عسلویه از دهكده ای دور افتاده تا نام آورترین شهر گازی جهان

عسلویه مهمترین پایگاه اقتصادی ایران و بزرگترین منطقه تولید انرژی جهان در جنوبی ترین نقطه ایران است كه در طول دوازده سال همت و تلاش, دهكده ای دور افتاده را به نام آورترین شهر تولید گاز تبدیل كرده است كه دیدن آن افتخار را بر هر ایرانی ارزانی می دارد

"عسلویه" مهمترین پایگاه اقتصادی ایران و بزرگترین منطقه تولید انرژی جهان در جنوبی‌‌ترین نقطه ایران است كه در طول دوازده سال همت و تلاش، دهكده‌ای دور افتاده را به نام‌آورترین شهر تولید گاز تبدیل كرده است كه دیدن آن افتخار را بر هر ایرانی ارزانی می‌دارد.

شكوه عسلویه را باید در شب دید. این جمله‌ای است كه یك بوشهری می‌گوید او از میزبانی خبرنگاران خوشحال است و با شعف و شوری وصف نشدنی از عسلویه سخن می‌گوید.

عسلویه شهری صنعتی است، در جنوبی‌ترین نقطه ایران و پایگاه اقتصادی ایران نام گرفته است.

هنگامی كه از میان فازها، واحدهای پالایش و پتروشیمی این شهر عظیم عبور می‌كنیم به یاد شهری می‌افتم كه در یكی از دورترین نقاط دنیا بزرگترین كارخانه نفتكش سازی را در خود جای داده است. شكوه آنجا را نیز باید در شب دید هر چند قیاس این دو شهر نشدنی است.

عسلویه دهكده‌ای است نزدیك دریا و در ۲۷۶ كیلومتری جنوب شرقی بوشهر و ۵۷۰ كیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و نزدیكترین نقطه خشكی حاشیه‌ای شمالی خلیج فارس به میدان گازی پارس جنوبی است كه حوزه گنبد شمالی كشور قطر در ادامه آن قرار دارد.

این منطقه از شمال به ادامه سلسله جبال زاگرس، از جنوب به خلیج فارس، از غرب به روستای شیرینو و از شرق به روستای چاه مبارك محدود شده است.

وسعت تقریبی این منطقه ۱۴ هزار هكتار است كه با كسر اراضی آبرفتی و حریم‌های زیست محیطی، تقریبا ۱۰ هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز ندارد.

سال ۱۳۷۷ بود كه دولت به فكر افتاد تا از ذخایر خدادادی انرژی در منطقه بهره‌برداری كند و به همین منظور برای برداشت از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی "منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس" احداث شد.

هدف از تاسیس این مجموعه عظیم اقتصادی كه بی‌شك بزرگترین منطقه صنعتی و نفتی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود ایجاد زمینه مناسب برای جلب سرمایه‌های خارجی با نیل به توسعه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع پایین دستی و زمینه اشتغال، رشد اقتصادی و محرومیت زدایی و در نتیجه بالندگی اقتصادی است.

● موقعیت جغرافیایی

منطقه عسلویه از نظر شرایط اقلیمی و جغرافیایی دارای عرض جغرافیایی ۲۷ و طول جغرافیایی ۵۲ درجه است كه پوشش گیاهی متوسط و پراكنده با برخی اراضی انبوه نخل و درختچه‌های «حرا» دارد.

درجه حرارت هوا در این منطقه بین ۵ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی آن بین ۵۹ تا ۸۸ درصد است و سالانه ۱۸۰ میلی‌متر بارندگی دارد.

● امكانات زیربنایی

منطقه عسلویه دسترسی آزاد به آب‌راه‌های بین‌المللی و كشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور دارد و این موضوع مهم این منطقه را از سایر مناطق نفتی كشور متمامیز ساخته است.

برخورداری از دو فرودگاه محلی و بین‌المللی خلیج فارس كه در حال تكمیل است اما هم‌اكنون از آن استفاده می‌شود، ویژگی دیگر این دهكده عظیم گازی و نفتی است.

