پیشرفت و عوامل موثر بر آن

یکی ازمباحث اساسی جامعه شناسی بحث علل پیشرفت و انحطاط جامعه است. بدین معنا که چگونه یک جامعه ترقی می کند و چگونه و چرا جامعه ای سقوط می کند. مفهوم پیشرفت وانحطاط روشن است و نیاز …

یکی ازمباحث اساسی جامعه شناسی بحث علل پیشرفت و انحطاط جامعه است. بدین معنا که چگونه یک جامعه ترقی می کند و چگونه و چرا جامعه ای سقوط می کند. مفهوم پیشرفت وانحطاط روشن است و نیاز به بیان ندارد، آن چه که مهم است آن است که تفسیری صحیح از پیشرفت وانحطاط ارائه گردد، علل وعوامل پیشرفت وانحطاط تبیین شود و روشن شود که اگر جامعه ای پیشرفت کرد چگونه می توان آن پیشرفت را حفظ کرد و از سقوط و انحطاط آن جلوگیری کرد و آن را از سقوط نجات داد.

علل و عواملی که در پیشرفت انسان و جوامع انسانی موثر است فراوان است. برخی طبیعی و برخی فکری و برخی اجتماعی، روحی و معنوی است که در دین از آنها سخن به میان آمده است.

عوامل طبیعی: اگر محیط طبیعی از سلامت و امکانات طبیعی مناسب برخوردار باشد پیشرفت می کند از این رولا زم است برای زندگی سرزمینی را انتخاب کند که از شرایط خوبی برخوردار باشد. امام صادق «ع» فرمود: سرزمینی را برای زندگی انتخاب کنید که وجود سه اصل طبیعی را در آن احراز کرده باشید:

۱) هوای سالم

۲) آب فراوان

۳) زمینی خوب

امام صادق «ع» در کنار اصول سه گانه طبیعی به سه اصل انسانی اشاره کرده است که جامعه برای بقا و دوام نیازمند آن سه اصل است.

اول داشتن فقهای آگاه مدیر و مدبر که هم با عمل خود و هم با سخن خویش می تواند در دل های مردم نفوذ کند.

دوم: فرمانروایان و مسئولین سیاسی که هم در بینش هوشمندانه مسائل را تحلیل کنند و هم خیرخواه جامعه باشند و مردم به طور طبیعی از آنها اطاعت می کنند و اگر رهبران سیاسی جامعه از پشتوانه مردمی برخوردار باشند، آن جامعه شکست نخواهد خورد. جامعه هیچ گاه از زر یا زور یا نیرنگ اطاعت نمی کند.

سوم پزشک حاذقی که مورد وثوق جامعه باشد و هم از نظر فن پزشکی از تخصص برخوردار و هم به لحاظ امانت داری مورد اعتماد مردم باشد با این پیام امام صادق «ع» معنای سخن رسول اکرم «ص» روشن می شود که فرمود: علم بر سه رکن است: آیه محکم و فریضه عادله و سنت قائمه.

از مقایسه این سخن رسول خدا «ص» و امام صادق «ع» روشن می شود که علم تنها علم تفسیر و فقه و اصول وکلا م و عرفان و حکمت نیست بلکه مراد هر علمی است که در تامین نیاز جامعه سهم داشته باشد.

در مقابل اگر جامعه فاقد دین شناس دین دار و مسئولین خیرخواه مطلع و پزشک آگاه وحاذق و مورد اعتماد باشد یا در امور خود از جهت علمی و غیر علمی به بیگانه نیاز داشته باشد سقوط خواهد کرد.

از نظر امام علی «ع» دولت ها و جوامع زمانی به انحطاط گرایش پیدا می کنند که اصول ارزشی از بین برود و نیرنگ به عنوان اصل ارزشی مورد قبول قرار گیرد. فرومایگان سمت ها و مسئولیت ها را به عهده گیرند و کسانی که فاضلند منزوی شوند. اگر جامعه ای از مدیریت خوب بهره مند نباشد وگرفتار اسراف و تبذیر و ریخت و پاش مالی باشد و از حوادث درس عبرت نگیرد آن جامعه سقوط خواهد کرد.

ولی اگر جامعه از مدیریت و برنامه ریزی خوب برخوردار باشد و از اسراف دوری گزیند و از حوادث درس عبرت بگیرد واز خطا و اشتباه به جای عذرخواهی بعد از خطا اجتناب کند پیشرفت خواهد کرد.

عصر ما، عصر ابزارهای نوین، عصر ظهور روش ها و متدهای شگفتی آور تحقیق و بررسی است، با به صحنه آمدن ابزار و ادوات پیشرفته و کامپیوترهای متفکر، تغییرات اساسی و غیرقابل تصوری در بسیاری از علوم و فنون پیشرفته بشری و کیفیت مطالعه و ارزیابی و یافتن مفاهیم ارزشمند نهفته در تالیفات بشری، پدید آمد که سبک ها و متدهای تحقیق را دچار تحولات چشمگیر کرد، از این رو نیازمندی های جدید و تازه ای برای نسل تشنه حقیقت عصرمان مطرح است.

با توجه به محدودیت های زندگی و مشکلات فراوان اجتماعی و پیچیدگی صنعتی شدن زندگی، به روش ها و ابزار و ادوات و امکانات نوین در تحقیق نیازمندیم و به دیدگاه های تازه در مطالعه و یافتن مطالبی ارزشمند، باید اندیشید.

یکی از عوامل پیشرفت کشورهای مترقی دنیا، بازنگری جدی در پیدایش و کاربرد ابزار و ادوات و روش های تحقیقاتی است که با جدید ترین و متکامل ترین روش ها به حیات مراکز تحقیقاتی تداوم می بخشند.

به هر حال عواملی که ما را در مسیر پیشرفت و تعالی همه جانبه قرار می دهد عبارتند از:

۱) هدف: هر شخص در درجه اول اهمیت باید اهداف خود را مشخص کند.

۲) پشتکار: آنچه برای دستیابی به هدف و حل مشکلات ضروری است داشتن اراده و عزم راسخ است.

۳) آمادگی روبه رویی با شکست: هر شکست می تواند به عنوان یک تجربه مطرح باشد به هیچ وجه نباید مایه دلسردی یا عقب نشینی گردد.

۴) متکی به خود بودن

۵) حل مشکلات به طور مداوم

۶) تمایل به مشورت با کارشناسان

۷) سلامت فکری و روحی

۸) مسوولیت پذیری

۹) اعتماد به نفس .

نویسنده : صغری خانی ولوجردی