شطرنج ,علم, هنر و ورزش

مسابقات قهرمانی سال ۸۵ در فروردین ماه سال جاری در رده های سنی مختلف برگزار شد در این مسابقات ۳۶۲ نفر در رده سنی زیر ۸ , ۱۰ و ۱۲ سال در ۹ دور به رقابت پرداختند و به گفته مسئولان و صاحب نظران, سطح مسابقات سال ۸۵ در رده های سنی مذكور نسبت به سال قبل بالاتر بود و بازیكنان استان های مختلف به خوبی درخشیدند

●رقابت شطرنج بازان كوچك برای قهرمانی

مسابقات قهرمانی سال ۸۵ در فروردین ماه سال جاری در رده های سنی مختلف برگزار شد. در این مسابقات ۳۶۲ نفر در رده سنی زیر ۸ ، ۱۰ و ۱۲ سال در ۹ دور به رقابت پرداختند و به گفته مسئولان و صاحب نظران، سطح مسابقات سال ۸۵ در رده های سنی مذكور نسبت به سال قبل بالاتر بود و بازیكنان استان های مختلف به خوبی درخشیدند.

مسابقات در ورزشگاه مادران واقع در اتوبان بعثت در شهر تهران به صورت آزاد و با میزبانی هیأت شطرنج استان تهران برگزار شد. كنار هم بودن سالن برگزاری مسابقات، خوابگاه و نیز فضای كافی برای پارك كردن ماشین ها امتیاز این مجموعه است.

به گفته خانم روشنك روشن طبری نائب رئیس هیأت شطرنج استان تهران ۴۳۰ نفر در طول این مسابقات در خوابگاه اسكان داده شدند. در صورتی كه ظرفیت منطقی خوابگاه با وجود ۲۰ اتاق ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر است.

خانم طبری كه خود تا سال ۱۳۷۲ عضو تیم ملی شطرنج بوده است می گوید: هیات شطرنج استان تهران به دلیل مركزیت و به نسبت جمعیت تهران می بایست خوابگاهی سه برابر این خوابگاه داشته باشد. خوابگاه فعلی از نظر معماری و نور درست ساخته نشده است.

خانم طبری اعتقاد دارد به بازیكن باید شخصیت داد تا در كنار ورزش، شخصیت او نیز شكل بگیرد. كوچك بودن اتاق ها، نامناسب بودن تخت ها و نبود هیچ گونه امكانات رفاهی از كاستی های خوابگاه به شمار می رود. پدر و مادر یكی از شركت كنندگان می گفت: در محوطه به این بزرگی كه دو سوم آن بیابان است، شب ها هیچ چراغی وجود ندارد. نصب چند چراغ در محوطه اینجا ساده ترین و ابتدایی ترین كاری است كه سازمان تربیت بدنی می تواند انجام دهد. بچه هایی كه در سطح قهرمانی در رشته های مختلف به این جا می آیند در آینده برای كشور افتخار خواهند آورد، آیا نباید كمی بیشتر به این بچه ها اهمیت داد؟!

باید توجه كرد كه از این ورزشگاه، هیات های مختلف برای برگزاری مسابقات ورزشی مختلف استفاده می كنند. با وجود آفتاب شدید در طول روز طی برگزاری مسابقات هیچ گونه امكانات مانند نیمكت و سایه بان در محوطه برای خانواده ها در نظر گرفته نشده بود.