سواحل عمیق و مناسب برای كشتیرانی، ایجاد نیروگاه مستقل، آب شیرین كن، فراوانی نیروی ماهر و غیر ماهر، امكان ایجاد بازار مناسب بین‌المللی و داخلی و برخورداری از محیط زیست زیبا از دیگر ویژگی‌های منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی است.

● تسهیلات قانونی برای سرمایه‌گذاران

امكان ترانزیت و صدور مجدد كالا، معافیت مالیاتی، آزادی مشاركت سرمایه‌گذاری خارجی، معافیت گمركی، تسهیل صدور روادید برای خارجیان، تضمین كامل سرمایه‌گذاری خارجی و سود آن، آزادی كامل ورود و خروج سرمایه و امكان استفاده از تهسیلات حساب ذخیره ارزی از شرایط قابل توجهی است كه دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی برای رشد و توسعه و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی ایجاد كرده است.

● امكانات خدماتی و رفاهی و اداری

منطقه ویژه اقتصادی پارس دارای امكانات مناسب رفاهی، درمانی، اداری، ورزشی و اقامتی، هتل‌های درجه یك و دو بین‌المللی، هتل آپارتمان و مهمانپذیر می‌باشد.

در این منطقه برای ۱۰ هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز با احتساب متوسط ۵ نفر شاغل صنعتی در هر هكتار صنعتی معادل ۳۰ هزار نفر شاغل صنعتی و به همین تعداد شاغل خدماتی در سایت فعال خواهند بود و قوانین كار در منطقه براساس توصیه‌های سازمان جهانی كار و طبق قرارداد بین كارگر و كارفرما می‌باشد.

معاملات بانكی، مالی و ارزی هم در این منطقه بدون محدودیت مجاز است.

در حال حاضر دو واحد آب شیرین كن هر یك به ظرفیت ۱۰ هزار مترمكعب در روز، ۲ واحد مخزن بتنی آب به ظرفیت ۳۰ هزار مترمكعب و پنج‌هزار مترمكب در دست احداث است.

همچنین احداث سایت ورزشی با تجهیزات كامل و سالن‌های ورزشی، ایجاد فضای سبز و بنای نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز و هتل بین‌المللی صرف با سه برج و با ارتفاعات ۱۱ ، ۴ و ۷ طبقه به شكل صدف دریایی از دیگر برنامه‌های در دست اقدام منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی می‌باشد.

میدان گازی پارس جنوبی یكی از پدیده‌های صنعتی بی‌نظیر در دنیاست كه بزرگترین منبع گازی مستقل جهان به شمار می‌رود و روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در آب‌های نیلگون خلیج فارس و به فاصله ۱۰۵ كیلومتری ساحل جنوبی ایران (عسلویه) قرار دارد.

وسعت این میدان ۹۷۰۰ كیلومتر مربع است كه بنا به گفته رضوی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی این رقم در حوزه‌های نفتی بی‌مانند است و همین وضعیت باعث متمایز شدن منطقه عسلویه از سایر حوزه‌های نفتی و گازی در دنیا گردیده است كه از میزان وسعت، ۳۷۰۰ كیلومتر متعلق به ایران است كه براساس آخرین مطالعات صورت گرفته ۱۴ تریلیون مترمكعب گاز طبیعی و ۱۸ میلیارد شبكه میعانات گازی كه معادل ۹ درصد كل ذخایر گازی جهان می‌باشد.

قطری‌ها از سال ۱۳۶۰ شروع به بهره‌برداری از این منطقه كردند و كشورهای مختلف دنیا نیز به كمك آنها برآمدند و شركت‌های معظم نفتی نظیر شل، توتال، هالیبرتون و ... به یاری قطری‌ها شتافتند و در حالی كه ما در جنگ تحمیلی بر سر می‌بردیم آنها ۱۳ سال جلوتر از ایران از ذخایر این میدان مشترك بهره‌برده‌اند.

شتاب سرمایه‌گذاری قطر حدود ۷۰ میلیارد دلار است و این در حالی است كه ایران فعالیت خود را از سال ۷۳ آغاز كرده و تاكنون ۲۰ میلیارد دلار در این منطقه سرمایه‌گذاری كرده است.

حال با توجه به وسعت این میدان و میزان برداشت كشور قطر از آن ضرورت دارد در استحصال منابع گازی در اجرای طرح‌های توسعه ای این میدان در فازهای مختلف با هدف تأمین تقاضای رو به افزایش گاز طبیعی موردنیاز كشور و بازارهای جهانی تزریق آن به میادین نفتی، صادرات گاز، میعانات گازی و خوراك واحدهای پتروشیمی تسریع بیشتری صورت پذیرد كه خوشبختانه این برنامه با توجه به اهمیت منطقه و توجه دولت به آن و اختصاص منابع ارزی از حساب ذخیره، فاینانس و بیع متقابل پیشرفت‌های قابل ملاحظه بسیاری داشته است و از این حیث كه پس از راه اندازی واحدهای مختلف پالایشی در منطقه متخصصان داخلی منطقه را در دست گرفته‌اند و هم اكنون درصد كمی از متخصصان خارجی مشغول به كار هستند جای تبریك و افتخار دارد.

برای اجرای طر های توسعه در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی سه منطقه برنامه ریزی شده است:

۱) سایت یك واقع در منطقه عسلویه و نخل تقی

۲) سایت دو در منطقه تنبك و اختر در ۶۰ كیلومتری عسلویه به طرف كنگان

۳) سایت سه واقع در بندر مقام نخیلو در ۱۲۰ كیلومتری انرژی عسلویه در استان هرمزگان كه منطقه عسلویه بهترین آن به شمار می‌رود.

به گفته رضوی در حال حاضر برنامه‌ریزی برای ۲۲ واحد پالایشگاهی گاز صورت گرفته است كه هم اكنون پنج واحد آن احداث و در حال فعالیت است.

منطقه انرژی پارس جنوبی دارای ۲۲ فاز است كه در فاز یك روزانه ۲۵ میلیون متر مكعب گاز تصفیه می شود. ۴۰هزار بشكه میعانات گازی تولید و ۲۰۰تن گوگرد استحصال می گردد كه در این فاز ۱۰۰ درصد برنامه تحقق یافته است.

فاز یك در بهمن ۷۶ به شركت پتروپارس به صورت بیع متقابل واگذار شد و در آبان ۸۳ رسما به بهره‌برداری رسید.

میزان تصفیه گاز درهر یك از فازها ۲۵ میلیون متر مكعب در روز طراحی شده است.

در فازهای ۲ و ۳ نیز روزانه ۵۰ میلیون متر مكعب گاز تصفیه ۸۰هزار بشكه میعانات گازی و ۴۰۰تن گوگرد استحصال می‌شود كه در این فازها هم ۱۰۰درصد برنامه تحقق یافته است.

در فازهای مذكور شركت‌های توتال، پارس جنوبی، شركت گاز پروم روسیه و پتروناس مالزی شركت داشته‌اند كه در بهمن ۸۴ به بهره‌برداری رسیده است.

فازهای ۴و ۵ نیز روزانه ۵۰ میلیون متر مكعب گاز تولید می‌كنند دراین فازها روزانه ۸۰هزار بشكه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد سالانه یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع تولید می‌كند و همچنین سالانه یك میلیون تن اتان برای خوراك واحدهای پتروشیمی تولید می‌كند كه برنامه این فازها نیز ۹۹درصد تحقق یافته است.

لازم به یادآوری است فازهای مزبور توسط كنسرسیومی از شركت‌های انی ایتالیا، پتروپارس و نیكو اجرا و راه اندازی شده است.

در فازهای ۶ و ۷ ۸و میدان گازی پارس جنوبی نیز پیش بینی شده است روزانه ۱۵۸ هزار بشكه میعانات گازی یك میلیون و ۶۰۰هزار تن گاز مایع برای صادرات و ۱۰۴ میلیارد متر مكعب گاز ترش به منظور تزریق به میادین نفتی آغاجاری استحصال می‌شود كه تاكنون ۷۵ درصد كار پیشرفت داشته است.

