دوشنبه, ۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 20 January, 2025
آرامش در پناه جنگل ها
وجود ارزش‌های متعدد و متنوع اقتصادی و زیست‌محیطی در پیكره این منابع ارزشمند الهی، تكیه گاه مطمئن و استواری برای تداوم و ارتقای زیست جانوران بویژه انسان و متضمن شكوفایی حیات جوامع بشری و توسعه پایدار است.متاسفانه همه ساله سطوح بسیار زیادی از جنگل‌های دنیا بر اثر عوامل متعدد از جمله بهره‌برداری غیراصولی و مفرط منهدم میشود. در میان علل و عوامل امحا و نابودی جنگل‌ها، ناآگاهی از خواص و ارزش‌های زیست‌محیطی این منابع نیز به سهم خود تاثیرات زیانباری داشته و دارد.بنابراین به منظور شفاف‌سازی و جلب توجه اذهان و افكار عمومی، به مشاركت فعال در ایفای رسالت خطیر ملی و مذهبی برای حفظ، احیا و توسعه این منابع ارزشمند، برخی اؤرات زیست‌محیطی جنگل‌ها را بر می‌شماریم تا روند فزاینده تجاوز و تخریب جنگل‌ها كاهش یابد و در نهایت متوقف شود، چرا كه معتقدیم حفاظت و توسعه جنگل‌ها با عزم و اراده ملی و همكاری و همدلی هموطنان عزیز و همچنین تلاش مجدانه مسوولان و متخصصان كه زمام امور را در دست دارند امكان‌پذیر است.جنگل‌های واقع در اراضی جلگه‌یی، میان بند و ارتفاعات فوقانی حوضه‌های آبخیز با تنظیم جریان‌های آبی، جلوگیری از فرسایش آب، باد، خاك و طغیان رودخانه‌ها، افزایش عمر مفید مخازن آبی و سدها تعدیل آب و هوای محیط و تامین آب مورد نیاز اراضی كشاورزی، پشتوانه‌یی مطمئن برای زمین‌های كشاورزی واقع در دشت‌های مشرق به حوضه‌های آبخیز به شمار می‌آیند و در افزایش تولید و ارتقای كیفی محصولات كشاورزی در واحد سطح تاثیر بسزایی دارند.اراضی جنگلی به دلیل ریشه دواندن گیاهان و درختان و فعالیت میكروارگانیسم‌های موجود در جنگل‌ها، موجب نفوذ نزولات آسمانی در خاك و ذخیره این نزولات می‌شوند بطوری كه هر هكتار جنگل قادر به ذخیره‌سازی ۵۰۰ تا ۲ هزار متر مكعب آب است. ضمن اینكه زمان نفوذ یك لیتر آب در جنگل حدود ۷ دقیقه و در اراضی كشاورزی ۴۶ دقیقه است در حالی كه در مناطق غیرجنگلی این زمان به حدود ۴ ساعت افزایش می‌یابد.به عبارتی توان نفوذپذیری نزولات در خاك‌های جنگلی ۴۰ برابر بیشتر از اراضی غیرجنگلی است. پوشش‌های گیاهی بویژه درختان در كاهش آلودگی هوای ناشی از سوخت واحدهای صنعتی، خودروها و منازل تاؤیر بسزایی دارند. جنگل‌ها از مصرف‌كنندگان عمده دی‌اكسید كربن ناشی از سوخت‌های یاد شده هستند.جنگل‌ها با انجام عمل فتوسنتز یكی از منابع مهم تولید اكسیژن مورد نیاز جانوران و انسان به شمار می‌آیند.
بطوری كه هر هكتار جنگل قادر به تولید اكسیژن مورد نیاز دست كم ده نفر در طول سال خواهد بود. به دلیل تنوع ساختار افقی و عمودی درختان جنگلی، بویژه وجود درختانی با سرشت متفاوت و طبقات ارتفاعی مختلف، جنگل‌ها در مطلوبیت بهره‌مندی از اثرات فیزیكی، شیمیایی و حرارتی پرتو خورشید برای انسان‌ها تاؤیر بسزایی دارند، ضمن اینكه وضعیت تابش نور خورشید در فضای جنگلی نقش موؤری در آرامش روحی انسان‌ها دارد. جنگل‌ها موجب تعدیل آب و هوای محیط میشود، در ساعات روز به این دلیل كه شاخ و برگ درختان مانند حفاظی در برابر پرتو نورانی خورشید قرار می‌گیرند، دمای هوای جنگل كمتر از دمای فضای غیرجنگلی است و در طول شب نیز به این دلیل كه تغییر و انعكاس حرارتی دما در محیط و خاك جنگلی كمتر است، هوای محیط جنگلی خنك‌تر از فضای باز است. در جنگل، تركیبی از آوای دلنواز پرندگان، جریان آب دره‌ها و رودخانه‌ها و به هم خوردن برگ‌ها و شاخه‌ها به روح و روان آدمی آرامش می‌بخشد.