مشخصات فنی سد قوسی کارون

یکی دیگر از مراحل بسیار مهم, حساس و کلیدی در طراحی و اجرای پل, مرحله آزادسازی تکیه گاه های موقت و مهارهای قطری بین عرشه, قوس و ستون های فلزی پس از نصب و تکمیل خرپای قوس و قبل از نصب و اتصال اسکلت فلزی عرشه در پانل مرکزی می باشد

●طراحی و ساخت پل های قوسی سد کارون

پل‌های قوسی بزر گر اه جایگزین طرح کارون ۳ یکی دیگر از پروژه‌های عظیم می‌باشد که طراحی، محاسبات، ساخت و نصب آن توسط شرکت ماشین‌سازی اراک انجام شده است و می‌تواند از جنبه‌های مختلف مشروحه ذیل به‌عنوان یکی از فعالیت‌های انجام شده در جهت توسعه تکنولوژی و تحقیقات در سال‌های‌۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳‌شرکت قرار گیرد:

اعتماد به نفس و جسارت مهندسی شرکت در پذیرش طراحی، ساخت و نصب پروژه.

ثبت رکورد جدید برای کشور در صنعت پل‌سازی با طرح و ساخت و نصب پلی با دهانه قوس‌۲۶۴ متر.بزرگترین دهانه‌های پل طراحی شده در ایران توسط واحد مهندسی شرکت قبل از این پروژه پل‌های قوسی جهان‌آراء خرمشهر و یادگار امام آبادان بر روی رود کارون با دهانه ۱۴۴ متر می‌باشند.

اهمیت روش نصب پروژه به لحاظ توپوگرافی محل اجرای پل.

محدودیت زمانی و فشردگی آن در بخش‌های طراحی، ساخت و نصب.

استفاده از تخصص نیروهای داخلی و امکانات موجود در تمامی فعالیت‌های پروژه.

صرفه‌جویی ارزی حدود (هشتصد هزار) دلار در طراحی که با صرفه‌جویی‌های ارزی در عملیات ساخت و نصب این مبلغ تا (پنج میلیون‌) دلار قابل پیش‌بینی می‌باشد.

با توجه به حسن نیت مدیران ارشد شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ایران نسبت به استفاده از توانمندی‌های داخلی دراحداث این پل و به‌دلیل تجارب ارزنده شرکت در طراحی، ساخت و نصب پل‌های بزرگ، مطالعه اولیه و تهیه پیش‌طرح از زمستان سال ۱۳۷۹‌در دستور کار این‌شرکت قرار گرفت و با تهیه چندین گزینه مختلف و بررسی‌های فنی هر یک از طرح‌ها، طرح نهایی پل اول تأیید گردید.

این پل در بالا دست سد کارون۳ و به‌منظور برقراری و حفظ و ارتباط جاده خوزستان- شهرکرد پس از آبگیری دریاچه سد و بر روی دره‌ای به عمق حدود ۲۵۰‌متر احداث گردیده است. کارفرمای این پروژه مجری طرح کارون‌۳‌و مشارکت شرکت‌های رهآور- هگزا به‌عنوان مشاورین کارفرما می‌باشند. در بخش نصب علا‌وه بر مشارکت مهندسین مشاور ایرانی ذکر شده، شرکت واگنربیرو از کشور اتریش نیز مشاور این پروژه می‌باشد که متأسفانه همکاری این شرکت در مراحل حساس و کلیدی پایانی پروژه شایسته نبود و شرکت ماشین‌سازی‌اراک با اتکا به نیروی کاری و متخصص خود و با سعی و تلاش شبانه روزی عملیات نصب را با موفقیت و بدون حضور ناظر خارجی پروژه به پایان برد.

