از آن روزها تا این روزها

اعتراضات دانشجویی ۱۶ آذر سال ۳۲ در اعتراض به ورود نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا به ایران و نیز برقراری مجدد روابط دیپلماتیک ایران با انگلستان که دکتر محمد مصدق آن را قطع کرده بود, برگزار شد

اعتراضات دانشجویی ۱۶ آذر سال ۳۲ در اعتراض به ورود نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا به ایران و نیز برقراری مجدد روابط دیپلماتیک ایران با انگلستان که دکتر محمد مصدق آن را قطع کرده بود، برگزار شد. کمیته نهضت مقاومت ملی دانشگاه تهران که آن زمان من مسوولیت هماهنگی های آن را برعهده داشتم دانشجویان را در اعتراض به این وقایع دعوت به اعتصاب و اعتراض کرد. تظاهرات از شنبه ۱۴ آذر در اکثر دانشکده ها آغاز شد اما هیچ کس باور نمی کرد دولت کودتا بی هیچ ترس و واهمه یی دست به کشتار دانشجویان بزند.

هرچند سرلشگر باتمانقلیچ رئیس ستاد مشترک ارتش شاهنشاهی در هفته های پیش از آن و پیش از تظاهرات ۲۱ آبان در اعتراض به محاکمه مصدق خط و نشان کشیده بود که اگر لازم باشد برای حفظ نظام شاهنشاهی یک میلیون نفر را هم خواهد کشت اما بازداشت های گسترده و تبعیدهای معترضان ۲۱ آبان و کشتار ۱۶ آذر سال ۳۲ بر اراده دانشجویان و مردم برای ادامه مبارزه علیه ظلم و استکبار خللی وارد نکرد بلکه آنها را مصمم تر کرد و ۱۶ آذر و دانشجویان به خاک و خون غلتیده اش نقطه عطفی بودند برای آنکه جنبش دانشجویی ایران پا بگیرد و در تمام سال های پس از آن به مبارزه علیه استبداد، ظلم و ناراستی بپردازد. در آن زمان دانشجویان در واکنش به برقراری روابط با انگلستان و سفر معاون اول رئیس جمهور کشوری که در ایران کودتا کرده بود به اعتراض برخاستند .

جنبش دانشجویی از آغاز تا به امروز هیچ گاه سبقه یی طبقاتی نداشته بنابراین هرگز تنها به دنبال منافع و خواست های خود نبوده است. دانشجو و جامعه دانشجویی معرف کل جامعه و تمام طبقات اجتماعی است و این به آن معنا است که رابطه یی تنگاتنگ میان دانشجویان و مردم وجود داشته و وجود خواهد داشت. هرچند ویژگی متمرکز بودن دانشجویان و شور جوانی آنان سبب می شود دانشجو در طرح مطالبات مردم همواره حالتی آوانگارد و پیشتاز و پیشرو داشته باشد با این حال مطالبات جنبش دانشجویی همواره معرف مطالبات در سطح کلان و ملی است. با این حال جنبش دانشجویی و نهادهای معرف آن باید همواره چند نکته را در ادامه راه خود در نظر داشته باشند؛ اول آنکه رابطه خود را با مطالبات کلان و با جنبش های دیگر به طور شفاف مشخص و برای خود وظایفی در حد و سطح مشخص خود تعریف کنند. دوم آنکه آگاه باشند به اینکه مطالبات کلان نباید جنبش دانشجویی را از طرح و پیگیری مطالبات صنفی بازدارد و نیز این مساله مهم که درگیری با مسائل روزمره نباید موجب غفلت از ارتقای سطح دانش سیاسی و فکری دانشجویان شود.

جنبش دانشجویی ویژگی مدنی دارد. یک جنبش مدنی ضمن حفظ هویت خود باید با سایر نیروها و گروه های دانشجویی به تعامل بپردازد چنان که امروز بسیج دانشجویی یک واقعیت غیرقابل چشم پوشی است که نباید نگاه و داوری مطلق گرایانه نسبت به آن داشت در حالی که ایجاد تعامل و گفت وگو با آنان برای مدنی کردن روابط درونی دانشجویان ضروری است. ۱۶ آذر روز دانشجو است، باید روز دانشجو هم بماند. اگرچه این به معنای جداسازی دانشجویان از کل جامعه نیست اما مردم همان طور که در ۱۶ آذر ۳۲ از دانشجویان حمایت کردند، امروز هم از آنان برای دست یافتن به مطالبات بحق شان حمایت می کنند. تجارب تاریخی نشان داده اند برخوردهای سلبی و خشونت در برابر جنبش های دانشجویی تنها آنها را به سمت رادیکال شدن سوق می دهد بنابراین امید همه آنها که در گذشته و اکنون سهمی در جنبش دانشجویی ایران داشته اند این است که دانشجویان سبقه مدنی خود را حفظ کنند و از چارچوب های مسالمت آمیز خارج نشوند و در مقابل دولتمردان و مسوولان از برخوردهایی که متاسفانه هرازچند گاه مشاهده می شود، بپرهیزند زیرا چنین برخوردهایی نه به مصلحت نظام است و نه قانونی؛ برخوردهایی که تنها نتیجه اش کنترل ناپذیری و گسترش اعتراض ها است.

ابراهیم یزدی

فعال دانشجویی دوره ملی شدن صنعت نفت