رابطه اسکیزوفرنی با چپ دستی

چپ دست بودن پدیده جالبی است که ویژگی های عجیبی را به آن نسبت می دهند و گاهی هم در گوشه و کنار داستان ها و حتی افسانه های غریبی درباره افراد چپ دست به گوش می رسد, اما جدای از حرف های کم اعتبار, این پدیده برای علم هم جذابیت های خاصی پیدا کرده است و پژوهشگران در پی یافتن پاسخ سوالاتی هستند که با آن در ارتباط است

چپ‌دست بودن پدیده جالبی است که ویژگی‌های عجیبی را به آن نسبت می‌دهند و گاهی هم در گوشه و کنار داستان‌ها و حتی افسانه‌های غریبی درباره افراد چپ‌دست به گوش می‌رسد، اما جدای از حرف‌های کم‌اعتبار، این پدیده برای علم هم جذابیت‌های خاصی پیدا کرده است و پژوهشگران در پی یافتن پاسخ سوالاتی هستند که با آن در ارتباط است.

یکی از این مسائل که در گزارش این ماه بخش سلامت پایگاه تایم مورد بررسی قرار گرفته، تعداد زیاد این افراد در میان مبتلایان به اختلالات ذهنی و روانی است. مطابق آمار‌های حاضر،‌ حدود ۱۰ درصد افراد در سراسر دنیا چپ‌دست هستند، اما همین جمعیت کم، مطابق نتایج حاصل از مطالعه‌ای جدید در زمینه روان‌پریشی، ۴۰ درصد از مبتلایان به بیماری اسکیزوفرنی (یا روان‌گسیختگی) را به خود اختصاص می‌دهد که آمار تکان‌دهنده‌ای به‌ شمار می‌رود.

این نتایج بر اثر مطالعه‌ای به دست آمده که زیر نظر مرکز مطالعات کودکان ییل روی گروهی ۱۰۷ نفره از بیماران روان‌‌پریش صورت گرفته است. این افراد در واقع در یک کلینیک روانپزشکی دوره درمان خود را طی کرده و البته در این دوره بستری نبوده‌ و به اصطلاح سرپایی درمان شده‌اند.

یادون وب،‌ روانپزشک بزرگسالان و کودکان از مرکز مطالعات کودکان ییل و سرگروه این پژوهش می‌گوید: عموما مبتلایان به انواع روان‌پریشی افرادی هستند که به نحوی ارتباط و تماسشان با واقعیت قطع می‌شود. این قطع ارتباط ممکن است به دلیل توهم،‌ هذیان یا باورهای نادرست فرد باشد. هریک از این علائم که اهمیت ویژه‌ای در انواع روان‌پریشی دارد، به ظاهر با چپ‌دست بودن مرتبط است.

متخصصان اعصاب و نیز متخصصان علوم رفتاری بتازگی نظریه‌های جالبی داشته‌اند که توضیح می‌دهد چرا برخی اختلالات ذهنی بیشتر متوجه افراد چپ‌دست می‌شود. با آن‌که مغز در ظاهر از دو نیمکره کاملا متقارن تشکیل شده،‌ اما معمولا در کسب مهارت‌ها یا عملکردهای اصلی خود مانند آموختن و به‌کارگیری زبان و نیز بروز احساسات و هیجانات نامتقارن عمل می‌کند. به عبارت دیگر، هر دو نیمکره مغز وظایف یکسانی را به عهده ندارد و می‌توان هر یک را متخصص انجام امور خاصی دانست؛ سمت راست مغز که چپ‌دست‌ها تمایل دارند آن را بیشتر به کار بگیرند، همبسته با خلق و خو، حالات روحی ـ روانی و احساسات و هیجانات است، در حالی که سمت چپ مغز معمولا مرکز آموزش و به‌کارگیری زبان و ویژگی‌های شخصی است. مطابق نظریه‌های فوق، این قاعده کلی و عمومی همیشه هم برقرار نیست. پژوهشگرانی که تصاویرمغز را به دقت مورد بررسی قرار داده‌اند،‌ دریافته‌اند در برخی افراد چپ‌دست، مغز تا حدودی از این تقسیم کار تخصصی دست می‌کشد و بار آموختن و به‌کارگیری مهارت‌های زبانی را به هر دو نیمکره راست و چپ خودش می‌سپارد. مغزی که از چنین الگویی تبعیت می‌کند‌، شیوه‌هایی را برای پردازش زبان و نیز داده‌های گوناگون حسی به کار می‌گیرد که در مقایسه با شیوه‌های یک مغز معمولی پیچیده‌تر است. همین مساله می‌تواند به اختلالات وسیعی در شبکه عصبی مغز منجر شود که مسلما در دوران رشد اختلالات یا مشکلاتی را به بار خواهد آورد.

اگر این نظریه‌ها تائید شود،‌ کمک شایانی به محققان خواهد کرد؛ زیرا سرنخ‌هایی را در اختیار متخصصان خواهد گذاشت تا از طریق آنها در میان افراد چپ‌دست‌ علائم زیستی هشداردهنده‌ای پیدا کنند که روان‌پریشی را در نخستین مراحل شکل‌گیری‌اش گوشزد خواهد کرد. به خاطر داشته باشید نتایج این پژوهش و نظریه‌های فوق را هرگز نباید به‌عنوان برچسبی بر افراد چپ‌دست‌ قلمداد کنیم و آنها را بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به روان‌پریشی بدانیم؛‌ بلکه این نتایج فقط ابزاری در دست متخصصان به شمار می‌رود تا آن گروه از افراد چپ‌دستی را که در بالاترین خطر ابتلا و پیشروی اختلالات ذهنی هستند، زودهنگام شناسایی کنند و در اسرع وقت به درمانشان بپردازند.

مترجم: مسعود ایثاری

منبع: مجله تایم