سرنوشت نشر الکترونیکی در هاله ای از ابهام

بازخوانی پرونده «ایبوک ها» با نگاهی به آینده « ای ریدرها»

کتاب های الکترونیک یا همان ایبوک ها (e-book) با استفاده از صفحات ویژه ای تجربه کتاب خواندندر فضایی نیمه واقعی را برای کاربران فراهم می کنند. ایبوک دیگر پدیده چندان تازه ای نیست و بسیاری از ما تا به حال حداقل چندین کتاب را به شکل ایبوک مطالعه کرده ایم. ایبوک ها در آینده نظام آموزش و اطلاع رسانی را با دگرگونی هایی اساسی مواجه خواهند کرد. کتاب های الکترونیکی صرفاً نسخه های الکترونیکی مطالب مکتوب نیستند، بلکه می توانند علاوه بر متن، فیلم، صوت، تصاویر و انیمیشن را نیز شامل شوند، به علاوه می توانند در بافت پرونده هایی که توسط یک کامپیوتر اجرا می شوند درآیند.

در سال ۲۰۰۶ شرکت سونی با ارائه دستگاه سونی ریدر گام بزرگی در حوزه کتاب های الکترونیکی برداشت. این دستگاه با کنتراست بالایی ارائه شد که امکان مطالعه را به راحتی برای کاربران فراهم می کرد، سال بعد آمازون کینلر نیز اولین کتاب الکترونیک بی سیم خود را ارائه کرد اما مشکل قیمت بالای این دستگاه هاست. در شرایطی که آمازون قیمت محصول خود را با تخفیف ویژه به ۲۹۹ دلار رسانده، هنوز ای ریدرها (e-reader) بسیار گران قیمت هستند و صفحات آنها برای نمایش ویدئو یا عکس چندان مناسب نیست.

● ای ریدر، آری یا نه؟

در اینجا پرسشی که طرح آن دور از ذهن نیست، این است که اگر افراد از این پس گرایش زیادی به استفاده از دستگاه های ویژه مطالعه کتاب های الکترونیکی داشته باشند، آیا ای ریدرها جای روش های سنتی چاپ و مطالعه کتاب را می گیرند؟

نحوه عملکرد برخی فروشگاه های آنلاین کتاب در سلیقه مخاطبان بی تاثیر نیست. برخی از این فروشگاه ها مانند شورتکاورز اعلام کرده اند که پلت فورم برگزیده آنها برای کتاب ها، گوشی های هوشمند است و برخی نیز ایبوک ها را برای تمامی دستگاه های هوشمند از گوشی گرفته تا ای ریدر و پاکت پی سی ها ارائه می کنند. آنطور که گزارش گروه NPD درباره ای ریدرها نشان می دهد، میزان گرایش مخاطبان به استفاده از یک دستگاه مجزا برای مطالعه کتاب، رو به افزایش است، بر این اساس ۳۷ درصد پاسخگویان اظهار داشتند که چندان به داشتن یک ای ریدر بی میل نیستند و حداقل به این موضوع فکر کرده اند. همچنین میزان این علاقه در میان طرفداران مطالعه روزنامه ها و مجلات نیز رو به افزایش است.

علاوه بر این، مخاطبان وب سایت هایی چون پروژه گوتنبرگ علاقه ویژه ای به کتاب های ادبی کلاسیک که به طور رایگان روی اینترنت ارائه شده بود، نشان داده اند. به این ترتیب احتمال آن می رود در آینده با پایین آمدن هزینه فناوری تولید صفحات این ای ریدرها، قیمت تمام شده آنها برای کاربران نیز کاهش یابد تا استقبال از این ابزار سودمند نیز بیشتر شود اما مساله مهم در افزایش حجم تولید این دستگاه ها، ارائه کتب درسی از این طریق است. در حال حاضر، آمازون تعدادی از ای ریدرهای کیندل ایکس خود را در اختیار دانشگاه ها گذاشته تا ناشران را به ارائه کتب درسی به شکل ایبوک تشویق کند. در صورت موفقیت این طرح آزمایشی، قدرت آمازون در مذاکرات افزایش خواهد یافت و بدیهی است که سایر دانشگاه ها یا حتی مدارس برای خرید ای ریدر اقدام خواهند کرد البته ممکن است بسیاری از افراد مایل باشند از دیگر پلت فورم ها برای مطالعه ایبوک ها استفاده کنند بنابراین آمازون باید برای این چالش نیز راه حلی بیندیشد. به این ترتیب راه برای دیگر عرضه کنندگان ای ریدرها گشوده خواهد شد و رقابت در این حوزه بالا خواهد گرفت.

● مردم حس کتاب های واقعی را بیشتر دوست دارند

فناوری OLED به کار گرفته شده در صفحات نمایش ای ریدرها، میزان تفکیک پذیری رنگ و امکان نمایش بهتر نوشته ها را فراهم می سازد اما در این میان قیمت بالای دستگاه هایی که با این فناوری ارائه می شوند، مشکل قابل توجهی است. به عنوان نمونه، دستگاهی که توسط شرکت سونی ارائه شد، هرچند قابلیت های دیگری از جمله نمایش تصویر و ویدئو و امکان جست و جو در اینترنت را هم داشت، اما خرید یک دستگاه ۱۱ اینچی آن دو هزار و ۵۰۰ دلار برای کاربر آب می خورد.

با این همه طرفداران کتاب و کتاب خوانی نباید زیاد نگران باشند، به ویژه آنهایی که هنوز کتاب را پیش از خواندن بو می کنند و نوستالژی در دست گرفتن کتاب آنها را رها نمی کند. کتاب های چاپی قرار نیست به سرنوشت نوارهای کاست یا ویدئویی دچار شوند زیرا بر اساس همین نوستالژی ۶۹ درصد پاسخگویان در نظرسنجی NPD گفته اند که حس یک کتاب واقعی را به خواندن از طریق ای ریدرها ترجیح می دهند. شاید زیادی احساساتی بودن یا ناآگاهی از مزایای کتاب های دیجیتالی، پاسخگویان را به ارائه این پاسخ ها واداشته باشد اما به هر حال، بهترین جوهر الکترونیکی که امروز در ای ریدرها به کار برده می شود، به اندازه کتاب های سنتی که با کاغذهای بسیار ارزان قیمت چاپ می شدند، سهولت در مطالعه ایجاد نمی کنند. برخلاف گذار سریعی که از تلویزیون های آنالوگ به دیجیتال یا فرمت های پخش موسیقی اتفاق افتاد، هنوز دنیای دیجیتالی کتاب ها راه زیادی برای رفتن پیش رو دارد تا به فصل نهایی خود نزدیک شود.

● بازی به کجا ختم می شود؟

نسل اول نمایشگرها، دستگاه های چندکاره ای بودند که قابلیت خواندن متن نیز یکی از کاربردهای آنها بود. اکنون نسل دوم صفحات الکترونیکی به زودی وارد بازار میق€ڈشود. نسل جدید نمایشگرهای دستی و ای ریدرها را می توانید لوله کنید، تا بزنید و به شکل های مختلف درآورید و در جیب پالتو یا کتتان بگذارید. این صفحات از حداقل میزان ممکن انرژی برق استفاده میق€ڈکنند و در ضمن، قابلیت پخش فایلق€ڈهای ویدئویی را نیز دارند. صفحات الکترونیکی برای راحتی مطالعه خوانندگان الکترونیکی خود، به صورت انبوه وارد بازار شده اند. صفحه نمایشی روشن و شفاف، به همراه کنتراست و کیفیت تصویر بالا میق€ڈتواند به راحتی با صفحات چاپی معمولی رقابت کند. این صفحات حتی در معرض تابش مستقیم نور خورشید هم قابل خواندن هستند و مشکل بازتاب نور را ندارند، پس نسبت به نمایشگرهای کامپیوتر بسیار راحتق€ڈترند

. آینده این صنعت، بسیار وابسته به فناوریق€ڈهایی است که برای ساختن فیلمق€ڈهای جوهری الکترونیکی استفاده میق€ڈشود و علاوه بر آن، به این نیز بستگی دارد که پژوهشگران تا کجا میق€ڈتوانند انعطاف پذیری مدارهای لازم برای ایجاد پیکسلق€ڈهای رنگی را افزایش دهند. به هرحال هدف از ترکیب فناوریق€ڈهای جدید در تولید این صفحات الکترونیکی، آن است که بتوان آنها را در مقیاس انبوه تولید کرد تا با قیمت ارزان در دسترس عموم مردم قرار گیرد و در زمینه های مختلف و به خصوص بخش آموزش به کار رود. بیشتر صفحات الکترونیکی که امروزه مورد استفاده قرار میق€ڈگیرند و به ای ریدر معروفند، از فناوری حرکت ذرات معلق مایع توسط انرژی برق استفاده میق€ڈکنند که اختراع شرکت ای اینک است. این شرکت در کمبریج ایالت ماساچوست قرار دارد. تحقیقاتی که برای استفاده از این شیوه انجام شده، اولین بار در سال ۱۹۹۸ منتشر شد اما برای اینکه نتایج آن راه خود را به کارخانجات باز کنند و وارد بازار شوند، یک دهه زمان لازم بود.

● مزایای نشر الکترونیکی

کتاب الکترونیکی رؤیای نویسندگان است. نشر یک کتاب الکترونیکی، راهی برای برطرف کردن موانع و اشکالات انتشارات سنتی است. دیگر نویسندگان نگران رد شدن مطالب خود از طرف ناشران نخواهند بود و نیاز به صرف هزینه های سنگین چاپ کتاب نخواهند داشت. نشر الکترونیکی آغاز راه نویسندگان جوان و تازه کار است، علاوه بر این یک راه کسب ترافیک زیاد برای سایت های اینترنتی استفاده از eBook است، این هم آرزوی هر مدیر سایتی است.

تهیه یک کتاب الکترونیکی نیاز به برنامه نویسی با زبان های برنامه نویسی مشکل ندارد، به سادگی تهیه و منتشر می شود؛ یک محصول اطلاعاتی بسیار جذاب در اینترنت که طرفداران زیادی هم دارد. کتاب الکترونیکی یک فرصت برای کسب درآمد بدون ریسک است و هزینه شروع زیادی نمی خواهد. در سایر کسب و کارها اگر سرمایه کافی نداشته باشید نخواهید توانست کار خاصی از پیش ببرید اما اینجا وضعیت فرق می کند، به علاوه برای کسانی که زمان زیادی را در مکان های شلوغ و پرازدحام مانند مترو و سایر وسایل حمل و نقل عمومی سپری می کنند، ای ریدرها معجزه هستند.

در شرایطی که باز کردن یک روزنامه در فضای تنگ متروهای شلوغ امکان پذیر نیست، می توان ای ریدها را از جیب کت و پالتو بیرون آورد و شروع به خواندن ایبوک یا روزنامه کرد. گسترش این صنعت مزایای زیادی دارد که البته برای رشد آن باید اندکی از نوستالژی های خود دست برداریم.

فرین ثانی