علم بیداری

درباره تاثیرپذیری سینمای گوندری از ویدئوکلیپ هایش

میشل گوندری را اغلب در کنار دیوید فینچر و اسپایک جونز به عنوان فیلمسازی می شناسند که از دنیای کلیپ های ویدئویی و آگهی های تبلیغاتی به عالم سینما راه یافته است.

همکاری با عناوین اسم و رسم داری مانند بیورک، پل مک کارتنی، رولینگ استونز و ریدیو هد در زمینه کلیپ و مشارکت با شرکت های مشهوری مانند آدیداس، فیات، بی ام دبلیو و اچ پی در زمینه آگهی های تبلیغاتی اعتبار وی را در این زمینه به خوبی روشن می کند.

در این میان کلیپ های ویدئویی تاثیر غیر قابل انکاری در سر و شکل بصری فیلم های سینمایی گوندری گذاشته اند و می توان ردپای آنها را در فیلم های بلند وی مشاهده کرد. گوندری عامدانه در صحنه های مختلف فیلم هایش به کلیپ هایی که قبلاً کارگردانی کرده است ارجاع می دهد و بعضاً تکنیک های بصری امتحان پس داده آنها را در ساختار و فرم فیلم های بلندش به کار می گیرد.

۱) در «طبیعت بشری» که اولین فیلم بلند گوندری هم محسوب می شود بیشتر صحنه هایی که در جنگل می گذرد وامدار کلیپی است که وی بر اساس «رفتار بشری» بیورک ساخته است. وی در آن کلیپ با اقتباسی غیرمستقیم از داستان کودکانه «موطلایی و سه خرس» و یک فیلم انیمشین روسی به نام «خارپشتی در مه» فضای بصری خاص و منحصر به فردی خلق کرد که مشابه اش را در فیلم «طبیعت بشری» هم می بینیم.

درخشش ابدی یک ذهن بی آلایش» شاهکار سینمایی گوندری هم از این قاعده مستثنی نیست. ارجاعات متعددی به آلبوم ها و قطعات موسیقی در این فیلم وجود دارد اما مهم ترین اش شاید اشاره به قطعه «روشنایی و روز» از گروه راک «پلی فرنکی اسپری» باشد که نسخه تصویری اش از آثار موسیقایی گوندری محسوب می شود.

۲) «علم خواب» هم مانند دو فیلم قبلی گوندری در همین مسیر گام برداشته و تأثیر کلیپ های تصویری گوندری در فرم بصری منحصر به فرد فیلم کاملاً مشهود است. بالابردن پیانو از پله ها یادآور کلیپی است که گوندری برای آهنگ «لوکاس بدون سرپوش» از آثار لوکاس خواننده دانمارکی - امریکایی کارگردانی کرده است.

آن عروسک هایی هم که گائل گارسیا برنال در یکی از برنامه تلویزیونی اش از کشو بیرون می آورد قبلاً در نسخه تصویری آهنگ «Les Cailloux» از گروه پاپ فرانسوی «Qui Qui» استفاده شده است. البته گوندری در سال های جوانی در این گروه نوازنده درام بوده است و کلیپ های متعددی بر اساس آهنگ های خود و دوستانش تولید کرده است.

تاثیر همکاری وی با گروه «وایت استرایپز» و ساخت چندین و چند کلیپ برای آنها هم در «علم خواب» مشهود است و آهنگ «بلوز غریزی» آنها در بخشی از فیلم شنیده می شود.

در صحنه یی هم که گائل گارسیا برنال دست های غول آسایی پیدا کرده و برای کارمندان آن شرکت کوچک مزاحمت ایجاد می کند به کلیپ «Overlong» از گروه «فو فایترز» ارجاع داده شده است. تختخواب گارسیا برنال در فیلم هم صحنه یی از کلیپ «تا ابد به حال خودش بگذار» از گروه «کمیکال برادرز» است.

این روند در جدید ترین فیلم گوندری «بی کایند ریوایند» هم ادامه پیدا کرده است و به عنوان مثال در همان ابتدای فیلم کلیپ «Ma Maison» از تلویزیون پشت پیشخوان پخش می شود که یکی دیگر از ساخته های گوندری برای گروه «Qui Qui» است.

۳) یکی از نقاط قوت آثار سینمایی گوندری ساختار بصری و ابدعات فرمی و تکنیکی آنها است که در «درخشش ابدی یک ذهن بی آلایش» و «علم خواب» به اوج خود می رسند. گوندری معمولاً ایده بصری خود را ابتدا در کلیپ های ویدئویی آزمایش می کند و بعد از مشاهده بازخوردشان در فیلم های بلند خود از آنها استفاده می کند. تعدادی از دیگر کلیپ های مشهور گوندری که اکثراً جوایز بسیاری هم در جشنواره های مختلف کسب کرد ه اند از این قرار ند؛ «امشب برقص» / پل مک کارتنی، «پناهم بده» و «شبیه یک رولینگ استونز»/ رولینگ استونز، «Knives Out»، «ارتش من» و «دوشیزه»/ بیورک.

ه.ح