنجایش هر کدام از این کشتیها نیز ۱۴۷ مترمکعب است.
این یارد که بخشی از شرکت کشتیسازی دولتی چین (CHINA STETE SHIPBULDING CORP) (CSSC) است، کار طراحی کشتی را از سال ۱۹۹۹ میلادی آغاز کرد و انتظار میرود نخستین کشتی را سال آینده تحویل دهد. این کشتیها از سوی کنسرسیومی مرکب از COSCO، China Merchants و شرکاء استرالیائی آنها در این پروژه سفارش داده شده است.
● ژاپن
▪ صنایع سنگین میتسوبیشی (MITSUBISHI HEAVY INDUSTRIES) (MHI)
صنایع سنگین میتسوبیشی با برخورداری از ۱۳ فروند کشتی در دست ساخت، بزرگترین سازنده کشتیهای حمل گاز در ژاپن بهشمار میآید.
MHI با تحویل کشتی ۱۳۷ هزار مترمکعبی پوتری اینتال ساتو، نخستین کشتی حمل گاز ژاپنی که به روش Membrane در آگوست ۲۰۰۲ میلادی ساخت شده، به شهرت دست یافت. پیش از ساخت این کشتی، سایر کشتیهای گازبر (LNG) ژاپنی براساس طراحی Moss ساخته میشدند که میتسوبیشی از امتیاز آن برخوردار بود. در واقع MHI از سال ۱۹۸۳ میلادی کشتیهای گازبر (LNG) بسیاری را از نوع Moss ابتدا برای سفارشدهندگان داخلی و سپس برای مشتریان خارجی ساخته بود. با اینوجود تاریخچه حمل گاز در MHI به پیش از این تاریخ بازمیگردد، یعنی زمانیکه در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی و اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی مهندسان این شرکت طرحهائی را برای سیستمهای فنی انتقال گاز در کشتیها توسعه داده بودند.
اما تنها در سال ۱۹۷۳ میلادی بود که MHI برای نخستین بار سفارشی را برای ساخت کشتیهای حمل LNG دریافت کرد. قراردادی که این سفارشها براساس آن دریافت شده بود، شامل ۶ فروند کشتی بود که البته سفارشدهنده آنها یعنی MISC این تعداد کشتی را بهطور مساوی میان میتسوبیشی و رقیب آن میتسوئی تقسیم کرده بود.
▪ صنایع سنگین کاوازاکی (KAWASAKI HEAVY INDUSTRIES) (KHI)
MHI سازنده اولین کشتی حمل گاز مایع در ژاپن به نام گولار اسپریت با گنجایش ۱۲۹ هزار مترمکعب در سال ۱۹۸۱ میلادی است که در یارد Sakaide ساخته و تحویل داده شد. در حدود ۱۰ سال قبل از آن تاریخ، KHI قراردادی را موس روزنبرگ برای طراحی و ساخت کشتیهای حامل گاز مایع براساس سیستمهای ساخت نروژی به امضاء رسانده بود. این سازنده در حال حاضر سفارش ساخت ۱۰ فروند کشتی حمل گاز را دریافت کرده است که تعدادی از آنها برای K-LINE و شرکاء آن در کنسرسیومهای مختلف ساخته میشود.
KHI توسط شوزو کاوازاکی که یاردی را در سال ۱۹۷۸ میلادی در توکیو افتتاح کرد، بنیانگذاری شد. ۸ سال بعد اسکله ساخت کشتی کاوازاکی در کوبه بهعنوان یارد پیشرو این شرکت در بخش عملیاتی راهاندازی شد.
▪ کشتیسازی کویو (Koyo)
کویو در سال ۱۹۴۹ میلادی تأسیس شد و از سال ۱۹۸۶ میلادی بهعنوان عضو گروه کشتیسازی ایماباری با قدمت یکصدسال درآمد. در حال حاض این یارد، سفارش ساخت ۳ فروند کشتی حمل گاز مایع را دریافت کرده است که ۲ فروند از آنها را برای کاوازاکی (K-LINE) میسازد. کویو ساخت کشتیهای حمل گاز (LNG) را از سال ۲۰۰۲ میلادی آغاز کرد و عمده فعالیت آن در زمینه ساخت بولکرهای کیپسایز، کشتیهای کانتینربر بزرگ و تانکرهای افراماکس است.
▪ کشتیسازی یونیورسال
کشتیسازی یونیورسال حاصل ادغام کمپانی Nippon Kokan و هیتاچی در سال ۲۰۰۲ میلادی در دوره کوچکسازی و با توجه به کاهش سود در صنعت کشتیسازی ژاپن است.
یونیورسال که یک شرکت کشتیسازی بزرگ است و یاردهای تستو و آربیک آن توانائی تولید کشتیهای ULCC را دارند، در حال حاضر ۲ سفارش ساخت کشتی حمل LNG را برای سوناتراک (هیپروک) دریافت کرده است. این کشتیها قرار است در یارد تسو ساخته شوند. آرئیک نیز درصدد بازاریابی برای ساخت کشتیهای حمل گاز است.
