تلویزیون و یک پرس غذای مفید

در بین برنامه هایی که به طور مستقیم به بحث آموزش در تلویزیون می پردازند, به طور معمول آنهایی بیشتر مورد توجه مخاطب قرار می گیرند که بتوانند فضایی فراهم کنند که بیننده احساس راحتی کند

در بین برنامه‌هایی که به‌طور مستقیم به بحث آموزش در تلویزیون می‌پردازند، به‌طور معمول آنهایی بیشتر مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرند که بتوانند فضایی فراهم کنند که بیننده احساس راحتی کند. قبلا می‌دیدیم کسی که به‌عنوان مجری برای یک برنامه آموزشی انتخاب می‌شود بدون کوچک‌ترین احساس، به صورتی کاملا بی‌تفاوت شروع به خواندن متن می‌کرد. انگار این چیزهایی که می‌خواند هیچ تأثیری روی خودش ندارد. این بی‌تفاوتی از گفتن اخبار تا برنامه‌های آشپزی گسترده شده بود. مثلا در برنامه آشپزی می‌دیدیم که یک نفر به عنوان آشپز با جدیت تمام غذایی می‌پزد و در طول این مدت بجز دستور آشپزی حرف دیگری نمی‌زند، گاهی از سر وظیفه لبخند می‌زند و درست مانند یک ربات تمام حرکاتی را که بلد است هر روز در پخت یک غذا به کار می‌گیرد. البته در میان این برنامه‌ها همیشه برنامه‌هایی بودند که استثنا محسوب شده و مخاطب زیادی را به خود جذب کردند.

اما مدتی است که برنامه‌سازان به این موضوع توجه می‌کنند که مجری برنامه تأثیر مستقیم روی جذابیت برنامه دارد. طی چند سال اخیر این نکته در تمام برنامه‌هایی که مجری یا گوینده دارند، رعایت می‌شود. یکی از این برنامه‌ها که به تازگی تلاش شده که بیشتر به نحوه اجرای آن بپردازند، همین برنامه‌های آموزش آشپزی است و یکی از موفق‌ترین و پرمخاطب‌ترین این برنامه‌ها «بهونه» با اجرای سامان گلریز است که هر روز بعد از اخبار ورزشی ساعت ۳۰/۱۳ از شبکه ۳ پخش می‌شود.

از دکور این برنامه گرفته تا تیتراژ بهونه، همه نشان از خلاقیت سازندگان آن دارد. بخصوص تیتراژ برنامه که با یک انیمیشن بامزه و حرفه‌ای مراحل پیش از شروع آشپزی را به تصویر کشیده و با عنوان‌بندی همه برنامه‌های آشپزی که پیش از این دیده‌ایم متفاوت است. از همین تیتراژ خلاقانه می‌توان فهمید که سازندگان برنامه چقدر برای کارشان اهمیت قائل‌اند و برنامه آشپزی را کاملا جدی گرفته‌اند. این امتیاز مهمی است؛ چون معمولا برای ساخت برنامه‌هایی مثل آموزش آشپزی خلاقیت چندانی به خرج داده نمی‌شود و برنامه را طوری می‌سازند که انگار فقط برای پر کردن کنداکتور پخش می‌شود و هیچ جنبه‌ای به جز آموزش پخت غذا ندارد. در حالی که «بهونه» ترکیبی از آموزش آشپزی، پیام‌های بهداشتی و سلامتی، مسابقه و البته جذابیت‌های مخاطب‌پسند است که باعث شده این مجموعه فراتر از یک برنامه آشپزی، یک جُنگ سرگرم‌کننده باشد.

استفاده از رنگ‌های زنده و گرم، تزئین آشپزخانه به‌صورتی مدرن و زیبا و به طور کل انتخاب فضای بصری هوشمندانه علاوه بر این که چشم‌نواز است، نشان‌دهنده سلیقه برنامه‌سازان و احترامی است که برای مخاطب قائل‌اند. در «بهونه» خبری از اجرای مصنوعی و رباتیک یک مجری بی‌نهایت جدی نیست. یکی دیگر از نکات این برنامه توصیه‌های مفیدی است که سامان گلریز در حین اجرای برنامه در اختیار بیننده قرار می‌دهد. خواص موادی که در تهیه غذا استفاده می‌کند، طرز شناخت سالم و تازه بودن مواد غذایی، نحوه صحیح پخت و استفاده از مواد غذایی و خلاصه هر مطلبی که مربوط به غذای آن روز است را در زمانی که مشغول آشپزی است به بیننده منتقل می‌کند.

این نحوه آموزش باعث می‌شود که مخاطب بیشتر به عادت‌های غذایی خود و خانواده‌اش فکر کند و در نهایت سعی کند که عادت‌های درست را جایگزین عادت‌های غلط کند. در واقع «بهونه» در کنار این که هر روز دستور تهیه غذای جدیدی را به مخاطب آموزش می‌دهد، مسائل جانبی مهم و مفیدی را که مربوط به مبحث آن روز می‌شود هم به بیننده یاد می‌دهد. به این طریق مخاطب هم می‌فهمد که غذایی که می‌پزد و می‌خورد چه خواصی دارد و هم بسادگی یاد می‌گیرد که چطور از این خواص استفاده کند تا خودش، هم آشپز خودش باشد و هم دکتر خودش. آن هم نه به وسیله راه‌های سخت و طولانی، بلکه به وسیله درست غذا خوردن.

یکی دیگر از نقاط قوت این برنامه این است که در آن از مواد عجیب و غریب که در دسترس همگان نیست استفاده نمی‌شود. معمولاً غذاهایی که دستور پخت آنها داده می‌شود، از موادی تشکیل شده که همه به طور معمول از آنها استفاده می‌کنند. دستور پخت هم معمولا کار پیچیده‌ای نیست. یعنی برای پختن یک غذا احتیاج به امکانات خاصی نیست و دردسر زیادی ندارد. معمولا دستورالعمل‌ها آنقدر به زندگی معمولی ما نزدیک هستند که می‌توانیم هر وقت دلمان بخواهد اقدام به طبخ یکی از غذاهای این منو کنیم. ضمن آن‌که بخش‌های تبلیغاتی برنامه هم با رعایت اعتدال اجرا می‌شود. برنامه‌های آشپزی معمولا حمایت‌کنندگان مالی دارند و مجبورند در طول برنامه از محصولات اسپانسرهایشان استفاده و آنها را تبلیغ کنند. «بهونه» هم به همین شیوه اسپانسرهایش را جذب کرده، اما نوع تبلیغات سامان گلریز طوری نیست که مخاطب احساس کند دارند چیزی را به او تحمیل می‌کنند.

گلریز وقتی از کیفیت کالایی تعریف می‌کند، دلایل این تعریف را هم برای بیننده بازگو می‌کند و سرآخر هم اضافه می‌کند که پیشنهاد برنامه استفاده از فلان نوع ماکارونی یا سس مایونز است، اما با هر ماکارونی یا سس مایونز دیگری هم می‌توان این غذا را آماده کرد. به این ترتیب حق انتخاب را از مخاطبش نمی‌گیرد و مراقب است که چیزی را به او تحمیل نکند. نکته دیگری که باعث می‌شود برای سامان گلریز و برنامه آشپزی «بهونه» احترام قائل شویم این است که او در زمان آموزش غذاهای جدید حواسش هست که طیف گسترده‌ای از مخاطبان او را ممکن است خانواده‌های نه‌چندان مرفه یا حتی فقیر تشکیل دهند و به همین دلیل از ارائه دستورهای پرهزینه و تجملی خودداری می‌کند.

حداقل این است که از هر ۱۰ دستور آشپزی «بهونه»، تنها یکی دو غذا ممکن است پرهزینه باشند یا نیاز به موادی داشته باشند که در شهرستان‌ها یا محلات فقیرنشین شهرهای بزرگ سخت پیدا می‌شوند. همین میزان رعایت و نیک‌اندیشی «بهونه» در کنار اهمیتی که به سالم بودن مواد اولیه می‌دهد جای ستایش دارد. امیدواریم برنامه‌هایی مثل «بهونه» بتوانند در درازمدت عادت‌های غلط تغذیه مردم را کمی تغییر دهند.

شروینه شجری‌کهن