●بودجه معقول بدهید من عمل می كنم

آقای هدهدی، رئیس هیأت شطرنج استان تهران در گفت وگویی كه طی برگزاری مسابقات با او انجام دادیم، می گوید: مدیركل محترم تربیت بدنی استان تهران! اگر واقعاً می خواهید به داد تربیت بدنی استان تهران برسید این خوابگاه باید تعمیر و مرمت شود. ما برای برگزاری مسابقات مجبوریم این وضع را تحمل كنیم، اما لازم است از فردای مسابقات اینجا را تعطیل كنید، تعمیر و تجهیز كنید و بعد تحویل هیأت ها بدهید. اگر وضع به این منوال ادامه یابد تصمیم گرفتیم دیگر میزبانی مسابقات را نپذیریم. مسئولیت داخل سالن مسابقات با ماست. بهداشت سالن، وجود یك پزشك در سالن، حضور فعال داوران و نظم در سالن از وظایف ماست كه اگر اشكالی در این موارد باشد ما جوابگو هستیم، اما مسئولیت خوابگاه با ما نیست در حالی كه خانواده ها ما را مسئول می دانند. اولین امكانات لازم برای یك خوابگاه موكت، تخت چوبی، تلویزیون و یخچال است، اما در این خوابگاه یك سری تخت فنری چند طبقه گذاشته اند! آشپزخانه بزرگ و روشنی وجود دارد، اما یخچال نیست. فشاری كه خانواده ها متحمل می شوند به ما منتقل می شود. من امیدوارم اینجا به زودی تعمیر شود.

●برد و باخت

با وجود تمام مشكلات، كودكان در دو سوی صفحات استاندارد سبز و سفید شطرنج نشستند و برای قهرمانی رقابت كردند. در مورد اهمیت شركت در مسابقات، خانم طبری معتقد است: اگر آموزش برای پیشرفت در شطرنج ۴۰ درصد اهمیت داشته باشد، شركت در مسابقات ۶۰ درصد اهمیت دارد.

خانم طبری در مورد تحمل شكست در شطرنج می گوید: شكست به هر حال احساس خوشایند و شیرینی نیست. تجربه تلخی است كه خانواده ها با برخورد درست خود می توانند تلخی آن را در بازیكن كاهش دهند، اما متاسفانه ما در طول مسابقات شاهد رفتارهای نامناسب خانواده ها هستیم. خانواده ها باید بدانند برخورد نامناسب امروز آنها و انتظارات بی موردشان موجب می شود این بچه ها در آینده پرخاشگر و سركش شوند.

نفرات اول مسابقات قهرمانی سال ۸۵ ایران در رده سنی زیر ۸ و ۱۰ و ۱۲ سال پسران به ترتیب امیر محمدبهمنی (خراسان)، نیما جوانبخت (اصفهان)، پویا ایدنی (خوزستان) و نفرات اول زیر ۸ و ۱۰ و ۱۲ سال دختران به ترتیب درسا درخشانی (تهران)، كیمیا مرادی (همدان) و غزل حكیمی فرد (تهران) بودند.

●آزاد یا انتخابی

در سال های گذشته، ابتدا قهرمانان هر استان طی مسابقات استانی انتخاب می شدند و سپس نفرات برگزیده در مسابقات قهرمانی كشور شركت می كردند، اما سال جاری مسابقات قهرمانی شطرنج كشور به صورت آزاد انجام شد و هر كس در صورت تمایل می توانست در گروه سنی خود در نهایی ترین مرحله شركت كند.

خانم روشنك طبری در این رابطه می گوید: در این نوع مسابقه (به صورت آزاد) سطح بازیكنان متفاوت است و ارزیابی دقیق و مطمئن نیست.احسان قائم مقامی (ریتینگ ۲۵۸۴) كه حدود ۲۱ بار موفق به كسب مقام قهرمانی در ایران شده و عضو تیم ملی شطرنج ایران است معتقد است: با توجه به افزایش روزافزون تعداد طرفداران شطرنج، روش برگزاری به صورت آزاد تا حدی كه تعداد شركت كنندگان معقول و منطقی باشد مناسب و خوب است، اما اگر تعداد از حد منطقی خارج شود باید به صورت انتخابی برگزار شود.

مرتضی محجوب (ریتینگ ۲۴۱۹) استاد بین المللی شطرنج، قهرمان كشور و عضو تیم ملی شطرنج ایران در این رابطه می گوید: در تمام دنیا مسابقات قهرمانی حتی در رده سنی بزرگسالان هم به صورت آزاد برگزار می شود. این مسابقات هم بهتر است به صورت آزاد برگزار شود، اما برای هر استان سهمیه بگذارند برای مثال از هر استان ۲۰ نفر شركت كنند.

