به گوش های خود رحم کنید

به طور کلی امروزه سبک زندگی در حال تغییر است و به تدریج نقش ماشین در زندگی ما پررنگ تر می شود این زندگی ماشینی مشکلاتی را نیز بر ما تحمیل می کند که افزایش سروصدای محیط و اثرات مضر این افزایش صدای محیط روی شنوایی ما از آن جمله است

به‏طور کلی امروزه سبک زندگی در حال تغییر است و به‏تدریج نقش ماشین در زندگی ما پررنگ‏تر می‌شود. این زندگی ماشینی مشکلاتی را نیز بر ما تحمیل می‌کند که افزایش سروصدای محیط و اثرات مضر این افزایش صدای محیط روی شنوایی ما از آن جمله است. بدیهی است که ما نمی‌توانیم از زندگی ماشینی و افزایش صدای محیط به‏طور کامل دوری کنیم اما حداقل می‌توانیم از تحمیل کردن صداهای اضافی دیگر به گوش خودمان خودداری کنیم.

در سال‌های اخیر قابلیت‏های دستگاه‌های پخش‏کننده فایل‏های صوتی به میزان زیادی بالا رفته است به طوری‌که هر فرد می‌تواند مجموعه سی‏دی‏های مورد علاقه خود را روی گوشی موبایل یا سایر پخش‏کننده‌های صوتی دیگر داشته باشد و در شرایط مختلف و با صدای دلخواه خود به آنها گوش دهد. طبق آمارهای رسمی؛ در سال‌های اخیر فروش دستگاه‌های پخش‏کننده فایل‏های صوتی مثل ام‏پی‏تری‏پلیر به‏طور قابل‏توجهی افزایش یافته است. این امر به‌این معناست که باید انتظار داشته باشیم تعداد و درصد افرادی که در آینده از کاهش شنوایی رنج خواهند برد نیز افزایش یابد، زیرا بلند بودن صدای هدفون می‌تواند به شنوایی ما آسیب دایمی وارد کند. لازم به ذکر است که سازمان بهداشت‌جهانی هشدار داده که گوش کردن به موسیقی از طریق گوشی با صدای بلند (بالاتر از ۸۵دسی‏بل) به مدت بیش از یک ساعت مداوم می‌تواند به آسیب جبران‏ناپذیر شنوایی منجر شود. اگر دکمه تنظیم صدای این دستگاه‌ها را روی حداکثر قرار دهیم، این دستگاه‌ها می‌توانند صدایی به بلندی ۱۰۴ دسی‏بل را به گوش برسانند. در این حالت شدت بلندی صوت مثل وقتی است که گوش در مجاورت دستگاه‌هایی قرار بگیرد که برای کندن آسفالت به کار می‌روند. بر اساس یک بررسی بین‏المللی؛ متاسفانه مشخص شده است که بیش از دوسوم افراد بین ۱۸ تا ۳۰ سال، با صدای بسیار بلند به پخش‏کننده‌های صوتی خود گوش می‌کنند و اکثر آنها نیز از خطرات این کار، آگاه نیستند.

● چگونه صدای بلند باعث آسیب شنوایی می‌شود؟

به‏طور طبیعی سلول‏های حساس بسیار ظریفی درون گوش داخلی قرار دارد که وظیفه آنها تبدیل موج صوتی (صدا) به امواج الکتریکی است، به‌گونه‌ای که این امواج الکتریکی برای مغز قابل درک باشند. این سلول‏ها زایده‌های مژک‏مانندی دارند و به همین دلیل به‌نام «سلول‏های مویی» نامیده می‌شوند. بلندی بیش از حد صوت باعث ارتعاشات شدید این مژک‏ها شده و به آنها آسیب می‏‌رساند. اگر شدت صدا بسیار بلند نباشد و مدتی هم که گوش در معرض صدا قرار می‌گیرد، خیلی طولانی نباشد سلول‏های مویی می‌توانند خود را ترمیم کنند و شنوایی به حالت اولیه برگردد. تغذیه مناسب احتمال ترمیم این سلول‏ها را افزایش می‌دهد ولی کشیدن سیگار احتمال ترمیم آسیب سلول‏های مویی را کاهش می‌دهد. اگر شما هم در مراسمی در مجاورت بلندگوها قرار گرفته باشید تا یکی، دو روز صدای اضافی گوش (وزوز) و افت شنوایی موقتی را تجربه کرده‌اید که این علایم نشان‏دهنده آسیب موقتی سلول‏های مویی گوش داخلی شماست و باید آن را به‌عنوان زنگ خطر تلقی کرد چرا که اگر همچنان گوش خود را در معرض صدای بلند قرار دهید آسیب وارده به سلول‏های مویی دایمی خواهد شد و در نتیجه حس شنوایی شما برای همیشه آسیب خواهد دید.

● چگونه می‌توان با خیال راحت به این دستگاه‌ها گوش کرد؟

نکته اصلی این است که تعریف واضحی از میزان بلندی صوتی که باعث آسیب دیدن گوش می‌شود، داشته باشیم. به‌عنوان یک راهکار عملی توصیه می‌کنیم وقتی کسی از هدفون استفاده می‌کند صدای دستگاه باید در حدی باشد که اگر فرد دیگری کنار او بایستد نتواند صدایی را که از هدفون پخش می‌شود، بشنود. این میزان بلندی صوت، مشکلی را برای گوش شما ایجاد نخواهد کرد. نکته دیگری که رعایت کردن آن مانع آسیب شنوایی شما می‌شود این است که بهتر است بعد از یک ساعت استفاده از هدفون حداقل به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه به گوش خود استراحت دهید. محلی که فرد در حال استفاده کردن از پخش‏کننده صوتی خود هست نیز مهم است. اگر در محیط آرامی در حال گوش دادن است احتمالا صدای دستگاه نیز زیاد نخواهد بود اما در محیط‌های پر سروصدا احتمال بلندتر کردن صدای دستگاه بیشتر شده و احتمال آسیب گوش نیز افزایش می‏یابد.

نوع هدفون هم مهم است. هدفون‏هایی که نمی‌گذارند سر و صدای محیط به گوش برسند هدفون‏های مناسبی هستند چرا که در این حالت نیازی نیست که فرد برای اینکه بهتر بشنود، صدای دستگاه خود را بلند کند.

روی بعضی از پخش‏کننده‌های صوتی نرم‏افزاری نصب می‌شود که چنانچه بلندی صدا به حد غیرمجاز برسد یا مدتی که فرد به‏طور مداوم از هدفون استفاده می‌کند، از حد استاندارد بالاتر رود، این نرم‏افزار به فرد هشدار می‌دهد. حتی بعضی از آنها بسته به شدت صدای محیط به‏طور اتوماتیک بلندی دستگاه را کم یا زیاد می‌کنند تا ضمن اینکه فرد به راحتی به فایل صوتی خود گوش می‌دهد آسیب وارده به گوشش نیز به حداقل برسد.

با این وجود باید توجه داشته باشیم که آنچه از نوع هدفون و سایر شرایطی که ذکر کردیم، مهم‌تر است نحوه استفاده کردن از هدفون است. محققان حد مجاز گوش کردن به آی‏پاد با هدفون خودش را چهار ساعت و نیم در روز می‏دانند، به شرط اینکه بلندی صدای آن روی ۷۰ درصد باشد. اگر چنانچه بلندی صدا روی صد درصد باشد، مدت مجاز روزانه به پنج دقیقه می‌رسد.

دکتر محمدحسن عامری

متخصص گوش، حلق و بینی و جراحی سر و گردن