شرط های قبرس برای تركیه

قبرس را جزیره «دوپاره» می خوانند , چرا كه جنوب آن متعلق به یونانی هاست و در شمال تركها ساكنند هریك جمهوری جداگانه دارند یكی مقبول جامعه بین المللی و دیگری خودخوانده از زمانی كه در سال ۱۹۷۴ تركهای قبرس با لشكركشی نظامیان تركیه به جزیره, حساب خود را از یونانی ها جدا كرده و «جمهوری ترك قبرس شمالی» را تشكیل دادند بی آنكه دیگر كشورها آن را به رسمیت بشناسند, «مناقشه قبرس» به دیگر معضلات بین المللی اضافه شد

اما دو سال پیش در همه پرسی كه به منظور پیوستن دو تكه جزیره به پیشنهاد «كوفی عنان» دبیركل سازمان ملل متحد برگزار شد، تركهای قبرسی با رأی «آری» خود، تمایلشان را به یكپارچگی جزیره اعلام كردند ولی این بار یونانیها «نه» گفتند و باز هم تلاشها برای حل این معضل به بن بست رسید. همین موضوع «پاشنه آشیل» تركیه برای پیوستن به اتحادیه اروپاست و تنها راهی كه از سوی اتحادیه به آنكارا نشان داده می شود به رسمیت شناختن دولت یونانی قبرس است و بس. روزنامه اتریشی «دی پرسه » با «تسوس پاپادوپولوس» رئیس جمهوری قبرس در این باره مصاحبه ای انجام داده كه می خوانید:

با توجه به گفت وگوهای انجام شده با كوفی عنان دبیر كل سازمان ملل متحد ، آیا زمان آن فرا نرسیده است كه سعی و تلاش تازه ای برای حل مناقشه قبرس انجام شود؟

مقدمات چنین تلاشی باید از قبل به نحو مطلوب آماده شود. با یك تدارك و آمادگی نامناسب گفت وگوها ظرف مدت ۲ یا ۳ ماه مجدداً سست شده و تمام توافقات و نتایج به دست آمده به شكست منجر می شود. پیام چنین شكستی برای دنیا این خواهد بود كه پس مناقشه قبرس حل نشدنی است.

برای اینكه مقدمات یك گفت وگوی ثمربخش فراهم شود به چقدر زمان نیاز است؟

تحقق بخشیدن و عملی شدن چنین چیزی به عهده مانیست بلكه با دبیركل سازمان ملل است. ما با كوفی عنان مسائل را در میان گذاشته ایم و اینكه در زمینه طرح پیشنهادی او خواهان چه اصلاحات و تغییراتی هستیم.

مهمترین نكاتی كه در طرح عنان خواهان تغییر آنها هستید كدامند؟

به یك ساعت وقت نیاز دارم اگر بخواهم همه را توضیح بدهم. طرح سازمان ملل نه به یك اتحاد مجدد بلكه به تقسیم دائمی قبرس به دو بخش منتهی خواهدشد. لازم بود كسی پیشنهادات ما را به تركهای قبرس ارائه می كرد. توپ اكنون در زمین تركهاست.

تركها با طرحی برای حل مسائل قبرس موافقت كرده اند.

یك موافقت نامه باید از سوی هردو طرف مورد قبول واقع شود. این عجیب نیست كه تركها طرح كوفی عنان را پذیرفته اند، آنها به هرچیزی كه می خواستند رسیده اند.

رهبر سابق تركهای قبرس، رئوف دنكتاش ، سیاستمدار لجوج و یكدنده ای بود كه به هیچ مصالحه وسازشی تن در نمی داد اما اكنون «محمدعلی طلعت» جانشین او فرق می كند. طلعت آماده گفت وگوست.

من هیچ تفاوت عمده ای میان دنكتاش و طلعت نمی بینم. فقط شیوه بیان مطالب عوض شده است.

چرا در ماه گذشته با طلعت ملاقات نكردید؟

من و طلعت گفت وگوهای مشترك داشته ایم.

اما از زمان آن گفت وگوها دو سال گذشته است.

من هیچ دلیل تعصب آمیزی برای خودداری از دیدار با آقای طلعت ندارم اما از خودم می پرسم آیا وی به طور مثال اختیار تام دارد كه در باره بازگشت نیروهای تركیه ای مستقر در قبرس مذاكره و گفت وگو كند. هرتصمیمی كه طلعت بگیرد، از طرف آنكارا دیكته شده است. وی همواره می گوید ما باید خودمان دور هم جمع بشویم و با نوشیدن قهوه برای صلح گفت وگو كنیم. سرنوشت قبرسی ها مهمتر است از یك گپ و اختلاط همراه با قهوه نوشیدن.

شما اغلب از وتوی عضویت تركیه در اتحادیه اروپا صحبت می كنید اما هیچ وقت هم از این حق خودتان استفاده نكرده اید. چرا؟

من هیچگاه با حق وتو تهدید نكرده ام. وتو حق هریك از اعضای اتحادیه اروپاست اما فقط زمانی نتیجه بخش است كه دیگر اعضای اتحادیه هم متقاعد شوند كه كشوری كه مبادرت به استفاده از این حق می كند به آخرین حد ظرفیت تحمل و طاقت خود رسیده و امكان هیچ مصالحه و سازش دیگری با طرف مقابلش را ندارد. ما هنوز به این مرحله نرسیده ایم. من امیدوارم كه تركیه فهمیده باشدكه باید به تعهداتش در قبال اتحادیه اروپا عمل كند. در صورتی كه به این نتیجه برسیم كه استفاده از حق وتو به عنوان آخرین ابزار ضروری است آن رابه كار خواهیم برد.

