شنبه, ۹ تیر, ۱۴۰۳ / 29 June, 2024
خلیل ملکی
خلیل ملکی فرزند حاج میرزا فتحعلی در سال ۱۲۸۰ در تبریز به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه راهی تهران شد و تحصیلاتش را در مدرسه صنعتی آلمانیها ادامه داد. سال ۱۳۰۷ با دانشجویان اعزامی به خارج به آلمان رفت و در رشته شیمی مشغول تحصیل شد، ولی به دلیل مخالفت با رژیم رضاخان که منجر به قطع کمک هزینه تحصیلی وی گردید، به ناچار به ایران بازگشت۱ و تحصیلاتش را در دانشسرای عالی ادامه داد و سپس به تدریس پرداخت. در همین ایام با دختر حاج علینقی گنجه‌ای یکی از رهبران انقلابیون مشروطه ازدواج کرد.
اقامت ملکی در اروپا و آموختن زبانهای آلمانی و فرانسه، مطالعه کتابها و نشریات گوناگون تأثیر بسزایی بر او برجای نهاد. ملکی در آلمان با دکتر تقی ارانی و دوستانش آشنا شد و ثمره این آشناییها ارتباط وی با محافل روشنفکری بود. البته فعالیت این روشنفکران از دید پلیس رضاشاه مخفی نماند و پنجاه و سه نفر از این افراد منجمله ملکی دستگیر و بازداشت گردیدند که بعدها به گروه ۵۳ نفر مشهور شدند.۲
پس از شهریور ۱۳۲۰ ملکی و یاران او از زندان رهایی یافتند. با سقوط رضاشاه، روسها شمال ایران را اشغال کردند و حزب توده ایران را که هسته اصلی آن عمدتاً از گروه ۵۳ نفر تشکیل می‌شد بنا نهادند. گرچه ملکی یکی از اعضای فعال حزب فوق محسوب می‌شد ولی نسبت به بسیاری از مسائل سیاسی و تئوریکی با دوستانش در حزب اختلاف نظر داشت که مهمترین آنها مسئله ارتباط با شوروی و دستور گرفتن از مقامات مسکو بود.
شکست فرقه دموکرات آذربایجان در آذر ۱۳۲۵ نخستین ضربه جدی به قدرت حزب توده بود و بروز تشنجات و اختلاف فکری در میان رهبران حزب، در سال ۱۳۲۶ منجر به انشعاب خلیل ملکی و عده‌ای دیگر از اعضا از حزب مذکور گردید.۳
با تبلور نهضت ملی ایران حول محور ملی شدن نفت در سراسر کشور، همه نیروهای ملی و از جمله انشعابیون حزب توده جذب این مبارزه شدند و تشکیل نوینی یافتند. سال ۱۳۳۰ با همکاری خلیل ملکی و مظفر بقایی حزبی به نام حزب زحمتکشان ملت ایران تشکیل شد و روزنامه شاهد نیز ارگان حزب اعلام گردید. این حزب نخستین تشکل قدرتمندی بود که توانست در برابر حزب توده ایران به رقابت برخیزد. مبارزه با دربار، حزب توده، حمایت از دولت مصدق و روند ملی شدن صنعت نفت در رأس اولویتها و اهداف سیاسی حزب یاد شده قرار داشت. اتحاد و همراهی گروه ملکی و بقایی در حزب، تا ۳۰ تیر ۱۳۳۱ ادامه یافت ولی به علت مواضع جدید بقایی علیه دکتر مصدق، بقایی از ملکی جدا شد و از آن به بعد حزب زحمتکشان ملت ایران به رهبری مظفر بقایی به جبهه مخالفان دولت مصدق پیوست و حزب زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم) به رهبری خلیل ملکی فعالیت خود را در حمایت از نهضت ملی شدن صنعت نفت، مبارزه با انگلیس و سیاستهای استعماری شوروی ادامه داد.۴
با وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و دستگیری ملکی، فعالیت علنی نیروی سوم نیز همچون دیگر احزاب و نیروهای سیاسی به پایان رسید. ملکی پس از آزاد شدن از زندان فلک الافلاک خرم آباد، با تشکیل جلسات هفتگی در منزل خویش به تحلیل مسائل حزبی، سیاسی و اجتماعی ایران پرداخت.۵ و اقدام به انتشار مجله‌ای به نام نبرد زندگی کرد که پس از مدتی با فشار ساواک، به علم و زندگی تغییر نام داد. این مجله کانونی برای نشر اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی نیروی سومیها محسوب می‌شد. سال ۱۳۳۹ ملکی جامعه سوسیالیستهای نهضت ملی ایران را بنا نهاد که خرداد سال ۱۳۴۲ طی اعلامیه‌ای مقاومت روحانیون را در برابر استبداد ستود و رسماً از قیام مردم حمایت نمود. دو سال بعد ملکی و چند تن دیگر به اتهام اقدام بر ضد امنیت داخلی کشور دستگیر شدند و در اسفند ۱۳۴۴ به سه سال زندان محکوم گردید.
به دنبال بازداشت و محاکمه ملکی مراجع مختلف رسمی و غیر رسمی بین المللی طی نامه‌های متعدی از شاه ایران و سایر مقامات مملکتی تقاضای عفو وی را نمودند که با توجه به بیماریهای ملکی و احتمال فوتش در زندان با پیشنهاد عفو او موافقت و مهر سال ۱۳۴۵ از زندان آزاد گشت. او بعد از آزادی مقالاتی با اسامی مستعار (م. مهر) و (م. مهرگان) در نشریات کشور منتشر ساخت و در این دوران به شدت تحت کنترل ساواک قرار داشت و سرانجام در بیست و یکم تیر ماه ۱۳۴۸ درگذشت و در مسجد فیروز آبادی واقع در شهر ری مدفون گشت.
شجاعت کلام، دانش سیاسی و وقت شناسی از خصایص بارز این سیاستمدار بود.
انتخابات انتخابات ریاست جمهوری سعید جلیلی انتخابات ریاست جمهوری 1403 مسعود پزشکیان ایران انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ انتخابات 1403 ریاست جمهوری ستاد انتخابات کشور قالیباف
هواشناسی تهران قتل پلیس آموزش و پرورش ازدواج بارش باران سیل سازمان هواشناسی فضای مجازی سلامت قوه قضاییه
قیمت دلار قیمت طلا حقوق بازنشستگان قیمت خودرو بورس بازار خودرو خودرو بازنشستگان بانک مرکزی دولت سیزدهم دلار قیمت سکه
تلویزیون سینما موسیقی کتاب صدا و سیما تئاتر رسانه ملی سینمای ایران فیلم جوکر سریال هنرمندان
فناوری باتری
رژیم صهیونیستی آمریکا فلسطین جو بایدن روسیه غزه دونالد ترامپ جنگ غزه لبنان ترکیه ترامپ انتخابات آمریکا
پرسپولیس فوتبال استقلال یورو 2024 باشگاه پرسپولیس علیرضا بیرانوند بازی لیگ برتر سپاهان تیم ملی فوتبال ایران جام ملت های اروپا باشگاه استقلال
هوش مصنوعی نمایشگاه الکامپ اینترنت عیسی زارع پور وزیر ارتباطات گوگل فیبر نوری مایکروسافت فیبرنوری ایرانسل سامسونگ شرکت
حافظه پوست زیبایی فشار خون افسردگی سرطان کاهش وزن گرمازدگی