یونیورسال در مجموع دارای ۵ یارد است که در زمینه ساخت و تعمیر کشتی فعال میباشند.
▪ کشتیسازی و مهندسی میتسوبیشی (MITSUI ENGLNEERING & SHIP BUILDING) (MES)
کشتیسازی و مهندسی میتسوبیشی ساخت یک فروند کشتی حمل LNG را برای کنسرسیوم فعال در پروژه عظیم میدان گازی ساخالین روسیه سفارش گرفته است. این شرکت کشتیسازی به تازگی یک فروند دیگر را برای عملیات شرکت Statoil Norge تحویل داده است. هر دوی این کشتیها در یارد Ichihara ساخته شدهاند و به این ترتیب MES تاکنون ۱۵ فروند کشتی حمل گاز (LNG) را در ۲۰ سال گذشته ساخته و تحویل داده است.
کشتی گاز مایع آرکتیک دیسکاورر که در فوریه امسال تحویل داده شد، در شمال نروژ، همزمان با آغاز به تولید میدان بزرگ گازی اسنوویت وارد عملیات خواهد شد. این کشتی دارای گنجایش ۱۴۰ هزار مترمکعب بوده و قادر است در شرایط سخت آب و هوائی فعالیت کند.
● فرانسه
▪ چنیته دو لاآتلانتیک (CHANTIERS DE L,ATLANTIQUE)
یاردهای کشتیسازی فرانسوی در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی در عرصه طراحی و ساخت کشتیهای حمل گاز، سرآمد کشتیسازان جهان بهشمار میآمدند. در آن زمان سیستم فرانسوی Membrane گوی سبقت را از تانکرهای گازی که به روش Spherical در نروژ ساخته میشد، ربوده بود و فرانسویها به سبب نزدیکی سیاسی خود به بازار صادرات گاز در الجزایر، بازار کشتیسازی حمل گاز را در سیطره خود داشتند. اما در حال حاضر تنها یاردی که در فرانسه فعال باقی مانده یعنی یارد کشتیسازی چنتیه دو لاآتلانتیک در St Nazaire است. این یارد اگر چه امروزه در حال تبدیل شدن به یکی از پیشروترین و پیشرفتهترین یاردهای سازنده کشتیهای تفریحی در دنیا است، اما تخصص خود را در طراحی و ساخت کشتیهای حمل گاز فراموش نکرده است. چنتیه دو لاآتلانتیک جداء از ساخت ۳ فروند کشتی، در تکمیل ۱۴ فروند همکاری داشته و در حال حاضر شرکت هودونگ را در ساخت کشتیهای LNG یاری میکند.
امروزه این یارد ۳ کشتی را در دست سفارش دارد. اگر چه یکی از آنها باید یکسال قبل تحویل داده میشد اما به سبب مشکلات فنی هنوز ساخت آن در این یارد به پایان نرسیده است.
پیشبینی میشود چنتیه دو لاآتلانتیک نیز مثل اغلب یاردهای اروپائی، با تحول خاصی در سالهای آینده مواجه نشود، اگر چه این یارد در هفتههای اخیر فعالیتهای کشتیسازی خود را به Aker فروخته است و باید دید که مالک جدید چه برنامههائی را برای این یارد در نظر دارد.
● اسپانیا
▪ ایزار (Izar)
اسپانیا نیز مثل فرانسه دوران سختی را در عرصه کشتیسازی طی دو دهه گذشته از سر گذرانده است. شرکت کشتیسازی آستیلروس اسپانولس ـ امپراتوط پیشین ـ به بخشهای مختلفی با نامهای گوناگون تقسیم شده است و تنها یاردی که امروزه کشتی حمل گاز مایع میسازد، یارد سستائو در بیلبائو است. این یارد در حال حاضر ساخت یک فروند کشتی را سفارش گرفته که تنها کشتی است که از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد در این شرکت ساخته میشود. قرار است این کشتی توسط شرکت گاز طبیعی و با مدیریت Kuntsen بهکار گرفته شود.
اسپانیا همچنین یکی از بزرگترین واردکنندگان گاز است و کشتیهای حمل گاز بسیاری را در گذشته ساخته است. ناویرا اف تاپائیس یکی از مالکان مستقل کشتی این کشور در سالهای اخیر است که شرکت Teekay اقدام به خرید آن کرده است. این شرکت با حمایت دولت اسپانیا به اداره عملیاتی کشتیها خواهد پرداخت.
ایزار که پیش از این (AESA) نامیده میشد، در اوایل ژانویه ۲۰۰۵ میلادی در معرض انحلال قرار گرفت و اکنون طبق طرحهای در دست یاردهای تجاری کشتیسازی آن، بهصورت جداگانه فروخته خواهد شد. یاردهای ساخت کشتیهای نظامی زیر چتر سازمان دیگری به نام ناوانتیا قرار خواهند گرفت.
ترجمه: مهرداد علمداری
منبع: LNG Shipping
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست