تجارت الكترونیكی

از تجارت الكترونیك , تعاریف متعددی ارائه شده است در حقیقت مجموعه متنوع وسیعی از تعاریف و مفاهیم برای تجارت الكترونیك وجود دارد كه موضوعات , كاربردها , و مدلهای گوناگونی را در بر می گیرد

۱ . تعریف (Definition)

تعریف عام تجارت : هر نوع ارائه كالا یا خدمات ، كه معمولاً ( نه همیشه ) بخاطر پول انجام می پذیرد .

از تجارت الكترونیك ، تعاریف متعددی ارائه شده است . در حقیقت مجموعه متنوع وسیعی از تعاریف و مفاهیم برای تجارت الكترونیك وجود دارد كه موضوعات ، كاربردها ، و مدلهای گوناگونی را در بر می‏گیرد‏‏. درگونه‏ای از این موارد ، كوشیده شده است كه تعاریف عامی ارائه شود و در گونه‏های دیگر در تعاریف به نوع فعالیت ، امكانات ارتباطی و تجهیزات مورد استفاده ، محدوده سازمانی فعالیتها و زیر ساختارها توجه شده است :

● تعریف تجارت الكترونیك از دیدگاه Clarke :

هر نوع مبادله اطلاعات مربوط با امور تجاری از طریق ابزار الكترونیكی ، حتی تلفن و فاكس (سال ۱۹۹۷)

تعریف تجارت الكترونیك از دیدگاه اتحادیه اروپا (European union) :

تعریف ۱ : “ انجام تجارت بصورت الكترونیكی “ (سال ۱۹۹۸)

تعریف ۲ : “ هر شكلی از مبادله تجاری كه در آن طرفین ذینفع به جای تبادلات فیزیكی یا تماس مستقیم فیزیكی ، به صورت الكترونیكی تعامل كنند . “ (سال ۲۰۰۱)

▪ تعریف تجارت الكترونیك از دیدگاه ارتباطات :

تحول خدمات ، كالا ومحصولات اطلاعاتی از طریق خطوط تلفن ، شبكه‏های كامپیوتری و سایر وسائل ارتباطی

● تعریف تجارت الكترونیك از دیدگاه فن آوری اطلاعات :

آن دسته از كاربردهای فن آوری اطلاعات كه به صورت سیستمی برای پشتیبانی و پیشرفت دادن جریان كاری و مبادلات تجاری ایجاد شده است

● تعریف تجارت الكترونیك از دیدگاه تجاری :

ابزاری است كه كسب و كارهای مختلف ، شركای آنها و مشتریان آنها را قادر می‏سازد كه موضوعاتی چون كیفیت خدمات ، سرعت تحویل و ... را ارتقاء وموضوعاتی همچون هزینه‏ها را كاهش دهند .

●تعریف تجارت الكترونیك :

تعامل سیستمها ارتباطی (Communication) ، سیستمهای مدیریت اطلاعات (Data Management) و امنیت (Security) كه بواسطه آنها امكان مبادله اطلاعات تجاری در رابطه با فروش محصولات و یا خدمات میسر می گردد .

▪ بنابراین تعریف اجزاء اصلی تجارت الكترونیك عبارتند از :

۱-Communications (سیستمهای ارتباتی)

۲-Data Management (سیستمهای مدیریت داده ها)

۳-Security (امنیت)

۲. تاریخچه (History)

استفاده از فناوریهای الكترونیكی در انجام امور بازرگانی پیشینه‏ای نسبتا طولانی دارد . در حقیقت ، نیاز به تجارت الكترونیكی از تقاضاهای بخشهای خصوصی و عمومی برای استفاده از تكنولوژی اطلاعات به منظور كسب رضایت مشتری ، و هماهنگی موثر درون سازمانی نشآت گرفته است .

می‏توان گفت این نوع تجارت ، از حدود سال ۱۹۶۵ آغاز شد كه مصرف كنندگان توانستند پول خود را از طریق ماشینهای خود پرداز (ATM) دریافت كرده و خریدهای خود را با كارتهای اعتباری انجام دهند . پیش از توسعه تكنولوژی های مبتنی بر اینترنت در سالهای آغازین دهه ۹۰ ، شركتهای بزرگ دست به ایجاد شبكه‏های كامپیوتری با ارتباطات مشخص ، محدود و استاندارد شده برای مبادله اطلاعات تجاری میان یكدیگر زدند . این روش ، مبادله الكترونیكی دادها (EDI) نامیده ‏شد . درآن سالها ، لفظ تجارت الكترونیكی ، مترادف با مبادله الكترونیكی داده‏ها بود . ایجاد و توسعه اینترنت و شبكه جهان گستر ، باعث خلق فرصتهای زیادی برای توسعه و پیشرفت زیر ساختها و كاربردهای تجارت الكترونیك گردید. از نظر استادان جهش تكنولوژی اطلاعات دو دوره بیست ساله سرگذاشته و اكنون وارد دوره سوم شده است .

۱۹۵۵ – ۱۹۷۴ : عصر پردازش الكترونیكی داده‏ها (EDP)

۱۹۷۵ – ۱۹۹۴ : عصر سیستمهای اطلاعاتی مدیریت (MIS)

۱۹۹۵ –۲۰۱۴ : عصر اینترنت (Internet)

هر بیست ساله ، امكانات تجارت الكترونیكی را متناسب با توانایی‏های تكنولوژی اطلاعاتی آن عصر فراهم آورده است . در حالیكه ماشینهای خود پرداز و كارتهای اعتباری در عصر بیست ساله نخست به جریان افتادند ، در عصر دوم امكان استفاده از مبادله الكترونیكی داده‏ها (EDI) ، سیستم بانكی بین المللی (Swift) و انتقال وجه الكترونیكی (EFT) فراهم شد . اما توسعه اینترنت و كاربردهای تجاری آن ، باعث تحولی اساسی در این روند شده است ، به گونه‏ای كه در روند تكاملی تجارت الكترونیك ، می‏توان میان تجارت الكترونیكی سنتی و نوع اینترنتی آن تمایز محسوسی قائل شد .

۳ . تجارت الكترونیك و فن آوری اطلاعات (E - Commerce & IT )

●مقدمه ای بر IT :

تكنولوژی اطلاعات ، روش كاركرد افراد ، سازمانها و دولتها را دگرگون كرده و امور اقتصادی و اجتماعی و حتی طرز تفكر مردم را تغییر داده است . آموزش ، بهداشت ، صنعت و تولید ، تجارت ، بانكداری ، خدمات وحتی نحوه گذاران اوقات فراغت و سرگرمی‏ها همه تحت الشعاع آثار و تغییرات این تكنولوژی قرار گرفته‏اند . تكنولوژی اطلاعات باعث ایجاد مشاغل جدید ، صنایع نوین و خلاقیتهای پیاپی شده و تغییرات عمده در روش زندگی پدید آورده است . نزدیكی روز افسون مردم جهان به یكدیگر ، تعامل فرهنگها ، و ... نمونه‏هایی از این پیامدها است . از دیدگاه علمی ، نیز امروزه تكنولوژی اطلاعات در كنار مهندسی ژنتیك ودانش هوا فضا ، یكی از سه شاخه پیشرو و آینده ساز دانش و تمدن فردای بشر به شمار می رود . پیشرفتهای تكنولوژی اطلاعات به حدی گسترده است كه برخی از صاحبنظران آن را با پدیده‏هایی چون “ اختراع ماشین بخار “ مترادف دانسته اند . در بعد اقتصادی نیز “ اهمیت دست یابی سریع به اطلاعات صحیح “ كلید پیروزی در عرصه رقابت جهانی محسوب می‏شود . تجارت الكترونیك نیز به عنوان یكی از قسمتهای مهم نشأت گرفته از فن آوری اطلاعات است كه پیشرفت آن در سایه پیشرفت فن آوری اطلاعات محقق گشته است .

