تهوع و استفراغ ناشی از مصرف نیتروس اكساید پس از عمل جراحی باز كردن مجرای اشكی مقایسه دو روش بیهوشی

تهوع و استفراغ می توانند مستقل از هم روی دهند ولی چون معمولا رابطه بسیار نزدیكی با هم دارند و راههای عصبی كنترل كنندة آنها نیز احتمالاً یكی است , با هم مورد مطالعه قرار می گیرند

تهوع‌ و استفراغ‌ می‌توانند مستقل‌ از هم‌ روی‌ دهند ولی‌ چون‌ معمولا رابطه‌ بسیار نزدیكی‌ با هم‌ دارند و راههای‌ عصبی‌ كنترل‌ كنندة‌ آنها نیز احتمالاً یكی‌ است‌، با هم‌ مورد مطالعه‌ قرار می‌گیرند(۱).

تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از جراحی‌ یك‌ مشكل‌ شایع‌ بوده‌ و عوامل‌ متعددی‌ در بروز آن‌ نقش‌ دارند، تعدادی‌ از این‌ عوامل‌ شناخته‌ شده‌ و تعدادی‌ هنوز ناشناخته‌ باقی‌ مانده‌اند و یا به‌ طور نسبی‌ اطلاعاتی‌ در مورد آنها وجود دارد(۲). فراوانی‌ تهوع‌ و استفراغ‌ بر حسب‌ نوع‌ عمل‌ جراحی‌، مصرف‌ داروهای‌ ناركوتیك‌، وضعیت‌ عمومی‌ بیمار، تكنیك‌ بیهوشی‌، نوع‌ داروهای‌ مصرفی‌ در حین‌ بیهوشی‌ و عوامل‌ دیگر متفاوت‌ می‌ باشد و در بعضی‌ آمارها فراوانی‌ آن‌ را بیشتر از ۴۰ درصد كل‌ عوارض‌ موجود در ریكاوری‌ می‌دانند و آماری‌ دیگر فراوانی‌ تهوع‌ و استفراغ‌ را در ۲۰ تا ۳۰ درصد كل‌ اعمال‌ جراحی‌ برآورد كرده‌ است‌(۲و۳). از طرفی‌ در عمل‌ جراحی‌ باز كردن‌ مجرای‌ اشكی‌ ( Dacryocystorhinostomy=DCR ) به‌ دلیل‌ ورود خون‌ به‌ داخل‌ فارنكس‌ و معده‌ احتمال‌ بروز تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از عمل‌ افزایش‌ می‌یابد (۴). همچنین‌ این‌ تئوری‌ وجود دارد كه‌ نیتروس‌ اكساید ( N۲O ) با تحریك‌ سیستم‌ وستیبولر و به‌ خاطر ایجاد فشار منفی‌ در گوش‌ میانی‌، باعث‌ افزایش‌ شیوع‌ تهوع‌ و استفراغ‌ در ریكاوری‌ می‌شود(۵). نتایج‌ بعضی‌ از مطالعات‌ نیز بیانگر آنست‌ كه‌ نیتروس‌ اكساید احتمال‌ بروز تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از اعمال‌ جراحی‌ را افزایش‌ می‌دهد (۹-۶). از طرفی‌، در خصوص‌ نقشی‌ نیتروس‌ اكساید در افزایش‌ احتمال‌ تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از اعمال‌ جراحی‌، گزارشات‌ ضد و نقیضی‌ وجود دارد (۱۱-۶).حال‌ چنانچه‌ بخواهیم‌ از مصرف‌ N۲O در اعمال‌ جراحی‌ DCR خودداری‌ كنیم‌، بالطبع‌ نیاز به‌ داروهای‌ هوشبر و مخدرهای‌ مصرفی‌ دیگر در حین‌ عمل‌، افزایش‌ می‌یابد كه‌ خود باعث‌ بروز عوارضی‌ همچون‌ دپرسیون‌ تنفسی‌ و قلبی‌ - عروقی‌ شده‌ و از طرفی‌، مدت‌ زمان‌ ریكاوری‌ را افزوده‌ و همچنین‌ خود باعث‌ افزایش‌ بروز تهوع‌ و استفراغ‌ در ریكاوری‌ می‌گردد (۲). با عنایت‌ به‌ موارد فوق‌ و بحث‌ انگیز بودن‌ مصرف‌ N۲O در اعمال‌ جراحی‌ بازكردن‌ مجرای‌ اشكی‌ و یا احتمال‌ افزایش‌ شیوع‌ تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از اعمال‌ جراحی‌ در هنگام‌ مصرف‌ این‌ گاز، مطالعه‌ حاضر را انجام‌ دادیم‌ تا تأثیر گاز N۲O بر روی‌ میزان‌ تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از جراحی‌ DCR را مورد بررسی‌ و مقایسه‌ قرار دهیم‌.