●دختران شطرنج باز

مسابقات قهرمانی شطرنج دختران و پسران در تمام دنیا به طور مجزا انجام می شود، اما دخترها می توانند در صورت تمایل در مسابقات پسران شركت كنند.

سوزان پولگار، قهرمان جهان و اولین استاد بزرگ شطرنج زن جهان، بزرگترین خواهر در میان خواهران افسانه ای پولگار مجارستانی است. وی در چهار سالگی قهرمان شطرنج زیر ۱۱ سال بوداپست شد. در ۱۵ سالگی سوزان در صدر رده بندی شطرنج بازان زن جهان قرار گرفت. ریتینگ وی در ۱۶ سالگی بالاتر از ریتینگ آناتولی كارپوف در همین سن بود. در ۱۷ سالگی در صدر جدول رده بندی مردان و زنان زیر ۱۸ سال جهان ایستاد.

سوزان پولگار مدت ها فقط در مسابقات آقایان شركت می كرد. او در مصاحبه ای پیش از این می گوید: من برای مدت طولانی برای بهبود قدرت بازی ام تنها با آقایان مسابقه می دادم. معتقدم مسابقات شطرنج باید به دو شیوه مجزا برای خانم ها و آقایان و نیز به صورت مختلط برگزار شود.

پدر میترا حجازی پور، قهرمان زیر ۱۴ سال كشور كه تا كنون موفق به كسب دو مقام جهانی در رده سنی زیر ۱۰ سال شده است در مورد مشكلات دختران در این رشته می گوید: در استان خراسان كمبود مربی داریم. امكانات ما از نظر مربی درجه سه است. مربی درجه یك خانم كه اصلاً نداریم. آموزش شطرنج نیاز به زمان زیادی دارد و من اصرار داشتم كه مربی دخترم، خانم باشد، آموزش او را از ۶ سالگی خودم بر عهده گرفتم. خودم پیش از آن فقط بازیكن بودم، اما سعی كردم از استادان خراسان كمك بگیرم و دانش شطرنجم را افزایش دهم و به دخترم منتقل كنم. همیشه اعتقاد داشته ام كه اول اخلاق،بعد درس و بعد شطرنج. اگر كسی از نظر اخلاق بی راه رفت حتی قهرمان هم شود ارزشی ندارد. در ایران دختران حق شركت در مسابقات پسران را بعد از چهارده سالگی ندارند، اما باید دید مگر چند نفر بازیكن حرفه ای دختر در ایران داریم كه دخترها به وسیله مسابقات بتوانند بیاموزند و پیشرفت كنند؟! سه نفر از دختران كه سال گذشته در رده سنی زیر ۱۲ سال مدال جهانی گرفتند بعد از آن نتوانستند به حفظ قهرمانی در سطح جهانی ادامه دهند. مشكلات دختران برای قهرمانی بیش از پسران است. برای شركت در مسابقات جهانی باید دخترم را همراهی كنم و هزینه بیشتری باید تقبل كنم. سال های ۷۹ و ۸۰ به بچه های حرفه ای توجه می شد. بلیت دو سره می گرفتند، اما الان هیچ حمایتی نیست. مربی برای سطح حرفه ای نداریم. فدراسیون می تواند مربیان درجه یك را به صورت ادواری به استان ها بفرستد. هزینه مربی را هم ما خانواده ها تقبل می كنیم. بچه ها تا دوازده سالگی با استعداد خود حركت می كنند، اما بعد از آن به حمایت نیاز دارند.

مرتضی محجوب در این زمینه می گوید: نمی توان ایراد گرفت كه چرا مسابقه آقایان و بانوان جداست، چون به هر حال باید نفرات اول تا سوم در آقایان و در بانوان مشخص شوند و برگزاری مسابقات جداگانه برای انتخاب دقیق لازم است.

احسان قائم مقامی در این مورد معتقد است: به هر حال در كشور ما یك سری قوانین و عرف ها و مسائل شرعی وجود دارد كه به آنها احترام می گذاریم. با برنامه ریزی درست و استفاده بهینه از امكانات موجود می توان سطح مسابقات بانوان را به حدی بالا برد كه نیازی به حضور در مسابقات آقایان نداشته باشند.

●راه دشوار قهرمانی

با رسیدن به سطح قهرمانی كشور، برای حفظ آن و كسب قهرمانی در سطح جهانی، علاوه بر اراده و پشتكار و تمرین فراوان، بی شك نیازهای جدیدی مطرح می شود كه اغلب برآورده كردن آنها از توان خانواده خارج است. در این گونه موارد، حمایت های دولتی از طریق فدراسیون ها و سازمان تربیت بدنی ضروری به نظر می رسد. امكاناتی مانند سفرهای خارج برای شركت در مسابقات بین المللی، برخوردار بودن از آموزش مربیان درجه یك خارجی، ارائه امكانات و نحوه توزیع آنها بین استان ها و بین قهرمانان موضوعی است كه نیاز به مدیریت و برنامه ریزی در آن ضروری به نظر می رسد.

میلاد موسوی، دانشجوی زبان انگلیسی (ریتینگ ۲۱۶۳) در سال ۷۴ در مسابقات قهرمانی كشور زیر ۱۴ سال مقام اول را كسب كرد كه در همان مسابقات احسان قائم مقامی مقام دوم را به خود اختصاص داد. وی در همان سال در مسابقات باكو موفق به كسب درجه بین المللی شد. میلاد موسوی در سال ۷۹ نیز با احسان قائم مقامی به طور مشترك قهرمان شدند. وی در مورد اهمیت امكانات می گوید: ما خانواده شطرنجی هستیم. تنها مربی من پدرم بود. به برادر كوچكترم، سید خلیل موسوی كه در مسابقات بین المللی دهه فجر ۸۴ مقام اول را كسب كرد، ما دو برادر آموزش داده ایم، اما با علاقه، پشتكار و استعداد فردی تا یك حدی می توان پیشرفت كرد، اما بعد از آن باید حمایت شد.

میلاد موسوی در مورد تاثیر شطرنج بر روی زندگی روزمره می گوید: بازی شطرنج موجب می شود از دریچه درست به مسائل نگاه كنیم، صبر را یاد بگیریم.از مقداد موسوی می پرسم، آیا شطرنج زندگی و زمان شما را نمی گیرد، می گوید: شطرنج بخش مجزایی از زندگی ما نیست. به قول یكی از قهرمانان بزرگ، شطرنج خود زندگی است.

●اراده دارم پس هستم

در كنار سالن مسابقات قهرمانی، مردی دنیا دیده و درهم شكسته هرمزگانی ایستاده. نزدیك می آید و می گوید: سه پسر دارم كه هر سه به بیماری تالاسمی مبتلا هستند. مدام بیمارستان می برم و خون تزریق می كنند. دو پسرم در این مسابقات حضور دارند. پیام مرا به تمام بیماران تالاسمی و بیماران خاص برسانید. هر سه پسرم كه دچار این بیماری هستند با اراده خود توانسته اند در كنار درمان، در رشته های ورزشی نیز پیشرفت كنند. بگویید آنها هم اگر اراده كنند، می توانند پیشرفت كنند و تا قهرمانی هم برسند.

حامد بخششی و حسین بخششی از استان هرمزگان دو برادری هستند كه با وجود بیماری تالاسمی در مسابقات قهرمانی شطرنج كشور حضور دارند. حامد با شش امتیاز از نه امتیاز در جدول پسران زیر هشت سال و حسین با ۵/۵ امتیاز از نه امتیاز در رده پسران زیر ده سال بسیار خوب بازی كرده اند. پدر این دو برادر می گوید: حسین علاوه بر شطرنج تاكنون در تیراندازی، تنیس روی میز و بدمینتون نیز نایب قهرمان شده است. حامد بخششی كلاس دوم است. لبخند بر لب می گوید: دو سال است كه شطرنج بازی می كنم و مربی شطرنج من پدرم است. هیچ كدام از همكلاسی هایم شطرنج بازی نمی كنند، اما من شطرنج را خیلی دوست دارم. دوست دارم مانند كاسپاروف شوم!

فریبا منتظرظهور