فازهای مذكور در بهمن ۸۲ باسرمایه گذاری بیش از یك میلیارد و ۹۶۴ میلیون دلار به صورت بیع متقابل توسط كنسرسیومی متشكل از شركت ایرانی پترو پارس و شركت های toyo و jgc ژاپن، دایلم كره جنوبی و سازمان گسترش و نوسازی صنایع احداث گردیده كه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری كامل می‌رسد.

در فازهای ۹ و ۱۰ نیز پیش بینی تولید ۵۰ میلیون متر مكعب گاز طبیعی ۸۰هزار شبكه میعانات گازی ۴۰۰ تن گوگرد به صورت روزانه و یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع و یك میلیون تن اتان به صورت سالانه صورت گرفته كه تاكنون ۲۱ درصد كار پیشرفت كرده است. در فازهای مذكور كره جنوبی به همراه ایرانی‌ها فعالیت دارد.

در فاز ۱۱ نیز تولید ۲ میلیارد فوت مكعب گاز طبیعی و ۷۰هزار شبكه میعانات گازی در روز و یك میلیارد و ۹۰۰میلیون فوت مكعب گاز ترش پیش بینی شده كه در مرحله مقدماتی به سر می برد و شركت های توتال و پتروناس در آن مشاركت دارند.

فازهای ۱۲، ۱۳،۱۴،۱۵،۱۶،۱۷؛۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲ نیز مراحل مقدماتی خود را طی می كنند.

فازهای ۱۵ و ۱۶ به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران واگذار شده كه آنها نیز فعالیت خود را در منطقه آغاز كرده‌اند.

سرمایه گذاران در منطقه پارس جنوبی در مخزن شركت سرمایه‌ای دارند كه به صورت بیع متقابل فاینانس و برداشت محصول كار صورت می‌گیرد.

از پنج پالایشگاه گازی كه هم اكنون در عسلویه فعالیت كامل دارند روزانه ۲۰میلیون دلار سود دریافت می‌شود و افق ۲۸ پالایشگاهی كه در دست مطالعه و احداث قرار دارد، سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلاری است كه سالانه ۴۰ میلیارد دلار سود خواهد داشت.

پارس جنوبی نقطه آمال و آرزوی ایرانیان در تحقق رشد و توسعه اقتصادی و به كارگیری دانش فنی و مهندسی نوین در صنعت عظیم ورود به توسعه نفت و گاز است كه در صورت توسعه طرح‌های عسلویه در سال ۲۰۰۶ در برداشت گاز از این میدان مشترك با كشور قطر برابر خواهیم شد.

اگر طرح‌ها به همین سبك روبه پیشرفت، حركت كنند در سال ۲۰۱۵ ایران می تواند در سایر بخش‌ها از جمله پتروشیمی نیز از قطری‌ها جلو بیفتد قطر در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ رشد جدی خواهد داشت و فازهای جدیدی را راه اندازی خواهد كرد.

بر این اساس دولت جمهوری اسلامی ایران و مجموعه وزارت نفت می‌بایست سرعت بیشتری به تحقق برنامه‌ها و اهداف خود را میدان گازی پارس جنوبی ببخشند.

هرچند كه پروژه‌های نفت و گاز دارای برنامه زمان بندی و منضبط است اما نیاز به سرعت دارد كه علیرغم تبلیغات منفی برخی از شركت‌های عربی در منطقه كه در رقابت با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند، نتوانسته است روحیه كارگران متخصصان و مهندسان ایرانی را در اجرای اهداف و برنامه هایشان تضعیف سازد، از این رو به هر كارگر و مهندسی كه در این منطقه برخورد می‌كنم، عاشقانه از كار سخن می گویند و علاقه‌ای كه به آبادانی و رشد و شكوفایی كشور دارند، آنان را مجذوب منطقه كرده است و علیرغم گرمای ۵۰ درجه كه به گفته خودشان روزی دو بار پیراهن خود را از شدت گرما و تعریق تعویض می‌كنند از برای وطن جان می‌دهند.

گزارش از: زیبا اسماعیلی

---