اشعه های مضر در آشپزخانه شما

خرید جدیدترین وسایل برقی یکی از علاقه مندی های بسیاری از خانم های خانه دار است با ورود انواع محصولات برقی به بازار, بسیاری وسوسه می شوند تا برای راحتی بیشتر و صرفه جویی در زمان و گاهی چشم و هم چشمی با دیگران اقدام به خرید گریل, مایکروویو, سولار دام, بخارپز و آرام پز کنند

خرید جدیدترین وسایل برقی یکی از علاقه مندی های بسیاری از خانم های خانه دار است. با ورود انواع محصولات برقی به بازار، بسیاری وسوسه می شوند تا برای راحتی بیشتر و صرفه جویی در زمان و گاهی چشم و هم چشمی با دیگران اقدام به خرید گریل، مایکروویو، سولار دام، بخارپز و آرام پز کنند. تا یک دهه پیش به جز پلوپز و زودپز که بسیاری از خانم ها از آن استفاده می کردند، خبری از مایکروویو و گریل و وسایلی از این دست نبود اما با ورود فناوری پیشرفته به کشور، تمایل به داشتن جدیدترین لوازم خانگی در ایران افزایش یافت و اکنون می توان به راحتی در هر منزلی حداقل ۱۰ وسیله برقی پیشرفته یا معمولی را پیدا کرد. اما سوال این جاست که آیا خرید این وسایل سلامت خانوار را بهبود بخشیده یا به خطر انداخته است.

با نگاهی به آمارهای مرتبط با بیماری های گوارشی از سرطان معده به عنوان جدی ترین بیماری گوارشی گرفته تا بیماری هایی همچون یبوست، زخم معده و سندروم روده تحریک پذیر می توان دریافت که نمی توان برای آینده چشم انداز مثبتی را پیش بینی کرد. در این میان مایکروویو به عنوان وسیله ای که هم اکنون در جهیزیه بسیاری از دختران جوان ضروری تلقی می شود جایگاه منحصر به فردی دارد. این وسیله که وسوسه سرعت پخت و سرعت گرم کردن غذا در آن هر خریداری را به پرداخت هزینه و خرید آن مجبور می کند، محل نزاع افراد بسیاری شده و حرف های متناقض زیادی درباره آن گفته شده است. بهتر است اول به اظهارنظر خریداران این محصول توجه کنیم.

● وسوسه خرید

پس از مدت ها جار و جنجال بر سر خرید مایکروویو بالاخره توانست همسرش را راضی کند. او عقیده داشت داشتن مایکروویو می تواند در وقت و هزینه وی صرفه جویی کند و اگر استفاده از آن ضرر داشت، قطعا وارد بازار نمی شد. پس از ساعت ها وقت گذاشتن در بازار وسایل خانگی و پرس و جو درباره مارک های مختلف مایکروویو سرانجام برای خرید یکی از آن ها تصمیم گیری شد. اما به محض انتخاب و زمانی که توصیه های ایمنی برای استفاده از آن شروع شد، همه چیز تغییر کرد. توضیحات فروشنده درباره نحوه استفاده از آن، فاصله گرفتن از آن به علت اشعه مضر و نحوه پخت برخی موادغذایی باعث شد وقتی مایکروویو وارد منزل شد همانند میهمان ناخوانده ای که دوستش ندارند روی کابینت آشپزخانه جا خوش کند.

یک خانم بازنشسته آموزش و پرورش با مرور این خاطره به خراسان می گوید: «پس از چند روز و درحالی که نتوانستم خودم را مجاب به استفاده از آن کنم، آن را پس فرستادم و آشپزی طولانی تر را به خطرات ناشی از سرعت پخت آن ترجیح دادم. به نظرم آمد همان پلوپز و زودپز که از قدیم وجود داشت، راه حل های بهتری برای افزایش سرعت پخت غذاست» و به این ترتیب به جای مایکرو ویو یک اتوی پرس برقی جای آن را در منزل گرفت. یک خانم شاغل ۳۵ساله نیز که با اصرار همسر و دخترش مجاب به خرید مایکروویو شده بود گفت: از آن جا که ظهر منزل نیستم، همسرم مدام می گفت با خرید یک مایکروویو که به سرعت غذا را گرم می کند راحت می شویم اما من خطرات آن را گوشزد کردم و تصمیم گیری را به خودش واگذار کرده ام و هنوز نمی دانم بالاخره مایکروویو خواهیم خرید یا خیر.این دوراهی از همان دوراهی هاست که بسیاری از خانواده ها در آن قرار دارند و نمی دانند آیا خرید این وسایل می تواند کمک کننده باشد یا خطرساز.

● مایکروویو آری یا نه؟!

استفاده از مایکروویو به دلیل مضرات این وسیله باید کاهش یابد. فرزانه شکیبافر کارشناس تغذیه با ذکر این نکته به مهر می گوید: تمامی وسایلی که برای راحتی ساخته شده اند مزایا و معایبی دارد و انسان در هنگام استفاده از هر وسیله ای باید به سود و زیان آن برای خود و خانواده اش توجه کند. وی ادامه می دهد: براساس برخی مطالعات، ارتعاشات شدید مایکروویو موجب پاره شدن دیواره سلول های موادغذایی و به هم ریختن ساختمان ظریف برخی موادمغذی از جمله ویتامین ها می شود و آن ها را از بین می برد.

