زندگی بشر و امتحان و آزمایش الهی

زندگی انسان ها همواره فراز و نشیب ها، سختی ها و آسانی هایی داشته است. گاهی انسان های دیندار و مومن به وسیله سختی ها و مصیبت ها مورد امتحان و آزمایش الهی قرار می گیرند و گاهی انسان …

زندگی انسان ها همواره فراز و نشیب ها، سختی ها و آسانی هایی داشته است. گاهی انسان های دیندار و مومن به وسیله سختی ها و مصیبت ها مورد امتحان و آزمایش الهی قرار می گیرند و گاهی انسان های بدکار و گناهکار توسط رنج و سختی دنیوی جزای اعمال و کردار خود را می بینند. در همه این امور، مصلحت و حکمت خداوند نهفته است. از این رو خداوند در سوره حدید می فرماید: «ما اصاب من مصیبتهٍ فی الارض و لا فی انفسکم الّا فی کتابٍ من قبل ان نبراها انّ ذالک علی الله یسیرٌ...» یعنی هیچ مصیبتی در زمین و نه در وجود شما روی نمی دهد مگر آنکه همه آنها را قبل از آنکه زمین را بافرینیم در لوح محفوظ ثبت است و این امر برای خداوند آسان است، این به خاطر آن است که برای آنچه از شما فوت شده تاسف نخورید و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید و خداوند هیچ متکبر فخر فروش را دوست ندارد.‏

آری مصائبی که در زمین رخ می دهد همچون زلزله و غیره و مصائبی که در نفوس واقع می‌شود مانند مرگ و میرها همه آنها از قبل مقدر شده و در لوح محفوظ ثبت است البته مصائبی که در این آیه به آن اشاره شده است تنها مصائبی است که به هیچ جه قابل اجتناب نیست و مولود اعمال انسان ها نمی باشد، زیرا در قرآن می خوانیم: و ما اصابکم من مصیبتهٍ فبما کسبت ایدیکم و یعفوا عن کثیرٍ. هر مصیتی که به شما رسد به خاطر اعمالی است که انجام داده اید و بسیاری را نیز عفو می کند.

و به همین دلیل هنگامی که حضرت امام زین العابدین (ع) را با غل و زنجیر وارد منزل یزید کردند، یزید رو به امام کرد و آیه ۳۰ سوره شوری را خواند و خواست وانمود کند که مصائبی که بر شما وارد آمده به واسطه اعمالتان می باشد، اما امام فوراً کلام او را نفی کرده فرمودند: «کلّا ما نزلت هذه فینا، انّما نزلت فینا ما اصاب من..» فرمودند چنین نیست این آیه درباره ما نازل نشده و آنچه درباره ما نازل شده آیه دیگری است که ی گوید: هر مصیبتی که رخ می دهد در لوح محفوظ ثبت است و حکمتی دارد.‏

اکنون ببینیم فلسفه تقدیر این مصائب در لوح محفوظ علم بی پایان خداوند و سپس بیان این حقیقت در قرآن چیست؟ آیه بعد پرده از روی این راز مهم برداشته است و می گوید: این به خاطر آن است که برای آنچه از دست داده اید غمگین نشوید و به آنچه خداوند به شما داده شاد و دلبسته نباشید، این دو جمله کوتاه در حقیقت یکی از مسائل پیچیده فلسفه آفرینش را حل می کند، چرا که انسان همیشه در جهان هستی با مشکلات و گرفتاری ها روبه رو است. از این رو قرآن می گوید: هدف این بوده که بزرگترین دشمن سعادت شماست و شما را از یاد خدا غافل می کند و از مسیر تکامل که هدف خلقت است باز می دارد، پس این مصائب زنگ بیدار باشی است برای غافلان و شلاقی است بر ارواح خفته و اشاره ای است به کوتاه بودن عمر این زندگی و شکننده تفاخر و غرور است، لذا افراد با ایمان هنگامی که به نعمتی از سوی خدا می رسند خود را امانتدار او می دانند، نه از رفتن آن غمگین می شوند و نه با داشتن آن مست و مغرور و در حقیقت خود را هم چون مسئولان بیت المال می دانند که یک روز اموال زیادی را دریافت و روز دیگر هزاران هزار پرداخت می کنند نه از دریافتش ذوق زده می شوند و نه از پرداختش غمگین می گردند.

حسین کریمی