مرزبان ایمان و میراث دار جاوید تشیع

نقش آیت الله قمی در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران

خانواده متدین حاج سید‌محمود ـ‌ که در یکی از محله‌های شهر مقدس قم سکونت داشتند ـ در انتظار ولادت نوزادی از سلاله پاک محمدی(ص) بودند؛ کودکی که در آینده صفحات تاریخ را با تلاش در صحنه‌های دین و مبارزه مزین می‌ساخت و افتخاری بر افتخارات جهان تشیع می‌افزود. سرانجام بیست و هشتم رجب ۱۲۸۲ هـ .ق این کودک دیده به جهان گشود و پدر، او را حسین نام نهاد.

قم در پذیرش اسلام راستین و ارادت به رهبران آن، از روزگاران کهن پیشگام بوده، و پیوندهای ناگسستنی با مکتب تشیع دارد. این شهر در دامان خود، عالمان، محدثان، اسلام شناسان و دین باوران بزرگی را تربیت کرده است. قم را می توان خانه امن آل محمد و آرامگاه علویان، عالمان و محدثان دانست. سیدحسین در چنین شهری به دنیا آمد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در این مکان مقدس گذراند.

سیدحسین تحصیلات ابتدایی خود را در یکی از مکتب خانه های قم شروع کرد. سپس بر اثر علاقه زیادی که به عالمان و روحانیان و رسالت خطیر این قشر در خود احساس می کرد، درس های مقدماتی این رشته از قبیل صرف، نحو و منطق را در محضر استادان این فن فراگرفت. ایشان تا اوان بلوغ در قم به تحصیل مبادرت می ورزد و سپس برای تکمیل تحصیلات از زادگاه خود (قم) کوچ می کند.

اولین مقصد وی تهران است. سید حسین در تهران با حوزه علمیه ای مواجه می شود که حضور علما و استادان خبره و بنام و جدیت طالبان علم، آنجا را به حوزه ای پررونق و پربار تبدیل کرده است.

آقا حسین در بیست و دو سالگی به منظور انجام مراسم حج، راهی مکه و مدینه می شود. وی در بازگشت از سرزمین وحی، به نجف اشرف وارد و پس از زیارت مرقد جد مظلوم خود، امیرمومنان(ع) و اندکی توقف، راهی سامرا می شود.

ایشان با عزیمت به مشهد مقدس به دوران چهل ساله تحصیل خود خاتمه می دهد و با پشتوانه علمی گرانقدر، برای رهبری و زعامت مردم، راهی آن دیار مقدس می شود.

در دوران مرجعیت و زعامت آیت الله قمی، حوادث و رویداد های مهمی رخ داد و ایشان با موضعگیری مناسب و قاطع توانست جایگاه و عظمت مقام مرجعیت را نمایان سازد که از آن جمله می توان به موضوع کشف حجاب و متحدالشکل شدن لباس ها از سوی رضا خان و ایفای نقش و موضع مهم و اساسی ایشان در افشا و رسوایی این توطئه اشاره کرد.

واکنش شجاعانه آیت الله قمی و حرکت اعتراض آمیز او به تهران و پس از آن، قیام خونین مسجد گوهرشاد باعث شد رژیم ستم شاهی پهلوی ایشان را در سال ۱۳۵۴ هـ .ق به عراق تبعید کند.

دوران دیکتاتوری رضاخان و عملکرد ضدمذهبی او، از مقاطع حساسی است که حاج آقا حسین قمی در آن مقطع به مبارزه برخاست و توده های دین باور را بر ضد نظام ستمشاهی شوراند.

سرانجام پس از سال ها مبارزه با رضا شاه و محمدرضا شاه پهلوی، بیماری سختی بر او عارض شد و احساس کرد خداوند دعایش را اجابت کرده و لحظه ترک این دنیای فانی فرا رسیده است و باید به استقبال مرگ رفت. ایشان را به بیمارستان ملکی بغداد انتقال دادند و چهاردهم ربیع الاول ۱۳۶۶ هـ .ق به دیار باقی شتافت.

جنازه مطهر مرحوم آیت الله قمی در شهر بغداد و با حضور مسلمانان و مومنان آن شهر پس از تشییع به کاظمین برده شد و در حرم دو امام معصوم حضرت موسی کاظم(ع) و حضرت جواد(ع) طواف یافت و سپس به سمت شهر کربلا راهی شد.

منبع: کتاب قامت قیام حاج آقا حسین قمی، از محمدباقر پورامینی

سرگذشت آیت الله حاج حسین قمی

آرمان تهرانی