در برخی مطالعات نیز تغییراتی در خون افراد استفاده کننده گزارش شد و احتمال سرطان زا بودن آن نیز بارها مطرح شده است. به گفته این کارشناس در واقع مخالفان استفاده از این وسیله بر این باورند که امواج مایکروویو علاوه بر ضایع کردن مواد مغذی موجود در موادغذایی ممکن است در اثر تماس با انسان نیز به او آسیب برساند. بنابراین محققان توصیه می کنند که از این روش پخت به طور دائم و همیشگی استفاده نشود. وی یادآور شد لازم است فرهنگ سازی در خصوص کاهش استفاده از مایکروویو صورت بگیرد و رسانه ها در این باره اطلاع رسانی کنند. به هر حال باید درباره معایب مایکروویو اطلاع رسانی کرد تا مردم حتی در صورت خرید با نحوه استفاده، میزان استفاده و خطرات احتمالی آن آشنا شوند. به این منظور با دکتر ریحانه احمدزاده متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد مشهد گفت وگو کردیم. وی به خراسان می گوید:وقتی از ارزش غذایی مواد سخن می گوییم در واقع درباره درشت مغذی ها و ریزمغذی ها صحبت می کنیم. درشت مغذی ها شامل کربوهیدرات ها، چربی و پروتئین است و ریزمغذی ها همان ویتامین ها و املاح است. املاح به هیچ عنوان تحت تاثیر روش های پخت قرار نمی گیرد و ویتامین های محلول در آب مانند C و B۱و B۲ هم همین حالت را دارد.

اما ویتامین C به دلیل حساسیت بیش از حد به محیط ممکن است به علت این که در مایکروویو مدت زمان کمتری صرف پخت غذا می شود، کمتر از بین برود.دکتر احمدزاده تاکید می کند: مزیتی که مایکروویو دارد، کم بودن مدت زمان پخت در آن است. زیرا هر قدر زمان پخت بیشتر باشد احتمال از بین رفتن موادمغذی بیشتر است. به همین علت است که به عقیده ما زودپز بهتر از آرام پز است.به خاطر داشته باشیم که باید کمتر از مواد پروتئینی و چرب پخته شده در مایکروویو استفاده کنیم. اگر این مواد ترجیحا با آب و ترکیباتی از سبزی و حبوب باشد بهتر است تا به تنهایی پخته شود. برای گرم کردن نیز استفاده از مایکروویو به شرط استفاده حداقلی از آن بدون اشکال است. امواج مایکروویو با طول موج های بلند به داخل مواد غذایی نفوذ می کند و با جنبش مولکولی که ایجاد می شود غذا را می پزد و یا گرم می کند.درباره خطرات این امواج استانداردها متفاوت است و حتی در اروپا و آمریکا در این باره اختلاف نظر وجود دارد. به هر حال استفاده از آن به شرط رعایت ایمنی اطراف، دور شدن در آن به هنگام کار، محافظت از کودکان و زنان باردار، گذاشتن مانع در مقابل آن، ماهی یک یا ۲ بار اشکالی ندارد.

هم چنین شکیبافر معتقد است فر بهتر از مایکروویو است و ضرر کمتری به بدن می رساند. به ویژه فرهای رومیزی توصیه می شود زیرا ضرر کمتری دارد و برای پخت زمان کمی صرف می شود. وی می افزاید : لازم است به گونه ای عمل کنیم که سلامت بدن و ارزش مواد غذایی قربانی فناوری نشود.دکتر آزاده فوق تخصص گوارش درباره اثر سرطان زایی مایکروویو می گوید: سرطان زایی و تخریب مواد غذایی در مایکروویو بیشتر از بقیه روش های پخت مثل کباب کردن و پخت های سریع دیگر نیست.

وی می افزاید: روش های سریع پخت اثر سرطان زایی دارد زیرا هرچه مواد غذایی سریع تر و با درجه حرارت بالاتر پخته شود، مواد سرطان زایی بیشتر می شود. به عنوان مثال اگر گوشت را سریع بپزیم اثر سرطان زایی آن تشدید می شود.طبق شواهدی که می توان از مجموع آن ها جمع بندی کرد مایکروویو اثر سرطان زایی ندارد. در مورد گرم کردن و یا جوش آوردن در مایکروویو هیچ ضرری به اثبات نرسیده، تنها موردی که در تمام دنیا تاکید شده این است که شیشه بچه را به هیچ وجه گرم نکنید زیرا احتمال این که اسید آمینه از ترانس به سیس تبدیل شود، زیاد است. بنابراین نباید شیر کودک را در مایکروویو گرم کرد. مایکروویو در بقیه مواد هیچ اثر ثابت شده سرطان زا یا تخریب مواد غذایی که بیشتر از روش های پخت هم زمان است، ندارد.

عظیمی مروی