عوامل غفلت و حسرت

مهم ترین عواملی که قرآن از آن ها به عوامل غفلت زا یاد می کند که موجبات حسرت را در قیامت برای کافران و مشرکان و منافقان فراهم می آورد, عواملی هستند که آدمی را از حق و حقیقت دور می سازد

مهم‌ترین عواملی که قرآن از آن‌‌ها به عوامل غفلت زا یاد می‌کند که موجبات حسرت را در قیامت برای کافران و مشرکان و منافقان فراهم می‌آورد، عواملی هستند که آدمی را از حق و حقیقت دور می‌سازد. و در حوزه بینشی و نگرشی آنان تأثیرات بدی به جا می‌گذارد. از این رو در حوزه بینش و نگرش، تحلیل درستی از موقعیت خود و خدا و هستی و موجودات آن و نیز آفرینش نداشته و جهان را بیهوده و بی‌هدف می‌انگارند. این بینش و نگاه موجب می‌شود که نسبت به دین و آموزه‌های وحیانی واکنش منفی بروز دهند (انعام آیه۲۷ و نیز حجر آیه۲ و مریم آیه۳۹) و به انکار قیامت و معاد (انبیاء آیه ۹۷) و پیامبران و آموزه‌های وحیانی بپردازند. (انعام آیه۲۹تا ۳۱) در عمل و رفتار فردی و اجتماعی منفعت جویی و دنیاطلبی را اصالت بخشند و نسبت به دیگران استکبار ورزیده و گرفتار غرور بی‌جا گردند. به جای آن که خدا محوری را اصل در هستی بدانند خود محوری یا در نهایت انسان محوری را اصالت بخشیده (زخرف آیه۳۶و ۳۸) و تنها به خود و در نهایت به انسان می‌اندیشند و در زمین فساد و تباهی کنند. از آن جایی که بسیاری از آنان خود محور و مستکبر هستند

(زمر آیات۵۵و ۵۶) و به دین و آموزه‌های وحیانی باور ندارند نه تنها به اعمال صالحی چون احسان (زمر آیات۵۶و ۵۸) و انفاق (قلم آیات ۱۷و ۱۹و ۲۴و ۳۱) روی نمی‌آورند بلکه به اعمال زشت و نابهنجار دامن زده و خود بدان گرایش و تمایل دارند. (بقره آیه۱۶۷) هرگونه عمل صالح و پسندیده‌ای را ترک می‌کنند (اعراف آیه۵۰و ۵۳) با ظلم و ستمگری در حق دیگران (مریم آیات۳۸و ۳۹) و طغیان گری (قلم آیات ۱۷و ۱۹و ۲۴و ۳۱) قتل (آل عمران آیات ۱۶۷و ۱۶۸) و کفر روشن (توبه آیه۵۵ و حجر آیه۲) بر رفتار نادرست خویش پا می‌فشارند و این گونه است که عمر خویش را تضییع کرده و با رفتار نادرست، همه فرصت‌‌ها را از دست می‌دهند. (مؤمنون آیات۹۹و ۱۰۰) قرآن در آیاتی چون آیه۳۰ سوره یس مشرکان را افرادی برمی شمارد که به تمسخر پیامبران می‌پردازند؛ زیرا اعتقادی به ارتباط میان خدا و انسان و آموزه‌های وحیانی ندارند. تمسخر تعالیم پیامبران و آموزه‌های وحیانی و کوتاهی نسبت به حقوق الهی (زمر آیات۵۵و ۵۶) و اعراض از آیات روشنگر و هدایتگر کتب آسمانی چون قرآن (فرقان آیه ۲۷و ۲۹)‌. بی‌تقوایی (زمر آیه۵۶ و ۵۷) مال دوستی (توبه آیه۵۵) دلبستگی و فریفتگی به مال و دارایی (کهف آیات۳۲و ۳۴و ۳۶و ۴۲) و نیز دلبستگی به فرزندان از عوامل غفلت و در نهایت حسرت هستند (توبه آیه۵۵) به گونه‌ای که ایشان را از یاد خدا (زخرف آیه۳۶و ۳۸) بیرون برده و از اطاعت حق و ائمه حق (زمر آیه۵۶) باز داشته و باعث می‌شوند در طاعت و کسب رضایت خدا کوتاهی نمایند (انعام آیه۳۱ و ۳۲و نیز زمر آیه۵۶ بنابر حدیثی که امامان(ع) را جنب الله نامیده یا جنب الله به اطاعت از خدا و کسب رضای او تعبیر و تفسیر شده است. چنان که در مجمع البیان در ج۷و ۸ ص ۷۸۷ بدان اشاره کرده است.) به نظر می‌رسد که هر گونه بخل (اسراء آیه۲۹) و بی‌اعتنایی مؤمنان به توطئه‌های تبلیغاتی کافران و مشرکان و منافقان (آل عمران آیه۱۵۶) و دیگر رفتارهای ناشایست و ناپسند اجتماعی و نابهنجاری‌هایی نادرست برخاسته از جهل مرکب آنان به خدا و حقیقت هستی و پروردگاری خداوند (بقره آیه ۱۶۵و نیز آیه ۱۶۷و کهف آیه۴۲ و مریم آیه۳۴ و ۳۵و ۳۹) و غفلت پیشگی آنان در دنیا (مریم آیه۳۹ و نیز فجر آیات ۲۳و ۲۴) و انبیاء آیه۹۷) از عوامل دیگر حسرت و افسوس باشد.