۴ . سطوح تجاری الكترونیك (E - Commerce levels )

تجارت الكترونیك را می‏توان به سطوح مختلفی تقسیم بندی كرد . هر یك از ابعاد سه گانه اصلی تجارت ، یعنی محصول یا خدمات مورد مبادله ، فرآیند فروش و تحول خدمات پس از فروش می‏توانند از حالت فیزیكی و كاملا ملموس تا حالت الكترونیكی و نرم افزاری (یا اصطلاحاً مجازی‌ ) تغییر نمایند . در حالتی كه در تجارت سنتی هر سه عامل ، فیزیكی و كاملا قابل لمس هستند ، در تجارت كاملا الكترونیكی (بالاترین سطح تجارت الكترونیك ) هر سه عامل حالت الكترونیكی دارند . تركیبات گوناگون از حالتهای فیزیكی و الكترونیكی سطوح مختلف تجارت الكترونیكی را شكل می‏دهند . لذا تجارت الكترونیك می‏تواند در تمام یا بخشی از مراحل چرخه تجاری (Business Cycle) بكار گرفته شود . چرخه تجاری از موارد یافتن كالاها و خدمات متناسب با نیازها و یافتن راههای مبادله مورد توافق (جستجو و مذاكره ) ، سفارش ، حمل و پرداخت بها (اجرای توافق وپرداخت ) ، فعالیتهای پس از فروش مثل گارانتی و خدمات پس از فروش تشكیل شده است . سدان در تلاش برای تعریف تجارت الكترونیك مولفه‏های زیر را در مراحل مختلف تجارت تعریف می‏كند . (نمودار زیر)

● فروشندگان ـ خریداران

تبلیغات ، تقاضای اطلاعات جستجو،

بازاریابی، ایجاد رابطه مقایسه ،

تامین نمونه ها مذاكره / چانه زنی ارزیابی

▪ اخذ سفارش یا پیمانكاری سفارش / پیمان سفارش یا پیمان

تامین تامین سپاری

دریافت بها پرداخت دریافت

▪ بررسی خسارتها، برگشت دادن / ادعای خسارت برگشت دادن،

پشتیبانی، پشتیبانی و خدمات دریافت و پشتیبانی

نگهداری و خدمات

▪ دراین نمودار خطوط فلش دار نمایشگر كاربرد تكنولوژی اطلاعات در ایجاد ارتباط است .

بنا به سطح تجارت الكترونیك مورد استفاده ، این مولفه ها به صورت فیزیكی ، الكترونیكی و یا حد وسط آنها ظاهر می‏شوند .

۵ . تاثیر گزاری تجارت الكترونیك در تمام سطوح مختلف تجارت (The impact of e - commerce )

تاثیر گذاری تجارت الكترونیك در تمام سطوح تجارت قابل لمس و بررسی است از جمله :

رقابت (Competition)

بازاریابی (marketing)

توزیع(distribution)

خدمات و سرویس دهی (services)

فروش (sales)

۶ . تجارت الكترونیكی در برابر تجارت سنتی (Traditional commerce & e - commerce)

هر فن آوری پیشرفته ، ایجاد تهدیدها وفرصتهای جدیدی برای سازمانها می‏شود . تغییر در فن آوری ، موجب تغییر در قانونمند‏ی های بازرگانی شركتها و متحول ساختن سیستمهای سازمانی و اجتماعی می‏گردد . تكنولوژی اطلاعات به عنئان لبه پیشرو تكنولوژی های جدید در سه پارامتر سرعت ، دقت و هزینه فعالیتها می‏تواند تاثیر گذار باشد . تكنولوژی اطلاعات می‏تواند پنج مزیت عمده ایجاد كند : ارزانتر (تولید خرجی‏های مشابه با هزینه كمتر ) ، بیشتر (تولید خروجی‏ها ییشتر و با هزینه مشابه ) ، سریعتر (تولید خروجی‏های مشابه با همان هزینه در زمان كمتر ) ، بهتر (تولید خروجی های مشابه با همان هزینه وهمان زمان ولی با تجارت الكترونیك ، موانع جغرافیای و تفاوت روز و شب در مناطق مختلف را از میان بر می‏دارد و باعث ارتقای ارتباطات و گشودگی اقتصادی در سطح ملی وبین المللی می‏شود . تجارت الكترونیك طریق هدایت كسب و كار را تغییر می‏دهد و بدین ترتیب باعث تبدیل بازارهای سنتی به شكلهای جدیدتر می‏شود .

---