مواد و روشها

این‌ مطالعه‌ از نوع‌ كارآزمایی‌ بالینی‌ شاهددار به‌ صورت‌ آینده‌ نگر بوده‌ و در مورد ۱۲۰ بیمار كاندیدای‌ عمل‌ جراحی‌ بازكردن‌ مجرای‌ اشكی‌ ( DCR ) تحت‌ بیهوشی‌ عمومی‌ صورت‌ گرفته‌ است‌. روش‌ نمونه‌گیری‌ بیماران‌ به‌ صورت‌ آسان‌ بود و بیماران‌ به‌ ترتیب‌ مراجعه‌ به‌ اتاق‌ عمل‌ و به‌ صورت‌ تصادفی‌ در دو گروه‌ مورد مطالعه‌ (۶۰= N ) و شاهد (۶۰= N ) قرار گرفتند.

آماده‌ سازی‌ قبل‌ از عمل‌ در هر دو گروه‌ یكسان‌ بود و برای‌ هیچ‌ یك‌ از آنها پیش‌ داروی‌ بیهوشی‌ ( premedication ) بكار نرفته‌ است‌. تمامی‌ بیماران‌ ۶ تا ۸ ساعت‌ قبل‌ از عمل‌ مایع‌ یا خوراكی‌ از راه‌ دهان‌ دریافت‌ نكرده‌ بودند ( NPO ). كلیه‌ بیماران‌ مایعات‌ مورد نیاز خویش‌ را از طریق‌ وریدی‌ و با توجه‌ به‌ وزن‌ بدن‌ دریافت‌ نمودند. القاء بیهوشی‌ در هر دو گروه‌ یكسان‌ و به‌ صورت‌ پره‌ اكسیژناسیون‌، مصرف‌ mg/kg ۶ تیوپنتال‌ سدیم‌، mg ۵/۰ آتروپین‌، mg ۲۰ گالامین‌، mg/kg ۵/۱ سوكسی‌ نیل‌ كولین‌، mg/kg ۵/۱ لیدوكائین‌ و mg/kg ۱۵/۰ مرفین‌ وریدی‌ بوده‌ و پس‌ از آن‌ لوله‌گذاری‌ تراشه‌ صورت‌ گرفته‌ است‌. سپس‌ در یك‌ گروه‌ از گاز N۲O به‌ میزان‌ ۵۰ درصد با اكسیژن‌ همراه‌ با MAC ۱ هالوتان‌ استفاده‌ گردید و در گروه‌ شاهد كه‌ N۲O دریافت‌ نمی‌كردند، میزان‌ مصرف‌ هالوتان‌ یك‌ و نیم‌ MAC بود. (برای‌ برابر نگهداشتن‌ عمق‌ بیهوشی‌ در هر دو گروه‌). پس‌ از اتمام‌ عمل‌ جراحی‌ و قطع‌ گازهای‌ هوشبر و خروج‌ لولة‌ تراشه‌، بیمار برای‌ مراقبت‌ بعد از عمل‌ به‌ ریكاوری‌ منتقل‌ شده‌ و پس‌ از هوشیاری‌ كامل‌ روانه‌ بخش‌ می‌گردید.

در این‌ مطالعه‌ تهوع‌ واستفراغ‌ به‌ عنوان‌ یك‌ علامت‌ (۱) در نظر گرفته‌ شد و بیماران‌ در هر دو گروه‌ به‌ مدت‌ ۲۴ ساعت‌ از نظر بروز تهوع‌ و استفراغ‌ بعد از عمل‌ جراحی‌ مورد بررسی‌ و مقایسه‌ قرار گرفتند.

پس‌ از جمع‌آوری‌ داده‌ها، تجزیه‌ و تحلیل‌ آماری‌ به‌ كمك‌ رایانه‌ و با استفاده‌ از نرم‌ افزار آماری‌ SPSS صورت‌ گرفت‌. توزیع‌ فراوانی‌ جنسی‌، میانگین‌ سنی‌ و تعداد دفعات‌ تهوع‌ و استفراغ‌ در هر دو گروه‌ تعیین‌ شد و توسط‌ آزمون‌ chi-square مورد مقایسه‌ قرار گرفت‌. برای‌ آزمونها حداكثر خطا ۵ درصد در نظر گرفته‌ شد.

---