از آنجا كه محیط جنگلی فاقد انواع صداهای گوشخراش و مخرب است، محیطی امن و آرامش بخش برای استراحت انسان‌های خسته از فعالیت در مراكز صنعتی و شهری در ایام فراغت است. شاخ و برگ درختان جنگلی گرد و غبار هوا را كه توسط باد جابه‌جا می‌شوند، جذب می‌كنند و آلودگی هوا را كاهش می‌دهند. سرب معلق در هوا حاصل فعالیت واحدهای صنعتی و وسایل نقلیه موتوری و یكی از مواد سمی و خطرناك برای انسان است كه از طریق تنفس جذب میشود و عوارض و پیامدهای ناگواری بر سلامت انسان دارد. یكی از اثرات مفید جنگل‌ها جذب مقدار زیادی از دوده سرب معلق در هوا است كه از عوامل حفظ تندرستی انسان به شمار می‌آید. سیمای ظاهری درختان چشم‌انداز آرامش بخش و مطلوبی برای انسان به شمار می‌آید. درختان و درختچه‌ها به دلیل دارا بودن رنگ‌های مختلف چشم‌اندازی طبیعی و دیدنی در برابر دیدگان آدمی قرار می‌دهند. بویژه رنگ سبز برگ درختان كه از نظر روانشناسی از جمله رنگ‌های آرامش بخش است. جنگل همچنین در زیباسازی محیط زندگی جوامع بشری جایگاه ویژه‌یی دارد. مقاومت جنگل در مقابل ویرانگری‌های باد و توفان، نشانه و نمادی از دوستی طبیعت و بشر است. درختان جنگلی در كاهش سرعت باد و توفان
نقش بسزایی دارند و موجب كاهش اثرات تخریبی این عوامل می‌شوند. پوشش گیاهی درختان به دلیل حفاظت از خاك، قدرت نگهداری و جذب نزولات و كاهش سرعت سقوط برف و باران بر زمین نقش انكارناپذیری در جلوگیری از جاری شدن سیلاب و كاهش اؤرات مخرب آن دارد. با توجه به اینكه كاهش درجه حرارت هوا سهمی در افزایش رطوبت نسبی هوا دارد، درختان جنگلی با جذب نزولات و ذخیره كردن آن در سفره‌های آب‌های زیرزمینی و تبخیر آن در ایام خشك، موجب افزایش رطوبت نسبی هوا در فضای جنگل می‌شوند. افزون بر اینكه شاخ و برگ درختان با جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید و كاهش اثرات تخریبی پرتوهای خورشیدی، مانع تبخیر سطحی رطوبت خاك می‌شوند.درختان با جذب، نگهداری و افزایش زمان ذوب برف‌ها بر روی شاخ و برگ خود از تجمع آنها جلوگیری كرده و مانع حركت توده‌های عظیم برف به شكل بهمن می‌شوند. از آنجا كه تولید دی‌اكسید كربن ناشی از سوخت‌های فسیلی انعكاس پرتوهای خورشیدی را از زمین ناممكن می‌سازد، در نتیجه میانگین گرمای زمین افزایش یافته و پدیده موسوم به گلخانه‌یی ایجاد میشود كه اختلال در محیط زیست انسانی را به دنبال دارد. بنابراین حفاظت و توسعه جنگل‌ها موجب جذب و رسوب دی‌اكسید كربن و مانع افزایش گرمای زمین و بروز پدیده گلخانه‌یی خواهد شد. جنگل‌ها به عنوان محیط زیست طبیعی، مامن بسیاری از حیوانات وحشی و پرندگان هستند و نقش موثر آنان در بهسازی محیط زیست انكارناپذیر است.
با توجه به رشد فزاینده جمعیت انسانی و توسعه بی‌حد و حصر تكنولوژی و قرار گرفتن در عصر فراصنعتی كه جوامع بشری از یك طرف با محدودیت منابع جنگلی و از سوی دیگر با آلودگی محیط زیست دست به گریبان هستند، نقش و جایگاه جنگل‌ها به دلیل برخورداری از ارزش‌های فراوان و متنوع در جلوگیری از آلودگی‌ها اجتناب‌ناپذیر است. همان طور كه می‌دانیم لایه ازن به مثابه سپری دفاعی در تقابل با اثرات تخریبی پرتو فرا بنفش دارای اهمیت ویژه است. جنگل‌ها با تثبیت لایه ازن موجب كاهش آثار زیانبار پرتوهای فرابنفش و بیماری‌های ناشی از آن خواهند شد. كنترل آفاق و امراض گیاهی و جلوگیری از هجوم گونه‌های مهاجم به محصولات كشاورزی، پدید آمدن ارزش‌های زیبایی شناختی وهنری، تولید انواع فرآورده های غیرچوبی، امكان فعالیت‌های جنبی مانند پرورش انواع آبزیان، زنبورداری، تولید قارچ، فراهم ساختن زمینه‌های گردشگری و بسیاری از فواید ارزشمند دیگر دستاوردهای گرانبهایی هستند كه به یمن حضور و حفاظت جنگل‌ها در اختیار بشر قرار گرفته‌اند. اهمیت روز افزون نقش زیست محیطی جنگل‌ها و تاثیر همه جانبه آن در توسعه پایدار ایجاب می‌كند برای ترویج فرهنگ حفاظت و حراست از جنگل‌ها و به‌منظور برخورداری كامل از كلیه ارزش‌های زیست‌محیطی دست در دست یكدیگر، تلاشی مشترك را عینیت بخشیم تا جنگل‌ها همچنان به عنوان ابزار آرامش و سعادتمندی نسل‌های امروز و فردا پایدار بمانند.
دكتر محمدرضا مروی مهاجر
استاد دانشكده منابع طبیعی دانشگاه تهران
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست