ناسازگاری های نوروزی

توصیه ها و هشدار های دکتر کتایون خوشابی به والدینی که با فرزند نوجوانشان مشکل دارند

شمارش معکوس تا سال نو و تعطیلات عید شروع شده و شاید شما هم مثل خیلی‌های دیگر نگران رفتار فرزند نوجوانتان در این ایام باشید و مثلا ندانید که در نهایت حاضر می‌شود همراه شما به مهمانی‌های خانوادگی و دید و بازدیدهای عید بیاید یا مثل خیلی‌های دیگر از همسن و سالانش بهانه می‌گیرد و ترجیح می‌دهد در خانه پای اینترنت یا تلویزیون بنشیند!...

نوجوان‌ها و دردسرهای مخصوص عید و مسافرت موضوعی است که در پیامک‌های بسیاری مطرح شده و از قرار معلوم مبتلا به زیادی دارد. سعی کردیم به تمام سوال‌های شما در در این زمینه در گفت‌وگو با دکتر کتایون خوشابی، فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌بهزیستی و توانبخشی، پاسخ دهیم.

اولین سوال والدین در مورد نوع پوشش بچه‌هاست. مثلا خانمی پرسیده‌اند نمی‌توانم پسرم را قانع کنم با سر و وضعی مناسب در مهمانی‌ها شرکت کند. او ۱۵ساله است و علاقه زیادی به پوشیدن لباس‌های نامتعارف و مدل موهای عجیب دارد که در شهر ما پسندیده نیست. چه باید بکنم؟

به هر حال سلیقه نوجوانان با سلیقه والدین در بسیاری زمینه‌ها همخوانی ندارد ولی انعطاف‌پذیری هم از سوی نوجوانان هم والدین بسیار کمک‌کننده است. قاعدتا باید انتخاب لباس و مدل مو را به نوجوان سپرد. والدین می‌توانند در مورد رنگ و جنس و طرح اظهار نظر کنند اما نباید اصرار زیادی برای خرید لباس به سلیقه خود داشته باشند. در بسیاری موارد دیده شده اگر نوجوان برای انتخاب لباس تحت فشار باشد، نه‌تنها آن لباس را نمی‌پوشد بلکه از آن به عنوان چیزی که همیشه تنفر دارد، نام می‌برد. اگر فرزندتان در موارد مختلف تابع قوانین خانه است، سعی کنید لااقل در موارد جزئی‌تر کمی منعطف باشید.

به نظر شما بهترین برنامه در تعطیلی عید برای نوجوان‌ها چیست؟ این پرسش مادری است که پسری ۱۴ ساله دارد.

اگر قرار نیست مسافرت بروید، تعطیلات عید فرصت خوبی برای مراجعه به مراکز فرهنگی‌، هنری‌و ورزشی است. بسیاری از این مکان‌ها در تعطیلات عید باز هستند. دیدار از موزه‌ها و گالری‌های هنری که در طول سال فرصت بازدید از آنها ممکن نیست، با توجه به ترافیک کم تعطیلات عید هم مناسب است. رفتن به مراکز ورزشی و پرداختن به ورزش در عید هم از برنامه‌های مهم و جالبی است که نوجوانان می‌توانند داشته باشند. وقت گذاشتن و وقت‌گذرانی با دوستان و همسالان مورد تایید خانواده نیز در تعطیلات در کنار برنامه‌ریزی برای مطالعه دروس می‌تواند جالب باشد.

مادر و پدرانی هم می‌گویند چند سالی است به مسافرت نمی‌رویم و دلمان برای اقوام تنگ شده چون نوجوان ما از مسافرت آمدن با ما خودداری می‌کند. با این بچه‌ها چه برخوردی باید داشته باشند؟ می‌توان آنها را تنها گذاشت؟

نه، تنها گذاشتن نوجوان در خانه برای ایام عید درست نیست. اگر می‌خواهید با خانواده همراهی کند، باید در برنامه‌ریزی سفر او را مشارکت دهید. بهتر است برنامه سفر را با خانواده‌ها و دوستانی بچینید که فرزندانی همسال فرزندتان دارند. این نوع سفرها برای نوجوان‌ها جالب است و از آن استقبال می‌کنند. در غیر این صورت در بسیاری از مدارس برنامه‌ها و تورهای مسافرتی در ایام سال وجود دارد. حضور نوجوان در این تورها البته با نظارت کامل اولیای مدرسه به مستقل و بزرگ شدن او کمک می‌کند و حتی می‌توانید این سفرها را از جمله امتیازهایی که نوجوان در ازای عمل به درخواست‌های شما به دست می‌آورد، در نظر بگیرید.

یکی دیگر از گله‌های والدین استفاده زیاد نوجوانان از تلفن همراه یا اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است!

این مشکل عمومیت دارد و دلیلش هم واضح است، چون این شبکه‌های مجازی برنامه‌های مختلفی برای سرگرم‌ کردن نوجوان‌ها دارند. نمی‌توان به‌طور طبیعی نوجوان را از تکنولوژی و استفاده از آن محروم کرد ولی باید والدین نیز با پیشرفت‌ تکنولوژی به روز شوند و در رقابت با جذابیت‌های موجود سعی کنند پیروز میدان باشند. بیشتر نوجوانان علاقه زیادی به استفاده از برنامه‌‌های مختلف رایانه، لپ‌تاپ و تلفن‌همراه و اینترنت دارند. دلیل آن هم مشخص است؛ چون بیشتر دوست دارند با همسالان خود وقت بگذرانند و این طبیعی است که در ساعات بیکاری در منزل وقت خود را پای دستگاه‌ها و فضاهای مجازی بگذرانند.

یعنی باید اجازه داد نوجوان همیشه سرش در صفحه مانیتور باشد یا مرتب به دوستانش پیامک بزند و تلفنی گفت‌وگو کند؟

نه. والدین تا جای ممکن برای استفاده از تکنولوژی و رسانه‌های دیداری- مجازی قانون تعیین کنند. این قانون باید وجود داشته باشد که همه اهل خانه موقع شام یا ناهار یا در مهمانی‌ها کنار هم باشند و از رسانه‌ها تا جای ممکن استفاده نکنند تا بتوانند با هم صحبت کنند. در بسیاری موارد رعایت این قانون باعث ایجاد فضایی صمیمی و روابط عاطفی بیشتر بین والدین و نوجوانان خواهدشد! اما وقتی خود مادر یا پدر الگوی درستی نباشند و قانون را بشکنند نوجوان هم از آنها تبعیت ‌کند. اگر پدر و مادر برای بچه در هر سنی وقت بگذارند و برنامه‌ریزی کنند، نوجوان مجبور نمی‌شود به روش خودش، وقتش را پر کند.

نوجوانانی که مهمانی نمی‌آیند

چند پیامک هم داریم که در آن خوانندگان گفته‌اند ما اصلا اهل دخالت در انتخاب لباس و مدل مو نیستیم اما نوجوانمان حاضر نیست با ما به مهمانی بیاید. آیا باید نوجوان را به این کار مجبور کرد؟

سر زدن به اقوام و دوستان و آشنایان از رسوم خوب عید نوروز است. بهتر است نوجوانان تا حدی در این مراسم سنتی همراه والدین باشند اما ممکن است در برخی موارد تمایلی به شرکت در تمام مهمانی‌ها نداشته باشند و بیشتر دنبال وقت‌گذرانی با همسن و سالان خود باشند. برای نوجوان توضیح دهید برای احترام به بزرگ‌ترها هم که شده، باید به دیدن برخی اقوام، مخصوصا بزرگترها بروید. می‌توانید قبل از رفتن به برخی مهمانی‌ها از میزبان سوال کنید آیا نوجوانی همسن و سال فرزند شما در مهمانی حضور دارد یا نه. اگر جواب مثبت بود، فرزندتان را همراهتان ببرید و اگر نه، اجازه دهید گاهی برای گذراندن وقتش به گونه‌ای دیگر که مورد تایید شما هم است، برنامه‌ریزی کند.

سمیه مقصودعلی