سه شنبه, ۲ مرداد, ۱۴۰۳ / 23 July, 2024
نائینی اندیشه ای ناتمام
جنبش مشروطه در ایران همانند دیگر كشورهای اسلامی به رغم اینكه در ادامه جنبش مشروطه خواهی و موج دموكراسی در اروپای نیمه اول قرن نوزدهم پدید آمد، به ویژه در مضمون و محتوا با مشروطه اروپایی تفاوت های چشمگیری داشت. ریشه این تفاوت ها را باید در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، فكری و سیاسی متفاوت جنبش مشروطه در اروپا و كشورهایی نظیر ایران جست وجو كرد. جنبش مشروطه در ایران برآمده از تحولی عمیق در ساختارها و مناسبات اجتماعی و اقتصادی نبود. آنچه ایرانیان را به برپایی جنبش مشروطه تشویق می كرد، الزامات و ضرورت های عملی برای جبران عقب ماندگی و انحطاطی بود كه پس از آشنایی با فرهنگ و مدنیت پیشرفته غرب بدان واقف شده بودند. در نتیجه این جنبش از هیچ تئوری و نظریه مدونی كه براساس اقتضائات، هویت و خود ویژگی های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی ایرانیان شكل گرفته باشد، تغذیه نمی كرد. مهم ترین رساله ها در تبیین مشروطه پس از اوج گیری نهضت مشروطه و یا در دوران استبداد صغیر نوشته شد. به رغم این تاخیر، برخی از رساله های مذكور را باید حامل نوآوری های ارزشمند در حوزه اندیشه سیاسی دینی دانست كه تا آن زمان تحت حاكمیت تفكر سنتی شیعی بر جای مانده از عصر صفوی بود. تنبیه الامه و تنزیه المله نوشته علامه شیخ محمدحسین نائینی از جمله معتبرترین و متقن ترین این رساله ها است.
اجتهادات متعدد نائینی در این رساله در مسائل مختلف اندیشه سیاسی سنتی شیعی، از وظایف و كاركردهای حكومت در اسلام گرفته تا حقوق شهروندان در عرصه عمومی و تا خارج كردن حكومت از احكام غیبت در نظریه شیعی و تحویل آن به امر عمومی، و... مسیری را در این حوزه از معرفت دینی گشود كه ادامه و تكامل آن می توانست پشتوانه تئوریك قدرتمندی برای ساختن بنای دمكراسی متناسب با فرهنگ و اعتقادات جامعه ایران باشد و مسیری دیگر در تاریخ مبارزات اجتماعی و سیاسی ما بگشاید. فوت نابهنگام و مشكوك آخوند خراسانی استاد و الهام بخش نائینی، افراط و تفریط های پاره ای از جریان های سكولار و هرج ومرج ناشی از دخالت های روس و انگلیس پس از مشروطیت، موجب انزوا و انصراف وی از پیگیری افكارش شد. راهی كه نائینی و عالمانی نظیر او در صدر مشروطیت گشودند، رهروی نیافت و در كوران تحولات پرادبار پس از مشروطه به محاق رفت و تاریخ اندیشه دینی صد سال اخیر به گونه ای دیگر رقم خورد. اكنون پس از یكصد سال شاهد پیدایش افكاری از جنس اندیشه های آخوند خراسانی و نائینی در میان برخی از رهبران دینی روشن بین معاصر هستیم. توجه به كرامت ذاتی انسان به عنوان یك مبنا در استنباط حقوق و تكالیف انسان از نصوص دینی در افكار مراجعی چون آیت الله حسینعلی منتظری و آیت لله سیدمحمدحسین فضل الله، توجه به حق مشاركت شهروندان در اداره امور و تعیین سرنوشت خویش در آرای فقهی مجتهدان و مراجعی چون آیت الله یوسف صانعی اگرچه نوآوری هایی پراكنده، اما در غوغای رادیكالیسم عوام گرایانه موجود بسیار ارزشمند و امیدبخش اند و نشانه از تحولی تدریجی در اندیشه فقهی با خود دارند كه در صورت تداوم، می توان به شكل گیری حركتی نوین در این حوزه امیدوار بود.
![](/imgs/no-img-200.png)
![](/imgs/no-img-200.png)
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
ویدیوهای آموزشی هفتم
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم دولت رهبر انقلاب مجلس محمدجواد ظریف مجلس دوازدهم انتخابات
هواشناسی قتل شهرداری تهران تهران سازمان هواشناسی پلیس شورای شهر تهران علیرضا زاکانی تب دنگی سیاست اربعین پشه آئدس
قیمت خودرو خودرو بازار سرمایه حقوق بازنشستگان قیمت دلار واردات خودرو بازار خودرو ایران خودرو سایپا قیمت طلا برق مالیات
سعید راد سینمای ایران سینما درگذشت دفاع مقدس عاشورا بازیگر فضای مجازی تلویزیون کربلا
دانشگاه فناوری دانش بنیان شرکت دانش بنیان حوزه علمیه دانشگاه تهران سازمان امور دانشجویان
رژیم صهیونیستی کامالا هریس جو بایدن غزه دونالد ترامپ فلسطین اسرائیل یمن آمریکا روسیه چین ترامپ
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر نقل و انتقالات باشگاه پرسپولیس نقل و انتقالات لیگ برتر المپیک 2024 پاریس سپاهان لیگ برتر ایران باشگاه استقلال المپیک
فیلترینگ همستر کامبت ایلان ماسک سامسونگ سرعت اینترنت شرکت های دانش بنیان مایکروسافت گوگل تلفن همراه
سرطان دیابت فشار خون آلزایمر چاقی رژیم غذایی بارداری ویتامین مغز استرس افسردگی