●مشخصات فنی پل و نحوه اجرای آن :

دهانه میانی و اصلی پل اول به صورت قوس از زیر، با دهانه قوس ۲۶۴=۲۱۲ x۸۱+۹۱x متر، مرکز تا مرکز مفصل‌ها ۲۵۲ متر و خیز قوس ۴۲متر است، دو دهانه ۲۱ متری پیوسته بر روی پایه‌های بتنی در سمت راست و دو دهانه ۱۲ و ۱۸ متری پیوسته روی پایه‌های بتنی در سمت چپ آن قرار دارد و طول کل عرشه ۳۳۶ متر و عرض۸/۱۱ متر با دو خط عبور و دو پیاده رو در طرفین اجرا شده که از نظر طول دهانه قوسی که تاکنون در کشور اجرا شده است منحصر به‌فرد می‌باشد.

با توجه به دهانه بیش از ۱۵۰متر پل و تأکید آیین‌نامه‌ها و استانداردهای جهانی، پل جهت بارهای جانبی آنالیز دینامیکی شده و طیف‌های زلزله ناقان و طبس مورد استفاده قرار گرفته است و حداکثر بازتاب‌های دینامیکی سازه از قبیل نیروهای داخلی اعضاء، تغییر مکان‌ها و عکس‌العمل‌های تکیه‌گاهی به روش تحلیل دینامیکی تاریخچه زمانی انجام شد. برش پایه به‌دست آمده برای کل سازه از روش تحلیل دینامیکی طیفی با برش پایه محاسبه شده بروش استاتیکی معادل مقایسه و بازتاب‌های محاسبه شده بر اساس روش‌های آیین‌نامه زلزله ۲۸۰۰‌ایران اصلا‌ح شده‌اند.

بزرگترین دهانه پل زیر قوسی موجود در کشور قبلاً پل قطور بوده است که پل ارتباطی مسیر راه آهن ایران- ترکیه می‌باشد. این پل در حدود ۳۰ سال پیش توسط یک شرکت آمریکایی احداث گردیده است. با اتمام پروژه پل اول طرح کارون۳، شرکت ماشین‌سازی اراک طراح، سازنده و نصاب بزرگترین پل قوسی کشور و زیر قوسی در خاورمیانه شده است.

در نهایت پس از اتمام عملیات نصب و تکمیل سازه منحنی قوس پل به صورت سهمی و سیستم خرپایی با ارتفاع ۸ متر و عرض ۹ متر با مقاطع قوطی شکل می‌باشد. چهار مقطع طولی خرپا توسط مهاربندی‌های افقی و عمودی به یکدیگر متصل و در طرفین با چهار مفصل بر روی فونداسیون قرار می‌گیرند به عبارت دیگر قوس به‌صورت دو مفصل طراحی شده است. عرشه پل به صورت تیر مرکب با چهار شاهتیر طولی به دهانه‌های ۱۲، ۱۸و۲۱ متری است که به تیرهای عرضی قاب شده و توسط ستون‌ها بر‌روی قوس متکی می‌باشد. عرشه پل به صورت دال بتنی مسلح روی تیرهای فلزی می‌باشد. دو درز انبساط تیپ ۱۴۰ M با قابلیت حرکت بعلاوه و منهای ۷۰ میلیمتر روی اولین پایه‌های بتنی طرفین دهانه قوس قرار گرفته است که عرشه قوس را از عرشه دهانه‌های کناری جدا می‌سازد.

دو تیپ درز انبساط ساخت ماشین‌سازی اراک نیز دهانه‌های کناری را از کوله‌ها جدا می‌سازد. یاتاقان‌های دهانه‌های کناری از نوع نئوپرین تیپ۲ می‌باشد و یاتاقان‌های عرشه قوس در طرفین و در محل درز انبساط به صورت غلطکی طراحی و ساخته شد. که جابجایی افقی آن در امتداد عرشه به وسیله چرخ دنده و شانه‌های راهنما کنترل می‌شود.

وزن کل قطعات فولادی پل شامل عرشه، ستون‌ها، خرپای‌قوس‌و‌... حدود‌۲۵۰۰‌تن و جنس تمام مواد از نوع فولا‌د کورتن‌دار با مقاومت بالا می‌باشد.

