تورم واقعی و تورم انتظاری

تورم به افزایش مداوم سطح عمومی قیمت ها در طولا نی مدت و یک دوره مدید می گویند اما هر افزایش سطح قیمتی تورم نیست. گاهی اوقات سیاست های دولت به گونه ای است که قیمت ها در یک دوره افزایش …

تورم به افزایش مداوم سطح عمومی قیمت ها در طولا نی مدت و یک دوره مدید می گویند اما هر افزایش سطح قیمتی تورم نیست. گاهی اوقات سیاست های دولت به گونه ای است که قیمت ها در یک دوره افزایش می یابد و گاهی قیمت کالا ها به خاطر تغییر کیفیت کالا ها افزایش می یابد. این تغییر قیمت ها تورم تلقی نمی شود. اگر سبدی از کالا های ضروری را در نظر بگیریم افزایش سطح قیمت سبد کالا در طولا نی مدت تورم تلقی می شود. علت تورم چیست؟ تورم پدیده ای جامع است که علت آن فراگیر بوده و در قالب چند مورد خلا صه نمی شود.

در این مطلب می خواهیم به تورم انتظاری به عنوان یکی از علل تورمی بپردازیم اما قبل از آن چند علل عمومی تورم را خاطر نشان می کنیم: تورم ناشی از فشار تقاضا; هر گاه در جامعه ای تقاضا نسبت به عرضه افزایش یابد در نتیجه افزایش تقاضا نسبت به عرضه با بالا رفتن سطح قیمتها مواجه می شویم که همراه با افزایش سطح قیمتها، تولید هم روندی روبه افزایش دارد و به عبارت ساده تر، تولیدکنندگان با افزایش سطح قیمت ها به انگیزه بیشتری برای تولید پیدا کرده و تولید افزایش می یابد. اما گاهی تورم در جامعه لزوما افزایش تولید به همراه ندارد بلکه رکود را هم به ارمغان میآورد.

هرگاه تورم درجامعه ناشی از فشار هزینه ها باشد باید انتظار رکود را هم داشته باشیم. فرض کنید در جامعه ای عوامل تولید مانند دستمزد کارگرو دیگر هزینه های تولیدگران شود در نتیجه عرضه تولیدات گذشته با قیمت بالا تر عملی می شود و عرضه تولیدات با قیمت قبلی کاهش می یابد. در این صورت افزایش قیمت همراه با به کارگیری کمتر عوامل تولید به ارمغان میآید که تورم رکودی است. در جامعه ای که بخشی از احتیاجات بخش خصوصی و دولتی از واردات برآورده می شود، افزایش قیمت کالا ها و خدمات وارداتی عامل انتقال تورم از کشوری به کشور دیگر است البته افزایش قیمت کالا ها و خدمات وارداتی تنها افزایش قیمت کالا ها و خدمات مصرفی را به دنبال ندارد و بلکه موجب افزایش قیمت کالا ها و خدمات تولیدی می شود زیرا بسیاری از کالا های وارداتی در تولید کالا های دیگر نقش واسطه ای دارند و افزایش قیمت آنها در نهایت درقیمت تمام شده کالا ها موثر است.

عده ای پدیده تورم را در افزایش حجم پول در جامعه می دانند و معتقدند که اگر حجم پول در جامعه توسط بانک مرکزی کنترل شود دیگر تورمی پدید نخواهد آمد. در جامعه که تورم روز به روز در حال افزایش است مردم انتظار تورمی دارند مثلا خانوارها از ترس افزایش قیمت درآینده، مواد مصرفی ماه های آینده خود را خریده و انبار می کنند و تولیدکنندگان مواد خام مصرفی خود را خریده و انبار می کنند و متقاضیان کار در قراردادها دستمزد سالا نه بیشتری می خواهند انتظار تورمی است که این رفتارها را ایجاب می کند، به راستی انتظار تورمی چه تاثیری بر اوضاع ترومی جامعه می گذارد؟

در جامعه ای که مردم و خانوار ها بر این باورند که مواد مصرفی خود را از چند ماه قبل فراهم کنند مصرف گرایی متقاضی را روز به روز افزایش می دهد و افزایش تقاضا خود باعث تورم ناشی از فشار تقاضا می شود و از سویی دیگر متقاضیان کار و کارگرانی که دستمزد بالا تری طلب می کنند موجب افزایش هزینه تولید و در نتیجه بروز تورم ناشی از فشار هزینه (تورم رکودی) می شوند; پس مشاهده می کنیم که رفتار مردم در ایجاد تورم بی تاثیر نیست. گاهی مردم براساس برآوردهای خود از نرخ تورم دوره های قبل در جامعه، تورم انتظاری خود را شکل می دهند و براساس آن تصمیم می گیرند و عمل می کنند به همین سبب است که گاهی بازار سکه داغ می شود و گاهی بازار مسکن.

نویسنده : بهاره جوادی مفرد