آگوستین هیپویی و تفسیر علمی زندگی رهبانی‏

آگوستین هیپویی (‏Augustin of Hippo‏)از فلاسفه نامی در قرون وسطی می باشد که در سال ۳۵۴ میلادی به دنیا آمد. هیپویی دارای گرایش های شدید روحانی و معنوی بود. وی فلسفه اخلاق را واسطه ای در جهت اعتلای …

آگوستین هیپویی (‏Augustin of Hippo‏)از فلاسفه نامی در قرون وسطی می باشد که در سال ۳۵۴ میلادی به دنیا آمد. هیپویی دارای گرایش های شدید روحانی و معنوی بود. وی فلسفه اخلاق را واسطه ای در جهت اعتلای زندگی اخلاقی و در نهایت زندگی معنوی انسان می دانست. در اندیشه وی مفهوم و استعاره "عشق به خدمت برای خدا و آفریدگان او" دارای جایگاه ممتاز و متمایزی است. از این رو وی درتلاش بود تا به ادراک و برداشتی جدید از عشق به خدمت به خدا و بندگان او، به صورت یک فلسفه عملی مبادرت ورزد. از این رو در پی آن بود تا بصیرتی گسترده‌تر از قلمرو زندگی اخلاقی را ارائه دهد. وی در تلاش بود تا تفسیری عملی تر و متعادل تر از زندگی رهبانی و فلسفی را ارائه دهد. باید اذعان داشت وی به ساماندهی و انتظام بخشی زندگی رهبانی در دوران قرون وسطی کمک های شایانی ارائه داد. ‏ هیپویی دارای آثار متعدد فلسفی می باشد.

از جمله آثار مهم وی می توان به کتاب های "اخلاقیات کلیسای کاتولیک"، اعترافات"، "شهر خدا" و "بحث درباره خیر ازدواج" اشاره نمود. وی در نضج اندیشه های خود از کتاب "تسلای فلسفه" بوئتیوس بهره فراوان جسته و این کتاب را به عنوان راهنمای خویش برگزیده است. وی این کتاب را الگویی برای تحریر کتاب "اعترافات" خود قرار داده است. هیپویی بر این عقیده استوار است که زندگی در جهان بر مدار فضیلت و فضیلت مندی می چرخد. وی بزرگترین و برجسته ترین فضیلت را خدمت عاشقانه به خداوند و بندگان وی را که رنگ و بویی الوهی دارد، تلقی می نماید. وی در اندیشه های خود بر تقویت و پرورش فضایل برای بهره گیری از متعلقات دنیوی و کاربست آن در زندگی دنیوی و عملی تأکید و توصیه فراوان دارد. ‏

وی جهان هستی را دارای غایتی معنوی و روحانی تلقی می‌نماید. اندیشه های وی تا اندازه ای یک فلسفه نوافلاطونی محسوب می گردد که در راستای تحلیل زندگی اخلاقی بر عنصر فضیلت و غایت مندی دنیا متکی است. وی انسان ها را به شناخت و کشف رهیافت های نوین در انجام فضایل، به واکاوی در اهداف زندگی و تأمل در آن سوق می دهد. ‏ هیپویی همچنین بر نضج یک نظام سیاسی که حمایت از فضیلت و نیکی و مبارزه با شرارت و رذایل را در رأس امور خود قرار دهد، پافشاری می نماید. وی وظیفه و تکلیف انسان ها را در چهارچوب چنین نظام سیاسی اخلاق مداری، حمایت و کمک به پیشبرد اهداف آن نظام تلقی می نماید. می توان اذعان داشت بنیاد فلسفه اخلاق هیپویی بر یک آرمان رهبانی و نظام وابسته و مبتنی بر توبه پایه ریزی شده است. این دو عامل واسطه ای برای تضمین زندگی اخلاقی و روحانی فرد است. در اندیشه وی گناهکاربودن و استمرار بر گناه، اصل امکان سعادت ابدی را متزلزل و مخدوش می‌‌سازد. از منظر وی تنها میل به گناه و نقض استلزامات اخلاقی شرّ تلقی نمی شود. بلکه مجموعه ای از میل به گناه، درک این میل و انجام عمل است که شرّ محسوب می گردد. وی گناه را ایجاد خدشه در انتظام روحی انسان می پندارد. وی معتقد است که شخص گناهکاری که هنوز تباه نگشته است، از زشتی اعمال ناشایست خود و پیامدهای ناگوار آن احساس شرمساری و انزجار می نماید. ‏

وی اعتراف به نقض استلزامات اخلاقی را قبول مسئولیت نقض اخلاقیات، تمایل به جبران مافات، علاقه به اعاده وضع به شرایط ماقبل و تلاش برای ترمیم و جبران خسارت آن تلقی می نماید. وی همچنین در تحلیل ثمرات ازدواج به رد نظریه کمال‌ گرایی مبادرت ورزیده و ایجاد پیوند عمیق بین دو انسان را از نتایج و برکات حیاتی ازدواج برمی شمارد. هیپویی در سال ۴۳۰ چشم از جهان فروبست.‏

افسانه کریم پور

منابع:

کلیات تاریخ فلسفه به زبان ساده، دکتر ملیحه صابری نجف آبادی، تهران: انتشارات سمت: ۱۳۸۹.

سیر تاریخی اندیشه های سیاسی در غرب (از افلاطون تا نیچه)، دکتر احمد بخشایشی اردستانی، تهران: انتشارات آوای نور، چاپ چهارم ۱۳۸۸.

سیر اندیشه فلسفی در غرب، دکتر فاطمه زیباکلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم ۱۳۸۵.

تاریخ فلسفه سیاسی غرب (از آغاز تا پایان سده های میانه)، دکتر عبدالرحمن عالم، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ دوم ۱۳۷۸.

تاریخ فلسفه اخلاق غرب، لارنس سی. بکر، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۷۸‏

سرگذشت فلسفه، برایان مگی، مترجم: حسن کامشاد، تهران: نشر نی.