در طرح پل، بارگذاری مطابق با نشریه۱۳۹‌سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و آیین‌نامه زلزله ۲۸۰۰ و بارگذاری ۵۱۹ ایران و طراحی عناصر فلزی پل مطابق با استاندارد‌۹۶ AASHTO ‌صورت گرفته است. همچنین استاندارد شماره ۱۰۱۵۵ EN مطابق با DIN آلمان برای مواد کورتن‌دار، استانداردهای‌۶۹۱۶، ۶۹۱۵،‌۶۹۱۴‌ DIN‌ جهت اتصالات و استاندارد‌۵/۱ ASWD جهت جوشکاری و نیز استاندارد ASTM برای موارد متفرقه، ملاک عمل قرار گرفته است.

در گروه فلزی و سازه ماشین‌سازی اراک تیم مهندسی و طراحی تشکیل و طراحی در پاییز‌۱۳۸۰‌آغاز شد. طراحی اولیه پل اول با دهانه میانی۲۰۴‌متر از نوع زیر قوسی در مدت‌۲‌ماه بر اساس داده‌ها و نقشه‌برداری انجام شده از طرف مشاور کارفرما، انجام و برآورد مواد شده و مواد مورد نیاز سفارش‌گذاری شد و‌۶ ماه پس از طراحی عملیات ساخت نیز با موارد رزرو شده موجود در شرکت شروع شد.

اولین شوک پروژه فروردین ماه سال‌۱۳۸۱‌مبنی بر اشتباه نقشه برداری و توقف کار عملیات طراحی و ساخت طی جلسه‌ای در تهران اعلا‌م شد. پس از میخ‌کوبی مجدد و نقشه‌برداری در سایت دهانه اصلی و میانی پل اول به ۲۶۴ متر تغییر یافت، حدود ۵۰ متر دهانه نقشه‌برداری شده کوتاه گزارش داده شده بود. پس از دو ماه کار فشرده در دو شیفت کاری، تیم طراحی مجدداً طراحی و محاسبات اولیه گزینه مورد نظر را اصلا‌ح و روند طراحی و محاسبات پروژه بهبود یافت. در این زمان مواد سفارش شده قبلی به گمرک رسیده بود و این در حالی بود که طبق محاسبات جدید علا‌وه بر مواد خریداری شده ۶۰۰ تن مواد دیگر مورد نیاز بود. طراحی با محدودیت‌های مواد موجود خریداری شده و سفارش کسری پیگیری شد. برای جلوگیری از تأخیر در اجرای پروژه تصمیم‌گیری شد که از مواد رسیده برای اولویت‌های اول نصب استفاده شود و مواد سفارش شده جدید برای اولویت‌های انتها و آخری استفاده گردد. همزمان با ادامه فعالیت‌های طراحی و تهیه نقشه‌های ساخت و کنترلی، عملیات اولیه شامل قطعه‌زنی، برشکاری، لبه‌سازی، خم‌کاری و سوراخ‌کاری جهت بیش از ۰۰۰،۳۶۰ ( سیصد و شصت هزار) قطعه پل در دو کارگاه عملیات اولیه ۱‌و۲‌و دو کارگاه کمکی و به دنبال آن ساخت پس از تأخیر طولانی مجدداً آغاز شد و با توجه به توقف ایجاد شده و پر شدن ظرفیت کارگاه‌های پل‌سازی از پتانسیل کارگاه‌های تحت فشار، تجهیزات پروژه‌ای استفاده شد. علی‌رغم مشکلات فراوان کارگاهی و تجهیزاتی پنل‌های۴ِ،‌۲،‌۱و‌۵ در تجهیزات پروژه‌ای و پنل‌های ۱۱، ۱۰، ۹، ۸، ۷، ۶، ۴، ۳ در پل‌سازی به ترتیب اولویت شروع و پیش مونتاژهای صفحه‌ای پنل‌ها نیز در کارگاه مذکور انجام شد.

---