نشست پاریس در سایه پیروزی اوباما

نشست اعضای گروه ۱ ۵ درحالی در پاریس به کار خود پایان داد که علی رغم فشارهای آمریکا برای حصول به اجماع علیه فعالیت های هسته ای ایران, کشورهای شرکت کننده ترجیح دادند تا ورود باراک اوباما به کاخ سفید, از اتخاذ موضع در این باره خودداری کنند

نشست اعضای گروه ۱+۵ درحالی در پاریس به کار خود پایان داد که علی‌رغم فشارهای آمریکا برای حصول به اجماع علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، کشورهای شرکت کننده ترجیح دادند تا ورود باراک اوباما به کاخ سفید، از اتخاذ موضع در این‌باره خودداری کنند.

به دنبال خاتمه یافتن جنگ جهانی دوم و وقوف به ناکارآمدی "جامعه ملل" در ممانعت از شکل‌گیری نزاع‌های جهانی ، در پاییز سال ۱۹۴۴ نمایندگان آمریکا، شوروی، انگلستان و چین در مسکو گرد آمدند و بر تشکیل سازمانی با ساز و کاری قوی‌تر که حافظ صلح و امنیت کشورها باشد، به اجماع رسیدند.

انتظار می‌رفت با وجود تنش‌های جهانی و منطقه‌ای، سازمان ملل متحد که پس از کنفرانس "سانفرانسیسکو" در ۱۹۴۵ تشکیل شد، بتواند با بهره‌گیری از شورای امنیت به عنوان یکی از ارکان این سازمان، در راستای ثبات بین المللی و جلوگیری از گسترش نزاع‌های جهانی گام بردارد اما با نگاهی به برخوردهای عموماً سیاسی این شورا در قبال پرونده‌های ارجاع شده، مشخص می‌شود که نگاه یکسویه و جانبدارانه برخی کشورهای عضو، مانعی جدی برای نیل به صلح و امنیت در جهان پدید آورده است.

فعالیت‌های هسته ای ایران یکی از پرونده‌هایی است که با فشارهای ایالات متحده به شورای امنیت سازمان ملل فرستاده شده در حالی که خاستگاه اصلی آن سازمان انرژی اتمی و کمیته‌های تخصصی این نهاد بین‌المللی است.

نومحافظه کاران که آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید را تجربه می‌کنند با برگزاری نشستی در پاریس، کوشیدند کشورهای عضو را به اتخاذ تصمیمی قاطع درباره فعالیت‌های هسته ای ایران ترغیب نمایند اما پیروزی باراک اوباما ، عملاً نشست پاریس را تحت‌الشعاع قرار داد. این موضوع را می‌توان از بیانیه منتشره در خاتمه نشست نیز دریافت چراکه هیچ‌گونه نشانی از ابتکاری جدید و گامی به جلو در حل و فصل موضوع دیده نمی‌شود.

در همین راستا، یک مقام سیاسی فرانسه در گفتگو با "خبرگزاری رویترز" دلیل نتیجه‌بخش نبودن این نشست را انتظار کشورهای پنج به علاوه یک برای استقرار اوباما در کاخ سفید و روشن شدن سیاست جدید ایالات متحده در قبال پرونده هسته‌ا‌ی ایران دانست. این دیپلمات فرانسوی در ادامه خاطرنشان ساخت:« پاریس انتظار ندارد تا زمانی‌که جورج بوش، رییس جمهور آمریکا جای خود را در ماه ژانویه به باراک اوباما، رییس جمهور منتخب آمریکا بدهد اقدام چشمگیری در این زمینه صورت گیرد. »

نشست پاریس در حالی برگزار شد که چندی پیش خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نامه خود به سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران با اشاره به سازنده بودن مذاکرات "روبرت کوپر" و "علی باقری" به «قابل درک» بودن سؤالات ایران اذعان نمود.

تعدد جلسات برگزار شده درباره پرونده هسته‌ای ایران و نیز نتایج حاصله از این نشست‌ها (به ویژه نشست اخیر پاریس)، از یکسو نشان‌دهنده حقانیت موضع تهران و پایبندی ایران به پروتکل الحاقی در راستای عدم اشاعه سلاح‌های اتمی بوده و از سوی دیگر حاکی از فشار آمریکا برای اجماع علیه جمهوری اسلامی است.

واشنگتن که پیش از این با ارائه اسنادی به عنوان «مطالعات فنی برنامه تحقیقاتی تسلیحات هسته‌ای مخفیانه ایران» به آژانس انرژی اتمی کوشیده بود با استناد به فایل‌های الکترونیکی دزدیده شده از لپ‌تاپ یک محقق ایرانی ، فعالیت‌های اتمی ایران را تلاشی برای «تجهیز کلاهک‌های هسته ای» معرفی کند، با گزارش آژانس مبنی بر جعلی بودن این اسنادِ موسوم به «مطالعات ادعایی» مواجه گردید لیکن حاضر به پذیرش این حقیقت نشد که فعالیت‌های ایران بر پایه تحقیقات و بررسی‌های آژانس انرژی اتمی صلح‌آمیز بوده و هیچ‌گونه نشانی دایر بر انحراف فعالیت‌های هسته‌ای ایران به سوی تسلیحاتی شدن مشاهده نشده‌ است.

با وجود افزایش تلاش‌های ایالات متحده برای جلب حمایت اتحادیه اروپا به منظور تحت فشار گذاشتن ایران، استقامت تهران در برابر سه قطعنامه تحریمی شورای امنیت، شکست سیاست‌های کاخ سفید را نمایان ساخت. از سوی دیگر با توجه به حجم مبادلات تجاری ایران با دو کشور چین و آلمان و نیز تهدید هژمونی منطقه‌ای مسکو از سوی واشنگتن و برنامه های توسعه طلبانه این کشور در منطقه قفقاز و البته طرح سپر دفاع موشکی در شرق اروپا ؛ مخالفت این سه کشور با صدور قطعنامه چهارم بعید به نظر نمی‌رسد.

"سرگئی ریابکوف" معاون وزیر امور خارجه روسیه در همین راستا در مصاحبه با اینترفاکس اعلام داشت : « ما با مسئله اعمال تحریم‌های جدید بر ضد ایران که برخی شرکت کنندگان غربی در گروه ۱+۵ خواستار آن هستند، موافق نیستیم.»

مطالعه جامعه شناختی آرای شهروندان آمریکا در انتخابات اخیر این کشور نشان می‌دهد که پیروزی اوباما نه تنها طرد استراتژی "زورمدارانه" نومحافظه‌کاران بلکه نتیجه انتظاری است که همگان از «تغییر» وعده داده شده دارند. از این رو، می توان عدم راه‌یابی مک‌کین به کاخ سفید را نیز بر پایه مواضع نسبتاً نزدیک او با رییس جمهور کنونی آمریکا تفسیر کرد.

عدم توافق کشورهای گروه ۱+۵ در پاریس نیز به معنای انتظار جامعه جهانی از اوباما برای ایجاد « تغییر» در "یک‌جانبه گرایی" آمریکاست.

امیرحسین کبیری