غروب غریب ترین نگار دانش

هفتم ذی الحجه, نگاری در غریب ترین کمان دنیا, چهره در غروب حیات کشید که یهودیان در تورات او را باقر خوانده بودند و مسلمانان او را باقرالعلوم می خواندند

هفتم ذی‌الحجه، نگاری در غریب‌ترین کمان دنیا، چهره در غروب حیات کشید که یهودیان در تورات او را باقر خوانده بودند و مسلمانان او را باقرالعلوم می‌خواندند.

هفتم ذی‌الحجه که چشم‌ها به مکه خیره شده زیرا حاجیان در آستانه طلوع اعمال حج و طواف خانه معبودند و بقیع غریب‌تر و خلوت‌تر و تنهاتر از همیشه، ولوله حزنی دیگر دارد زیرا سالگشت شهادت پنجمین نگار از دودمان یاس تکرار می‌گردد.

امام محمد بن علی الباقر(ع) در اول رجب یا ۳ صفر سال ۵۷ در شهر مدینه جهان را به نور وجود خود منور فرمود و در هفتم ذی‌الحجه سال ۱۱۴ در سن ۵۷ سالگی به دست هشام‌بن عبدالملک به شهادت رسید.

پدر بزرگوارش امام سجاد و مادر گرامی آن امام فاطمه دختر امام حسن مجتبی است.

کنیه آن گرامی ابوجعفر و القاب آن حضرت عبارت است از: باقر، شاکر، هادی، امین و به جهت شباهت به پیامبر ملقب به شبیه هم بودند. آن حضرت دارای ۴ همسر و ۷ فرزند بودند.

امام باقر(ع) مانند تمام رهبران الهی، در تمامی ابعاد و اضلاع حیات، بشریت را رهبری و هدایت کرد و از آنجا که فهم بشری برای دریافت بطن و ماهیت و حقیقت بسیاری از معانی علمی آماده شده بود، امام باقر حقایق علم را برای انسان شکافت تا برای ابد اندیشمندان و پیروان آنان شاگرد مکتب علم و اندیشه امام باقر باشند.

در مباحث عقیدتی امام باقر توهمات مادی‌گراها، جبریه، خوارج، غلوکنندگان، بدعت‌گذاران، دروغ‌پردازان و... را رسوا نموده و براهین عقلی و منطقی را تبیین فرمودند. امام باقر(ع) با اتکا بر عقل و نورانیت قرآن هدایت مردم را تدبیر می‌فرمود و دکان‌داران اندیشه‌سوز را رسوا می‌فرمودند.

بسیاری از کسانی که به تخیل فهم دین و قرآن به سوزاندن استعدادهای مردم مشغول بودند به واسطه تلاش و تبلیغ علمی امام باقر مجبور شدند یا توبه کرده در زمره دانش‌پژوهان مکتب امام باقر قرار گیرند یا بر اثر رسوایی دکان اندیشه سوزی خود را تعطیل نمایند.

امام باقر با حاکمان ظالم هیچگاه کنار نیامد و در همه حال نفاق و فساد آنان را هویدا می‌فرمود.

ایشان علناً به عبدالغفار بن قاسم که از نزدیکان دربار اموی و از شیعیان حضرت بود فرمود اگر به آمد و شد خود ادامه دهید غرق در گناه شده‌ای و محبت دنیا در دلت راه می‌یابد و مرگ را فراموش می‌کنی و نسبت به حکم خدا ناراضی می‌گردی.

ابوبصیر می‌گوید امام باقر فرمود: اشتغال در دستگاه جور حتی به اندازه یک مرتبه فروبردن قلم در مرکب حرام است و هر کس به هر مقدار که در این فضا قرار گیرد به همان اندازه از دیانتش دور می‌گردد.

امام فرمود: کسی که متصدی شغلی از مشاغل حکومت جور شود محل کار او دری از درهای جهنم است (کافی، ج۵، ص۱۰۷).

امام باقر در برابر رواج پول‌های کاغذی رومیان در شهرهای اسلامی، عبدالملک مروان را مجبور کرد تا سکه‌هایی با شعار توحید و نبوت پیامبر ضرب کند و سکه‌های رومی را از بلاد مسلمین جمع کند و دستورات و رهنمودهای لازم را برای چگونگی ساخت و ضرب سکه‌ها و راههای جلوگیری از تقلب و جعلی سازی را هم تبیین فرمود و در پایان به عبدالملک فرمود پس از ضرب این سکه‌ها کسانی که با سکه‌ها و پول‌های رومی خرید و فروش می‌کنند را مجازات کن.

امپراتور روم پس از شنیدن این خبر حکومت اسلامی را تهدید به تحریم کرد. امام باقر به عبدالملک فرمود از این تهدید نهراسد که عزت از آن اسلامیان است و همین طور هم شد.

امام باقر حتی درباره عمربن‌عبدالعزیز که در نگاه مردم به جهت برخورد سبک با آنان فردی ظاهر‌الصلاح قلمداد شده بود، فرمود: او مردی است که اهل زمین مدحش کنند و آسمانیان لعنش نمایند زیرا غاصبانه بر جای ما تکیه زده است. برخورد امام باقر با عمربن‌عبدالعزیز باعث شد تا او با چشمی اشکبار حکم استرداد فدک را به فرزندان فاطمه امضا کند و در نصیحتی به او فرمود: از خدا بترس و درهای اتاق خود را بر روی مردم باز گذار، حجابها را کنار بزن و به فریاد مظلومان برس!

در مبحث اخلاق در زندگی نمونه‌های ذیل خود بیانگر عمق تعالیم آن حضرت است:

زراره نقل می کند میان یکی از فرزندان امام حسن و امام باقر اختلافی پیش آمد؛ فردی از ایشان خواست تا در این مورد دخالت کند! امام فرمود هرگز شما به جهت قرابت ما به رسول‌الله فقط و فقط به هردوی ما احترام بگذارید زیرا وظیفه شما فقط احترام گذاشتن به ماست آن هم به جهت قرابتی که با پیامبر داریم. (روضه کافی)

مرحوم علامه مجلسی در جلد ۴۶ بحار نقل می کند: امام باقر در تشییع جنازه مردی از قریش حضور داشت در این میان زنی بود که خیلی شیون می‌کرد. یکی از شاگردان امام به حضرت پیشنهاد داد به همین مقدار تشییع بسنده نمایید و مشایعت را ترک کنیم؟ امام فرمود اگر بنا باشد به جهت مشاهده یک عمل خطا حقی را کنار بگذاریم، آنگاه حق را تضییع کرده‌ایم. در این هنگام بازماندگان میت آمدند و از حضور امام تشکر کردند و از امام خواستند دیگر به زحمت نیفتند و به خانه بازگردند. حضرت فرمودند: تشییع جنازه مؤمن فضل و پاداش دارد و انسان هرقدر به مؤمن احترام گذارد از خدا پاداش می‌گیرد.

حکم بن عتبه می‌گوید یک روز دیدم امام باقر به ناخن‌های خود مشغول است! با تعجب پرسیدم پسر پیامبر چه می‌کنید. فرمود: ناخن‌هایم را زیبا می‌کنم تا شبیه مردگان نباشم!در بعد عبادت امام صادق می‌فرماید هماره لبهای پدرم به ذکر خدا مترنم بود حتی در کنار سفره غذا پدرم ذکر خدا از یادش نمی‌رفت و به اهل خانه توصیه می‌فرمود که به احیای شب بپردازند و تلاوت قرآن داشته باشند و آنان که از تلاوت محروم هستند به ذکر مشغول باشند. بیشترین ذکر ایشان هم لااله‌الاالله بود.

سرانجام حکومت غاصب امویان تاب تحمل محبوبیت و عظمت و روشنگری‌های امام را نیاورد و با دسیسه یکی از نزدیکان امام و همکاری والی مدینه امام را مسموم نمود و به شهادت رسانید.