ایران‌شناسی از روی سفره

نزدیکی ملت‌ها همواره دغدغه دولت‌ها بوده است. برخی با سیاست‌پیشگی تلاش می‌کردند به این مهم دست یابند ـ که ماهیت کار دولت‌هاست ـ و برخی دیگر با ابزاری همچون فرهنگ این کار را به پیش می‌برند، زیرا تاکید سیاست همواره بر تفاوت‌ها بوده، اما اساس فرهنگ همیشه بر مشترکات بنا شده است.

نزدیکی ملت‌ها همواره دغدغه دولت‌ها بوده است. برخی با سیاست‌پیشگی تلاش می‌کردند به این مهم دست یابند ـ که ماهیت کار دولت‌هاست ـ و برخی دیگر با ابزاری همچون فرهنگ این کار را به پیش می‌برند، زیرا تاکید سیاست همواره بر تفاوت‌ها بوده، اما اساس فرهنگ همیشه بر مشترکات بنا شده است.

همین ویژگی مهم است که ملت ها را به وسوسه فرهنگ به یکدیگر نزدیک کرده است. غذاها و آداب و سنن همراه با آنها هم بخشی از این فرهنگ هاست.

دیروز در خانه هنرمندان صد آشپز کره ای در جشنواره ای با عنوان عجیب «طعم کره، ذائقه یانگوم» گرد هم آمده بودند تا با هنر آشپزی خود طعم غذای کره ای را به ایرانیان بچشانند؛ اتفاقی که می تواند براحتی دو ملت ایران و کره را به یکدیگر نزدیک کند.

غذاها، یکی از مهم ترین شاخص های سبک زندگی است، نوع پخت و حتی سرو و خوردن آنها گاه با خرده فرهنگ های بسیاری همراه بوده است، همین است که می توان ملت ها را با نوع غذاهایشان شناخت و با آنها ارتباط برقرار کرد. قدمت غذاهای ایرانی هم بر هیچ کس پوشیده نیست.

نجف دریابندری در مقدمه اثر ماندگارش، «کتاب مستطاب آشپزی»، حتی ادعا می کند که غذای ایرانی در کنار غذای غربی (یا به قول دریابندری رومی) و چینی یکی از سه مکتب مادر آشپزی جهان بوده است حتی اگر در صحت این گفته شک کنیم، شکی نیست که آنچه می توان از آن به عنوان آشپزی ایرانی نام برد تاثیر خود را از اروپای شرقی تا امپراتوری عثمانی سابق تا شبه جزیره عربستان بر بخش هایی از جهان گذاشته است. از طرفی دیگر یکی از مهم ترین ویژگی های این سرزمین، تنوع قومیتی بسیار بالای آن است.

به این مفهوم که تنها در خطه شمال ایران می توان به ده ها نوع غذا و فرهنگ های همراهش دست پیدا کرد. تنوع فرهنگ ها همواره یک جاذبه عمده برای گردشگران به شمار می رفته، به طوری که اگر منطقه ای تنوع فرهنگی نداشته باشد، درصد جذابیت آن نیز برای گردشگران پایین می آید.

علاقه به دیگر ملت ها از راه غذا را می توان از رونق رستوران های متنوع غذاهای آن کشور در همین تهران هم متوجه شد.

جالب این که ایران در نگاه بیرونیان هم به غذاها و خوراک هایش معروف است. به این مفهوم که شاید دیگر برخی از این گردشگران خارجی ایران را به شکوه و عظمت پرسپولیس، یا قدمت و پیشینه تپه های سیلک نشناسند و وقتی نام ایران بیاید آنها بیشتر یاد قورمه سبزی و فسنجان بیفتند.

غذاها هم درست مثل میراث فرهنگی ما بخشی از این فرهنگ است و نه تنها ایرادی ندارد که ایران با غذاهایش شناخته شود، بلکه با توجه به تنوع قومیتی بالای ایران می تواند ظرفیتی عالی برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کند. این که بیرونیان ایران و مردم و فرهنگش را از روی سفره بشناسند، فرصتی است که باید آن را غنیمت دانست.

میثم اسماعیلی