ویژگی‌های رفتار با نوجوانان

افزایش بروز مسائلی چون پرخاشگری، خشونت و كمرویی در نوجوانان در چند سال اخیر موجب شده تا روانپزشكان نگاه ویژه‌ای به این دسته افراد جامعه بیندازند. از آنجا كه تمامی انحرافات …

افزایش بروز مسائلی چون پرخاشگری، خشونت و كمرویی در نوجوانان در چند سال اخیر موجب شده تا روانپزشكان نگاه ویژه‌ای به این دسته افراد جامعه بیندازند. از آنجا كه تمامی انحرافات فكری و اخلاقی و حتی موفقیت‌ها ریشه در نوجوانی دارد، داشتن آگاهی كافی از تغییر و تحولات دوران بلوغ و نحوه برخورد منطقی و اصولی با آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

نوجوانی یكی از پیچیده‌ترین و آسیب پذیرترین مراحل زندگی است. تغییرات جسمی و ذهنی كه در این زمان روی می‌دهد سبب می‌شود كودكان از نظر فیزیكی و روحی مشابه بزرگسالان شده و به تدریج به درك تفاوت‌های میان دو جنس (زن و مرد) نایل شوند. دوران بلوغ، علاوه بر تحولات جسمی، ذهنی و عاطفی كه پدیده می‌آورد باعث نوعی دوری وی از خانواده می‌شود.

رشد سریع جسمانی، ظهور غریزه جنسی و عدم بازگو كردن آن با خانواده به دلیل ترس و خجالت و احساس ناتوانی در انجام برخی امور مهمترین مسائلی هستند كه باعث سرخوردگی، حقارت و احساس تنهایی در نوجوان می‌شود. مهمترین ویژگی نوجوان در این مرحله این است كه تصمیم دارد كارهای بزرگ انجام دهد و به نوعی ارزش وجودی خود را ثابت كند اما چون نمی‌تواند همانند یك انسان بالغ به اهداف خود دست پیدا كند و رویاهای خود را تحقق بخشد، به دلیل نداشتن اعتماد به نفس، ترس و اضطراب، متزلزل و پریشان شده و درونگرا می‌شود و چون خود را یكه و تنها می‌بیند با این تفكر كه هیچ كس جز خود او نمی‌تواند مشكلش را حل كند، به محیط و اطرافیان خویش حساسیت نشان داده و هر كه را در نظرش درست رفتار ببیند الگو و مدل زندگی خود می كند. در این دوره است كه خانواده می‌تواند با ایجاد بستری مناسب نوجوان را كه در دنیای خویش حیران و سرگشته شده است، نجات دهد.

قدم اول برای گذر موفقیت آمیز از بلوغ كه تنها ۴،۳ سال بیشتر طول نمی‌كشد، برخورد صمیمانه، صبورانه و به دور از هرگونه تندخویی و سختگیری با نوجوان است.

در مقابله با تظاهرات روحی نوجوانان از خشونت و رفتار حق به جانب بپرهیزید. هر چه بیشتر با افراد در تفاهم و سازگاری درآیید، بیشتر به شما اعتماد كرده و می كوشد تمامی افكارش را با شما در میان بگذارد. به او امكان دهید تا درباره نقشه ها و طرح های زندگی اش با شما سخن بگوید. اگر با ایده و نظر او توافق ندارید، صراحتاً بیان نكنید. اگر او گمان كند كه با شما سازگاری و تفاهم دارد، باز هم به شما تكیه می‌كند و در لحظات بحرانی از شما یاری می خواهد. اگر فرزندتان بیش از گذشته، كم حرف و تودار شده نگران وضع و حالش نشوید. اقتضای سنی اوست كه گاهی اوقات در لاك خود فرو رود و افكارش را مروركند. شما می‌توانید با راهنمایی های سازنده او را به نزدیكی با همسالان و شركت در فعالیت های گروهی تشویق كنید.

او را از صحبت درباره مسائل جنسی نترسانید. این یك تفكر كهنه است كه صحبت در خصوص تغییرات روحی و جسمی حین بلوغ باعث گستاخی نوجوان می شود. كنجكاوی نوجوان در این زمینه سبب مراجعه او به همسالان یا كتاب‌های مختلف شده و چه بسا به علت نداشتن تجربه كافی و اطلاعات درست و دقیق از نوشته ها و حرف‌های دیگران برداشت غلط كند كه منجر به انحراف رفتاری شود. دیگر اینكه او را به دلیل توجه بیش از حد به سر و وضع ظاهری خود محكوم نكنید. كارهای او تنها بدان معنی است كه می‌خواهد خود را مهم و پراهمیت جلوه دهد.

اگر هم از هنرپیشه یا فرد مشهوری تقلید می‌كند زیاد به او ایراد نگیرید این احساس زودگذر است و پس از مدتی كوتاه از بین می رود. پس به گونه ای رفتار نكنید كه اعتمادش از شما سلب شود و جایگاهتان در فكر و ذهن او خراب شود.