بازیگری با انتخاب های هوشمندانه

بسیاری از بازیگران مطرح سینمای جهان اغلب از خانواده هایی بوده اند که والدین شان در این حرفه مشغول به کار بوده و از کودکی با آن آشنایی داشته اند و در ایران نیز لیلا حاتمی را می توان شاخص ترین نمونه این طیف به حساب آورد

بسیاری از بازیگران مطرح سینمای جهان اغلب از خانواده‌هایی بوده‌اند که والدین شان در این حرفه مشغول به کار بوده و از کودکی با آن آشنایی داشته‌اند و در ایران نیز لیلا حاتمی‌ را می‌توان شاخص‌ترین نمونه این طیف به حساب آورد. وی نهمین روز مهرماه ۱۳۵۱ از پدری کارگردان (علی حاتمی) و مادری بازیگر(زهرا حاتمی) در تهران متولد شد و با فیلم «کمال الملک» به کارگردانی پدرش نخستین نقش سینمایی‌اش را ایفا کرد. وی در نقش کودکی کمال الملک نقاش ظاهر شده و بازی خوبی را ارائه کرد. اما پس از این فیلم وی تا سال‌ها بعد جلوی دوربین نرفت تا اینکه در نقش شاهزاده‌ای جوان در «دلشدگان» ایفای نقش کرد و مورد تحسین سینما دوستان قرار گرفت.

جالب اینکه حاتمی‌در برابر همبازی اش(امین تارخ) که از ستاره‌های دوره خود بود، به اصطلاح کم نیاورده و بازی روانی را ارائه کرده است. اما این نقش‌آفرینی هم نتوانست او را پایبند سینما کند و به بازیگری حرفه‌ای و تمام‌وقت تبدیل شود که البته نقش علی حاتمی‌را نیز در این امر نباید نادیده گرفت. وی پس از نمایش موفق دلشدگان عازم لوزان سوییس شد و در رشته برق به تحصیل پرداخت. با شدت گرفتن بیماری سرطان علی حاتمی، وی تحصیل را نیمه کاره رها کرده و به ایران آمد. در این حین بازی در یکی از نقش‌های اصلی فیلم ناتمام «جهان پهلوان تختی» را برعهده گرفت که با مرگ پدر به اجرا جلوی دوربین ۳۵ میلیمتری نرسید. در همین ایام داریوش مهرجویی که از هم‌دوره‌های سینمایی حاتمی به حساب می‌آمد، نقش «لیلا» را در فیلمی‌به همین نام به او پیشنهاد کرد که مورد پذیرش او قرار گرفت. «لیلا» به عنوان یکی از بهترین ملودرام‌های سینمای ایران، فیلمی‌یگانه در کارنامه بازیگری حاتمی‌است که شهرت فراوانی را برایش به ارمغان آورد.

چهره معصومانه وی کاملا با این نقش جفت شده و حس همذات پنداری تماشاگران را برمی‌انگیخت. حاتمی با این فیلم نخستین جایزه سینمایی‌اش را که دیپلم افتخار از جشنواره فیلم فجر بود دریافت کرد که به سیمرغی ارزشمند در سال‌های بعد تبدیل شد. کمال تبریزی که با «لیلی با من است» از برخی خطوط قرمز سینمای دفاع مقدس گذر کرده بود، برای روایت داستان عاشقانه‌اش که در بستر جنگ اتفاق می‌افتاد لیلا حاتمی ‌را برگزید و زوج سینمایی مناسبی را برای پارسا پیروز فر تدارک دید. «شیدا» فیلمی‌است کاملا متکی بر بازیگر که درام را پیش برده و در نهایت به تماشاگر شوک شدیدی را وارد می‌آورد. اینجاست که متوجه ارزش حیاتی بازیگر در ملودرام عاشقانه «شیدا» شده و انتخاب‌های تبریزی را تحسین می‌کنیم. حاتمی در نقش شیدا به همان روش غریزی به ایفای نقش پرداخته و اساسا تکنیک جایگاه چندانی در بازی وی ندارد. به همین سبب هم خامی‌هایی در بازی‌اش به چشم می‌خورد که گاه تماشاگر حرفه‌ای را آزار می‌دهد.

«آب و آتش» ساخته فریدون جیرانی نخستین فیلم پس از انقلاب است که نقش محوری‌اش را زنی بدنام برعهده داشته و به همین خاطر نیز واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. حضور لیلا حاتمی‌در این نقش، یک ساختارشکنی کامل بوده که بسیار ضروری به نظر می‌رسید. ایفای نقش دخترهای معصوم به مرور حاتمی‌را در اینگونه نقش‌ها کلیشه کرده بود که نقش فوق این حسن را داشت که تصویر جدیدی از این بازیگر توانا ارائه دهد. شجاعت وی در انتخاب این نقش پیچیده و دشوار قابل ستایش بوده، هرچند که بازی درخشانش به دلیل ضعف‌های ساختاری و فیلمنامه‌ای پادرهوا به چشم نیامده و آنچنان که شایسته بود قدر ندید! سال ۱۳۸۰ سال مهمی‌در دوران حرفه‌ای او بوده و نقش‌هایی متفاوت را به کارنامه‌اش اضافه کرد.نقش مادری جوان در «مربای شیرین» ساخته مرضیه برومند، زن جنوبی حامله در «ارتفاع پست» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و نقشی کم دیالوگ و خاص در «ایستگاه متروک» اثر علیرضا رئیسیان. نقش درخشانش در ارتفاع پست بیش از دیگر نقش‌ها مورد توجه قرار گرفته و نامزدی سیمرغ بلورین بهترین نقش اول زن را برایش به ارمغان آورد. اوج بازی وی را در پلان‌های دونفره‌اش با حمید فرخ نژاد می‌توان مشاهده کرد و از ظرافت‌های موجود در آن لذت برد.

همکاری مجدد وی با فریدون جیرانی در فیلم «سالاد فصل» به نتیجه درخشانی منجر شده و نقشی با طراوت و تازه را به کارنامه‌اش افزود. وی در نقش دزدی خرده‌پا که درگیر ماجراهای پیچیده می‌شود، حضوری متقاعدکننده داشته و مکمل فوق‌العاده‌ای هم برای زنده‌یاد خسرو شکیبایی بوده است. مسعود کیمیایی که اغلب اوقات بازی‌های درخشانی را از بازیگرانش گرفته، در آغاز دوره جدید فیلمسازی خود برای نقش اول زن فیلمش(حکم)به سراغ حاتمی‌آمده و این کاراکتر چند وجهی را به وی واگذار کرد. دختر معصومی‌که بر اثر بلاهایی که بر سرش آمده به فردی پرخاشگر و خشن تبدیل شده و از کشتن آدم‌ها ابایی ندارد. با این حال بازی فوق العاده حاتمی‌مورد توجه مردم و منتقدین قرار گرفته و یکی از ارکان موفقیت حکم لقب گرفت. به موازات فیلم‌هایی از جنس «حکم» که گیشه نسبتا خوبی داشته اند، او به بازی در فیلم‌های خاص و کم مخاطب همچون «شاعر زباله‌ها» و «سیمای زنی در دوردست» نخستین ساخته سینمایی علی مصفا همچنان ادامه داده و خود را به فیلم‌های تجاری محدود نکرده است.

حاتمی‌که در دو سه سال اخیر پرکار شده با «هرشب تنهایی» ساخته رسول صدرعاملی، بار دیگر به ژانر ملودرام روی آورده و حضوری تاثیرگذار در نقش زنی مبتلا به سرطان دارد. «بی پولی» ساخته حمید نعمت ا... نخستین تجربه حاتمی‌در گونه آثار کمدی است که برایش خوش یمن بوده و نخستین سیمرغ جشنواره فجر را برایش به ارمغان آورد. وی در نقش زنی عامی‌که نداری و بیکاری شوهرش را درک نمی‌کند، حضوری درخشان داشته و لحظات شیرینی را رقم زده است. چهره گریان و خیس از باران او در حالی که نانی در دست داشته و از بی‌پولی‌اش شکایت می‌کند، یکی از بهترین فصول فیلم است که با بازی خوب، حرفه‌ای وماندگار او همراه شده است. «چهل سالگی» و «پرسه در مه» ساخته بهرام توکلی از فیلم‌هایی هستند که به سینمای نخبه‌گرا تعلق داشته و حاتمی‌نیز به همین دلیل ایفای نقش در آنها را پذیرفته است. بازی او در «چهل‌سالگی» کاملا با ریتم کند و درونی فیلم هماهنگ بوده و جلوه خاصی بدان بخشیده است.اما «پرسه در مه» با آن داستان عجیب و پیچیده‌اش، حاتمی را به چالشی جدی فراخوانده و توانایی‌های وی در بازیگری را به آزمون می‌گذارد. با این حال حاتمی‌از این امتحان سربلند بیرون آمده و نقشی ماندگار را به کارنامه سینمایی پربارش افزوده است. حاتمی‌در جشنواره فجر سال ۱۳۹۰، فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» اثر موفق اصغر فرهادی و «سعادت آباد» ساخته مازیار میری را دارد که هریک ویژگی‌های خاص خود را داشته و قابلیت جذب مخاطب‌های گوناگون را دارند. وی که یک بار پیشنهاد فرهادی را برای بازی در «درباره الی» رد کرده بود، این بار نقش «سیمین» را پذیرفته و بازی رئالی را در این نقش ارائه کرده است.

وی با حذف زوائد و حاشیه‌ها، نقش خود را به واقعیت نزدیک کرده و آن را به باور تماشاگران نشانده است. کاراکتر او در «سعادت‌آباد» نیز شباهت‌های بسیار کمرنگی به «سیمین» داشته با این تفاوت که نگاه معصومانه حاتمی‌در اینجا بسیار به کارش آمده و شوک پایانی فیلم را عمیق تر کرده است. او که در ماه‌های اخیر کم‌کارتر از گذشته شده، «نارنجی‌پوش» ساخته داریوش مهرجویی را روی اکران داشت که تنها نقطه قوت فیلم هم بازی او در نقش یک نابغه ریاضی است که برای تصاحب فرزندش به آب و آتش می‌زند. حاتمی سال گذشته با فیلم «سر به مهر» به کارگردانی‌هادی مقدم‌دوست در جشنواره فیلم فجر حضور داشت که هنوز به اکران عمومی‌درنیامده است.