مبارزه با قاچاق در ۹ گام

در مبارزه با قاچاق باید از همه راه كارهای فرهنگی, سیاسی, اقتصادی, حقوقی, جزایی و بهره جست قاچاق یك پدیده چند بعدی است و مبارزه باید همه ابعاد آن را فرا بگیرد

چه بخواهیم و چه نخواهیم پدیده شوم قاچاق در كشور ما وجود دارد و آثار و عوارض سوء آن در همه جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی كشور قابل مشاهده است. برای بركندن ریشه‌ شوم قاچاق كالا، باید دست به دست هم بدهیم و از راه‌های درست وارد شویم تا بتوانیم جلوی آن را بگیریم. شاید اصلی‌ترین گامهای دست یافتن به این هدف را بتوان به صورت زیر خلاصه كرد:

۱) گام اول؛ مردمی كردن مبارزه

تأكید بر مصرف كالای ایرانی، فقط توصیه‌ای برای مصرف‌كنندگان نیست. بلكه تولیدكننده هم باید با ارائه كیفیت برتر و قیمت پایین‌تر، اجازه ندهد كه مشتریان به كالای خارجی تمایل پیدا كنند تولیدكننده باید مصرف‌كننده را محترم بشمارد و كالای مرغوب به او بدهد و مصرف‌كننده هم باید تا جنس ایرانی هست، جنس خارجی نخرد. البته این به معنای آن نیست كه مردم، چشم‌بسته كالای نامرغوب و گران بخرند. بلكه منظور این است كه مشتریان ضمن خرید كالای داخلی، عیب و ایراد آن را هم بگیرند، انتقاد كنند و به تولیدكنندگان داخلی برای بهبود كیفیت فشار بیاورند ولی دست از كالای ایرانی برندارند.

۲) گام دوم؛ همه‌جانبه بودن مبارزه

در مبارزه با قاچاق باید از همه راه‌كارهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، جزایی و ..... بهره جست. قاچاق یك پدیده چند بعدی است و مبارزه باید همه ابعاد آن را فرا بگیرد. در این مبارزه باید از كار فرهنگی، تبلیغات و آماده‌سازی فكر و رفتار نوجوانان و حتی كودكان بهره جست و از تأثیر رسانه‌های دیداری و شنیداری و مكتوب برای اصلاح رفتار اجتماعی استفاده كرد. در این میان آموزش و پرورش، وزارت ارشاد، صداوسیما، دستگاههای آموزش عالی، مطبوعات و ... می‌توانند نقش مهم و ارزنده‌ خود را در این راه ایفا كنند.

۳) گام سوم؛ استمرار مبارزه در همه مراحل

بعضی تصور می‌كنند قاچاق فقط در مرز قاچاق است! این حرف درست مثل این می‌ماند كه بگوییم اگر قاتل فقط در محل قتل دستگیر شود، قاتل است و اگر از محل جنایت خارج شود، دیگر قاتل نیست. كالایی كه از طریق غیرقانونی وارد شده و عوارض آن پرداخت نشده یا با مدارك جعل شده، به طور ناقص پرداخت شده، قاچاق است، حتی اگر در سطح شهر و بازار باشد و وزارت بازرگانی موظف است با شناسایی این كالاها در سطح بازارهای كشور، جلوی فروش آن را بگیرد.

۴) گام چهارم؛ نظارت بر پول و كالا

كسی كه می‌خواهد برای راه‌اندازی صنعت، كشاورزی و یا دامپروری سرمایه‌گذاری كند، باید مطمئن باشد كه با ورود افراد متقلب و متخلف به بازار و واردات بی‌رویه قاچاق، تولید او تحت فشار رقابت ناسالم، به تعطیلی نخواهد كشید. بازرگان و تاجری كه سرمایه خود را به بازار می‌آورد، باید مطمئن باشد كه با واردات قاچاق یا ورود اجناس تقلبی به بازار توسط قاچاقچیان، ورشكست نمی‌شود. مصرف‌كننده‌ای هم كه به بازار می‌رود، می‌خواهد مطمئن باشد كه در كیفیت و قیمت، سرش كلاه نمی‌گذارند. لازمه همه اینها نظارت دقیق دولت است. در كشورهایی كه اقتصاد قوی دارند، حتی انجام معاملات كوچك به دور از دید دولت، امری غیرممكن است. اما در كشورهایی كه اقتصاد ضعیف دارند، به راحتی می‌توان حتی با چمدان، انبوه پول نقد را جابجا كرد و با آن، معاملات مخفی ترتیب داد!

۵) گام پنجم؛ پیشگیری

برای ریشه‌كردن كردن قاچاق در كشور، نمی‌توان همه چیز را به حال خود رها كرد و اجازه داد فساد فراگیر شود، آن وقت با استفاده از زور و مجازات به برخورد با آن پرداخت. همه دستگاههای دولتی وظیفه دارند با اقدامات پیشگیرانه، اجازه شكل‌گیری تخلف را ندهند و دامنه قاچاق را محدود كنند. اگر دستگاهها در انجام وظایف پیشگیرانه خود كوتاهی كنند، در آن صورت هرچند نمی‌شود برخورد قضایی و انتظامی را تعطیل كرد، ولی طبیعی است كه این برخوردها چاره‌ساز نخواهد بود.

۶) گام ششم؛ بازدارندگی و بالا بردن هزینه قاچاق

مجازات و تنبیهات نه تنها باید قاطعانه اجرا شود، بلكه باید شدید و بازدارنده باشد. این درست نیست كه با متخلفان كوچك فوراً برخورد شود و مجازات شوند و اموالشان مصادره شود، اما قاچاقچیان بزرگ در امان باشند و با هزار ترفند، خود را از مجازات در امان نگهدارند. مجازات متخلفان كوچك لازم است اما كافی نیست. چرا باید متخلفان كم‌اهمیت با سرعت مجازات شوند، ولی رسیدگی به پرونده‌های بزرگ، ماه‌ها و سال‌ها به طول بیانجامد و در نهایت هم به نتیجه‌ای نرسد؟!

۷) گام هفتم؛ سلامت و درستكاری دستگاههای مبارزه‌كننده با قاچاق

اگر می‌خواهیم مردم گرفتار قاچاق نشوند، ابتدا دولت باید دامان خودش را از آلودگی به این معضل پاك نگه دارد. گمرك، نیروی انتظامی، دستگاه قضایی، سازمان نظارت و بازرسی و سازمان تعزیرات حكومتی باید در نهایت پاكی، سلامت و درستكاری عمل كنند. با رسیدگی به موضوع معیشت مرزبانان، كاركنان گمرك، قضات و مأموران تعزیرات، می‌توان به این منظور رسید. اگر هم تخلفی از جانب آنان مشاهده شد باید قاطعانه تنبیه شوند.

۸) گام هشتم؛ تقویت و ایجاد نظم و انضباط در مرزها

كنترل مرزها به عنوان مبدأ ورود و خروج قاچاق، همیشه به عنوان ركن مبارزه محسوب می‌شود. رسیدگی به وضع زندگی مردم مرزی بسیار مهم است. نباید اجازه داد مرزنشینان ما در محرومیت باقی بمانند و به ابزار دست قاچاقچیانی تبدیل شوند كه خود باعث محروم‌تر شدن آنان می‌شوند. با ایجاد مشاغل متعدد در روستاهای مرزی باید جلوی روی آوردن مردم به قاچاق را بگیریم. در مرزهای دریایی هم، تردد وسایل باید ساماندهی شود و مثل رفت‌وآمدهای هوایی و جاده‌ای منظم شود تا بی‌انضباطی‌ها و تخلفات قابل پیگیری باشند.

۹) گام نهم؛ هماهنگی و یكپارچگی

همه دستگاه‌ها باید هماهنگ حركت كنند و اجازه ندهند متخلفان از شكاف‌های میان آنان استفاده كنند. همه دستگاهها، باید سلیقه‌ها را كنار بگذارند و بر اساس یك دستورالعمل رفتار كنند. حتی اگر تصمیمی از نظر آنها اشتباه است و یا با سلیقه آنان موافق نیست، وقتی همه یكپارچه عمل كنند، غلط یا درستی آن تصمیم خیلی زود روشن می‌شود.