بدون خجالت بپرس

والدین باید براساس سن, سطح کنجکاوی و نیازهای فردی به سوالات جنسی کودک و نوجوان خود پاسخ دهند

نگران نشوید! پنهان کاری نکنید... نیازی به طفره رفتن نیست. بگذارید فرزندتان بدون آن​که از سوالاتش دچار شرم یا ترس شود، در قبال حس کنجکاوی‌اش، بهترین پاسخ‌ها را از والدینش که امین‌ترین افراد در زندگی‌اش هستند، دریافت کند.یکی از بزرگ‌ترین مسئولیت‌های تربیتی والدین، دادن پاسخ‌های مناسب به سوالات فرزندانشان در مورد منشا تولد، چگونگی به دنیا آمدن، جنسیت و سوالات دیگری از این دست است که در سنین مختلف برای کودکان و نوجوانان مطرح می‌شود.

بر این اساس، روان‌شناسان کودک و نوجوان توصیه می‌کنند که والدین پیش از بلوغ به فرزند خود اطلاعات لازم را درباره پدیده بلوغ و تاثیرات آن بدهند و او را در جریان اتفاقاتی که در آینده برای او پیش می‌آید، بگذارند.اما آنچه بسیاری از والدین را دچار نوعی سردرگمی و نگرانی می‌کند، چگونگی مواجهه و پاسخگویی درست به سوالات جنسی کودک است، آن هم به شکلی که اطلاعات لازم تا حد قانع شدن به کودک داده و از کنجکاوی بیشتر او نیز جلوگیری شود.

دکتر فریبا عرب‌گل، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در گفت‌وگو با « جام‌جم» می‌گوید: باید براساس سن، سطح کنجکاوی و نیازهای فردی به سوالات جنسی کودک و نوجوان پاسخ داده شود. دادن اطلاعاتی فراتر از آنچه کودک به دنبال آن است یا اطلاعاتی که برایش قابل درک نیست، باعث می‌شود کودک گیج و مضطرب شود.

● دستپاچگی و طفره رفتن؛ اشتباهی بزرگ

روان‌شناسان کودک تاکید می‌کنند که اشتباه رایج میان والدین هنگام پرسیدن سوال جنسی کودکان، دستپاچگی و طفره رفتن از موضوع است؛ این مسأله باعث می‌شود​ موضوع در ذهن کودک مهم جلوه کند و برای رفع کنجکاوی خود با دوستان و همسالان خود در این‌باره صحبت کند که این امر عواقب بدی دارد. همچنین بسیاری از والدین هنگام مواجهه با سوالات جنسی فرزندشان دچار تشویش و نگرانی می‌شوند و به این می‌اندیشند که ممکن است فرزند کوچک آنها دچار انحراف خطرناکی شده باشد.

دکتر عرب‌گل در چنین شرایطی برای داشتن برخورد صحیح به والدین می‌گوید: این درست است که برای والدین سخت است که راجع به رفتار و روابط جنسی با فرزندشان صحبت کنند و از طرفی ممکن است برای فرزندان نیز مشکل باشد، اما این موضوع بیشتر به نحوه ارتباط قبلی والدین با فرزندشان و احساس خود والدین در مواجهه با چنین موضوعاتی بستگی دارد. مهم این است که هنگام صحبت کردن با کودکان از کلماتی استفاده کنیم که برایشان قابل فهم‌تر است و با آنها راحت هستند. همچنین سوالات آنها نباید باعث ایجاد ترس و نگرانی در والدین بشود، هر زمان احساس کردیم پاسخ سوالی را نمی‌دانیم یا بلافاصله در پاسخ دادن آمادگی نداریم، بهتر است به کودک بگوییم: سوال خوبی کردی اما من باید کمی روی سوال تو فکر کنم و بعد جوابت را بدهم.

● وارد جزئیات نشوید

به گفته روان‌شناسان، کودکی که به سمت رشد جنسی می‌رود، از نظر رشد شناختی نیز تغییر می‌کند و این دو عامل منجر به پرسش‌ها و کنجکاوی‌هایی درباره این گونه مسائل خواهد شد. در چنین شرایطی والدین باید با در نظر گرفتن مقطع سنی و سطح درک کودک به پرسش‌های او پاسخ دهند.وی اضافه می‌کند: اطلاعاتی که به یک کودک پنج ساله می‌دهیم متفاوت با اطلاعاتی است که به یک کودک هشت ساله، ده ساله یا نوجوان می‌دهیم. از سوی دیگر، سطح شناختی و میزان آگاهی کودک یا نوجوان نیز در چگونگی دادن اطلاعات جنسی بسیار اهمیت دارد. گاهی ممکن است فرزندمان به سن نوجوانی رسیده باشد، اما از نظر بلوغ فکری، سطح شناختی و میزان آگاهی پایین‌تر باشد یا برعکس. پس هنگام پاسخ دادن به سوالات با توجه به شناختی که از میزان درک و آگاهی او داریم باید پاسخ بدهیم.

● با فرزندتان صادق باشید

مهم است که بدانیم اطلاعات کم و مبهم نیز فرزند ما را اقناع نمی‌کند و باعث می‌شود او برای اخذ اطلاعات بیشتر سراغ منابع یا کسانی برود که ممکن است مناسب نباشند و اطلاعات نادرست به او بدهند. روان‌شناسان تاکید می‌کنند که چنین شرایطی منجر به آن می‌شود که پس از مدتی فاصله احساسی و ارتباطی ما با فرزندمان زیاد می‌شود، به طوری‌که در زمان بحران و زمانی که نیاز است ارتباط ویژه‌ای ​با او برقرار کنیم، دیگر قادر به برقراری ارتباط نخواهیم بود.

● به زبان کودکانه صحبت کنید

این روانپزشک تاکید می‌کند: هنگامی که با کودک و نوجوان در مورد رفتار و روابط جنسی صحبت می‌کنید، سطح دانش و درک فرزندتان را مشخص کنید تا بتوانید متناسب با آن به او اطلاعات دهید. حس طنز و شوخی داشته باشید و نترسید از این که راجع به ناراحتی خود صحبت کنید. رابطه جنسی را به عشق، علاقه، محبت، توجه و احترام به خود و طرف مقابل ربط دهید و او را تشویق کنید تا حرف بزند و سوالاتش را بپرسد. همچنین محیطی آرام و فارغ از قضاوت را برای بحث ایجاد و حفظ کنید و از کلماتی راحت و قابل فهم استفاده کنید.

سعی کنید نگرانی‌های خود را به طور باز و آشکار با او در میان بگذارید و فراموش نکنید که با دادن اطلاعات باز و درست در مورد ارتباط و رفتار جنسی، مسئولیت‌پذیری و انتخاب می‌توانید به نوجوانتان کمک کنید تا ارتباط جنسی را به روشی سالم و مثبت بیاموزد.

پونه شیرازی