سخنگوی دولت شما اخیراً تهدید كرده است در صورتی كه تركیه به رغم معاهده گمركی كه با اتحادیه اروپا دارد، بنادر و فرودگاههایش را به روی قبرس باز نكند از حق وتو علیه این كشور استفاده خواهد كرد.

تركیه به تعهداتش در زمینه معاهده گمركی نه تنها در برابر قبرس بلكه در برابر كل اتحادیه اروپا تن در نداده است. این مسأله اروپا را با یك دوراهی بسیار جدی مواجه می كند: یا آنها نادیده گرفته شدن تعهدات و شرایط عضویت در اتحادیه اروپا از طرف تركیه را تحمل می كنند و یا هشداری قاطع می دهندكه آنكارا هم باید مثل دیگران قواعد و قوانین را رعایت كند.

آیا خواهان آن هستید كه تركیه هم عضوی از اتحادیه اروپا باشد؟

تركیه ای كه قواعد بازی در اروپا را بپذیرد، هم برای اتحادیه و هم برای قبرس خوب و مفید است.

به چه دلیل از پیشنهاد اتریش مبنی بر اینكه تركیه به جای عضویت كامل در اتحادیه اروپا، فقط به عنوان شریك ممتاز به حساب آید حمایت نكردید؟

ما ارتباط نزدیكی با اتریش داشته و داریم. قبرس از همان ابتدا كشوری بود كه از پیشنهاد اتریش مبنی براینكه توانایی ورود به اتحادیه باید یكی از شروط لازم برای عضویت تركیه باشد حمایت كرد.

آیا از قبل پیغامهای تلفنی از طرف واشنگتن برای چراغ سبزنشان دادن قبرس به عضویت تركیه دریافت كرده اید؟

فقط یك پیغام از طرف «كاندولیزا رایس».

آیا فشاری از طرف وزیر خارجه آمریكا وجود دارد تا قبرس عضویت تركیه در اتحادیه اروپا را وتو نكند؟

تا فشار را چه بنامیم؟ «تنبیه بدنی»؟! هیچ فشاری در كار نبود. این تماس فقط یك توصیه و درخواست بود.

«جك استراو» وزیر خارجه انگلستان گفته است سیاستی كه شما در پیش گرفته اید نهایتاً می تواند به تقسیم قطعی جزیره منجر شود.

این خطر وجود دارد. اما این خطر برمی گردد به زمانی كه ارتش تركیه در سال ۱۹۷۴ به قبرس لشكركشی كرد و هنوز هم ۴۳۰۰۰ سرباز را در این جزیره مستقر كرده است.

بله ، اما طرح «كوفی عنان» كاهش نیروهای نظامی تركیه را هم پیش بینی كرده است. برای عملی شدن عضویت تركیه در اتحادیه اروپا می بایست تنها ۶۵۰ سرباز ترك در قبرس باقی بمانند.

هیچ كشور عضو اتحادیه اروپا استقرار نیروهای خارجی در قلمروش را تحمل نمی كند. تركیه حق مداخله نظامی را برای خودمحفوظ داشته است.

آیا عدم پذیرش طرح عنان برای دولت شما دشواری یا مشكلاتی به همراه آورده است؟

نه، اما این طرح هیچ نقشی در تحولات قبرس بازی نمی كند. به تصمیم مردم باید احترام گذاشته شود. وقتی ۷۶ درصد جمعیت در یك رفراندوم آزاد به این طرح جواب منفی می دهند، این امر دست من و دولت را می بندد. این معنای دموكراسی است.

به نظر می رسد یونانیهای قبرس از تركها نقش آدم خبیث را به ارث برده اند.

تا وقتی كه یكی پس از دیگری سازش و مصالحه می كردیم آدمهای خوبی بودیم. درست از زمانی كه اطاعت نكنی دیگر آدم خوبی نیستی. هیچ كس طرح ۹۰۰۰ صفحه ای عنان را نخوانده است با این وجود بسیاری از رسانه ها از قبل پیشداوری كرده اند كه هركس طرح سازمان ملل را نپذیرد باید شیطان باشد. من به عنوان كسی كه بر ضد تركها شیطانی و خباثت می كند و همچنین یك ناسیونالیست شمرده می شوم. اما كسی این مطلب را در نظر نمی گیرد كه این طرح نتیجه مذاكره و گفت وگو نیست بلكه ماحصل داوری و حكمیت دبیركل سازمان ملل است.

آیا باید منتظر یك دبیركل تازه برای سازمان ملل باشید؟

من هیچ ضدیتی با كوفی عنان ندارم. اما در طرح وی منافع كشورهایی درمیان بوده است كه می خواهند راه عضویت تركیه در اتحادیه اروپا را هموار كنند.

بنابراین به طور ضمنی می گویید كه «طرح عنان» دست نوشته انگلیسی هاست.

اینكه نماینده انگلیسی ها «سر دیوید هنی » و «توماس وستون» هماهنگ كننده ویژه آمریكا در امور قبرس ، در تنظیم پیش نویس طرح عنان مشاركت داشته اند، دیگر از اسرار نیست.