شناخت کیست هیداتید

انگل اکینوکوکوس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های انگلی می‌باشد که بیماری مشترک بین انسان، دام و سگ گله است.
انگل اکینوکوکوس که نوعی کرم کوتاه است، در روده سگ‌های گله زندگی می‌کند. …

انگل اکینوکوکوس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های انگلی می‌باشد که بیماری مشترک بین انسان، دام و سگ گله است.

انگل اکینوکوکوس که نوعی کرم کوتاه است، در روده سگ‌های گله زندگی می‌کند. این کرم ۵ میلی‌متری حدود یک سال در روده کوچک سگ‌ها به سر می‌برد. تخم‌ریزی این کرم باعث می‌شود که مدفوع این حیوان پر از تخم آلوده‌کننده باشد. وقتی سگ‌ها در کنار سبزه‌ها و سایر گیاهان عمل دفع انجام می‌دهند، شرایط برای شروع سیکل بعدی زندگی این کرم مهیا می‌شود.

دام‌ها بخصوص گوسفندان و بزها با خوردن علف‌هایی که حاوی تخم انگل است، آلوده می‌شوند منتها این بار کرم در روده آنها تشکیل نمی‌شود، بلکه دوره دیگری از زندگی انگل که به شکل لارو است شروع می‌شود که در کبد، ریه و سایر احشای این دام‌ها ایجاد کیست می‌کند.

برای تکمیل شدن این حلقه فقط یک مرحله دیگر لازم است و آن این‌که احشای حاوی کیست گوسفند یا بز توسط سگ خورده شود؛ متاسفانه این چرخه را در بسیاری موارد خود دامداران تسریع می‌کنند. آنها وقتی گوسفند یا بزی را ذبح می‌کنند و احشای آن را که پر از کیست است مشاهده می‌کنند، آن را به کناری می‌اندازند که بلافاصله سگ‌ها آن را نوش جان می‌کنند. خوردن این کیست‌ها باعث می‌شود، انگل که در مرحله لاروی داخل کیست‌هاست در روده بیرون بیاید و کرم بالغ ایجاد شده و دوباره چرخه شروع شود.

اما انسان کجای این چرخه قرار دارد؟ آیا با خوردن کیست‌ها در بدن ما کرم تشکیل می‌شود؟ خیر، روده انسان جای مناسبی برای تشکیل کرم نیست. انسان‌ها با خوردن سبزیجات حاوی تخم‌های آلوده (مثل دام‌ها) بیمار می‌شوند و تخم‌ها در بدن انسان در قسمت‌هایی مثل کبد و ریه وارد مرحله لاروی شده و کیست هیداتید ایجاد می‌کنند.

کیست هیداتید تا زمانی که خیلی بزرگ نشده است، علائم چندانی ندارد ولی وقتی به اندازه چند سانتی‌متر می‌رسد، می‌تواند علائم فشاری در کبد و ریه ایجاد کند. در مورد کیست کبدی، علائم به شکل درد شکم یا وجود توده و گاهی به خاطر فشار روی مجاری صفراوی ایجاد زردی است.

اگر کیست هیداتید خیلی بزرگ شود، ممکن است پاره شود که در این صورت مواد کیست که به خون وارد می‌شوند، باعث علائم حساسیتی مثل کهیر و حتی گاهی حساسیت شدید و کشنده می‌شود. به ندرت کیست هیداتید در مغز هم تشکیل می‌‌شود زیرا علائم عصبی ایجاد می‌کند و بسیار خطرناک است. درمان کیست‌ها با دارو و جراحی است؛ البته در سال‌های اخیر با کمک تکنیک‌های سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن می‌توان سوزن را به داخل کیست‌ها وارد و آنها را تخلیه کرد، ولی اگر کیست‌ها خیلی بزرگ باشند و به اندام‌های حساس دست‌اندازی کرده باشند، باید با جراحی خارج شوند.

قرص آلبندازول که داروی ضدکرم بسیار قوی است درکنار جراحی برای کشتن انگل‌های داخل کیست به کار می‌رود.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی