ارگانیک و ایرانیان

همه چیز درباره محصولات ارگانیک و موج خریدشان در تهران

نخستین کسانی که از محصولات غذایی ارگانیک حرف می‌زدند، دوستان و آشنایان از فرنگ آمده بودند. آنها با توضیح ویژگی‌های غذایی این نوع محصولات، از خواص بالا، ویتامین‌های زیاد و فایده‌های بسیار محصولات کشاورزی ارگانیک سخن‌ها گفتند...

میزبانان ایرانی اما مات و مبهوت به گفته‌های مسافران فرنگ گوش می‌دادند و کلمه ارگانیک را به خاطر می‌سپردند. جستجو در پی خرید این محصولات از همین جا در بازار مواد غذایی آغاز شد. خریداران اولیه که معمولا از طبقه مرفه شهرهای بزرگ بودند، برای به دست آوردن مواد ارگانیک سوپرمارکت‌های بزرگ شهر را گشتند و حاصل جستجوی اولیه‌شان خرید چند بسته خوراکی خارجی بود. این بسته‌ها شامل پنیر، کره و نوشیدنی‌های غیرالکلی بود. بازار برای ورود موادغذایی ارگانیک آماده بود، پس تولیدکنندگان داخلی هم دست به کار شدند تا محصولات ارگانیکشان را وارد بازار کنند. نان، میوه، سبزیجات، شیر و دیگر محصولات ارگانیک کم‌کم جایشان در میان قفسه‌های سوپرمارکت‌ها و تره‌بارفروشی‌ها باز شد تا روز‌به‌روز بر تعداد مشتریان خوراکی‌های ارگانیک افزوده شود.

● ارگانیک چیست؟

غذای ارگانیک یا طبیعی، به غذایی گفته می‌شود که بدون دخالت یا بدون مصرف آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و ترکیبات اصلاح شده ژنتیکی تولید شده باشد. در واقع کشاورزی ارگانیک، شیوه‌ای از کشاورزی است که در تمام ‌مراحل کاشت تا برداشت، جمع‌آوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی از محصولات شیمیایی استفاده نمی‌شود.

● خریداران محصولات ارگانیک

تارا یکی از خریداران پروپاقرص محصولات ارگانیک است و با جستجو در میان فروشگاه‌های مختلف سعی می‌کند تمام مواد غذایی که می‌خرد ارگانیک باشند. او معتقد است مصرف این نوع مواد غذایی نه‌تنها آسیب کمتر به بدن می‌رساند، بلکه سبب ویتامین‌رسانی و تغذیه مناسب سلول‌های بدن هم خواهد شد. به نظر می‌رسد این روزها در تهران و شهرهای بزرگ تب ارگانیک در حال افزایش است، اما عمده خریداران این نوع محصولات افراد مرفه هستند که درآمد خوبی دارند. شاید یکی از ویژگی‌های این دسته خریداران را بتوان نداشتن دغدغه‌های جدی زندگی دانست. در گفت‌وگوی میان خریداران درمی‌یابید که آنها علاوه بر برخورداری از سطح رفاه خوب در زندگی‌شان به نوعی رقابت بر سر خرید این نوع محصولات هم مشغولند. به هر حال بازار توانسته رقابت خرید مواد ارگانیک را به درون خانواده‌ها و گروه‌های اقوام بکشاند و خریداران سعی دارند گوی رقابت را از یکدیگر بربایند. سلامت بر پایه طبیعت یکی از ژست‌های این روزهای بسیاری از افرادی است که استفاده از مواد ارگانیک را به بخش مهمی ‌از زندگی روزانه‌شان تبدیل کرده‌اند. در این میان گروه دیگری نیز از جمله تقاضاکنندگان استفاده از محصولات ارگانیک هستند، اعضای این گروه کسانی هستند که سعی می‌کنند با احترام به طبیعت از آسیب رساندن به آن جلوگیری کنند.

● نگهداری محصولات ارگانیک

مواد غذایی که به صورت ارگانیک تولید و به بازار عرضه می‌شوند چند تفاوت اساسی با دیگر مواد غذایی رایج در بازار دارند، یکی از نکاتی که باید درباره این نوع مواد غذایی گوشزد شود روش نگهداری آنها در خانه است. سبزیجات و سیفی‌جات ارگانیک برای نگهداری به دقت بیشتری نیاز دارند، در واقع می‌توان گفت که نگهداری این نوع محصولات خوراکی اندکی سخت‌تر است، سختی کار آنجاست که عمر کوتاه‌تری نسبت به سایر سبزیجات دارند، مثلا اگر سبزی خوردن معمولی می‌خرید و آن را درون یک کیسه نایلونی به راحتی به مدت ۴ تا ۶ روز در یخچال نگهداری می‌کنید، بهتر است بدانید که با سبزیجات ارگانیک نمی‌توانید این برخورد را داشته باشید. سبزیجات و سیفی‌جات ارگانیک معمولا عمر کوتاه‌تری دارند و به شرایط بهتری برای نگهداری نیاز دارند. سبزی ارگانیک را پس از آنکه شسته و خشک کردید باید در یک کیسه دولایه پارچه‌ای که حفاظ بیرونی‌اش رطوبت را نگه می‌دارد بریزید و در یخچال بگذارید. یادتان باشد که این نوع سبزی زمان کوتاه‌تری قابل‌استفاده است بنابراین از خرید در مقیاس زیاد خودداری کنید و سبزی خوردن را برای مصرف در یک بازه زمانی ۳-۲ روزه خریداری کنید. گوجه‌ها و خیارها را هم باید در شرایط مشابهی نگهداری کنید، اگر چه عمر آنها یکی، دو روزی از سبزیجات بیشتر است، اما به هر حال نسبت به موادغذایی که تاکنون استفاده کرده‌اید عمر کوتاه‌تری دارند و شاید اصلا حکمت سبزیجات ارگانیک در این است که شما به عنوان یک خریدار محصولات طبیعی ناچار شوید که همواره محصولات غذایی تازه میل کنید.

● آیا این محصولات واقعا ارگانیک هستند؟

دکتر سیدمسعود کیمیاگر

متخصص تغذیه

استاد ‌دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

وقتی فروشنده‌ای ادعا می‌کند محصولی که می‌فروشد ارگانیک است، خریدار چگونه می‌تواند از درستی گفتارش مطمئن شود؟ آیا اصلا راهی برای کسب این اطمینان وجود دارد یا بهتر است بگوییم آیا دستگاه مطمئنی بر تولید این‌گونه محصولات نظارت می‌کند؟ اینها سوال‌هایی است که هنگام خرید یک محصول ارگانیک به ذهن خریداران می‌رسد، خریداران برای اطمینان از کیفیت محصولی که می‌خرند نیازمند این هستند که بدانند متخصصانی زبردست کیفیت محصولات را تایید می‌کنند.

قوانین حاکم بر نظارت بر بخش غذا قدیمی ‌است و به‌روز نشده. این در شرایطی است که ما نیاز داریم تا همگام با پیشرفت تکنولوژی قوانین جدیدی نیز برای کنترل کیفیت موادغذایی داشته باشیم تا تولیدکنندگان مواد غذایی این فرصت را پیدا نکنند که مواد افزودنی بیش از حد مجاز به خوراکی‌ها اضافه کنند و سلامت مردم را به خطر بیندازند. در بخش‌های متفاوت تولید مواد غذایی با کمبود نظارت روبرو هستیم. بنابراین قضاوت درباره اینکه کدام تولیدکننده محصولات بهتری ارائه می‌دهد ممکن نیست و از آنجا که مواد غذایی در کارگاه‌ها و کارخانه‌های متعدد و بسیار زیادی تولید می‌شود عملا نظارت بر همه این مراکز کاری غیرممکن است. بر تولیدکنندگان محصولات ارگانیک نیز همانند دیگر تولیدکنندگان موادغذایی نظارت کافی وجود ندارد بنابراین مصرف‌کنندگان این نوع مواد خوارکی نیز همچون دیگر مصرف‌کنندگان مقیاس مناسب و دقیقی برای اطمینان از کیفیت موادغذایی نخواهند داشت.

● مرکز فروش محصولات ارگانیک

بازارهای میوه و تره‌بار شهرداری معمولا چند غرفه به محصولات ارگانیک اختصاص داده‌اند. اگر اهل خرید از بازارهای میوه و تره‌بار نیستید کافی است میوه‌فروشی‌های نزدیک خانه یا محل کارتان را با دقت برانداز کنید، مطمئن باشید بعد از چند جستجوی کوتاه با کاغذ نوشته‌های «سبزی‌های طبیعی» یا «صیفی‌جات ارگانیک» روبرو می‌شوید. دیگر محصولات ارگانیک را می‌شود در سوپرمارکت‌ها هم پیدا کرد، این محصولات عبارتند از عسل، روغن، برنج، انواع قیسی، کشمش، انجیر و... که با نوشته‌هایی روی بسته‌بندی محصولات ارگانیک بودن آن اطلاع‌رسانی شده است.

به تازگی فروشگاه‌هایی نیز در شهرهای مختلف تاسیس شده که فقط محصولات غذایی ارگانیک می‌فروشند و تابلوهای نصب شده بر سر در آنها به خودی خود در معرفی محصولات نقش عمده‌ای بازی می‌کنند، این نوع فروشگاه‌ها معمولا به فروشگاه‌های سبز یا دوستدار طبیعت معروفند و از عبارت‌هایی مانند «محصولات سبز» یا «عرضه محصولات گیاهی» «فروشگاه مواد غذایی طبیعی» در تابلوهایشان استفاده می‌شود، بنابراین چنانچه شما به دنبال خرید محصولات ارگانیک باشید می‌توانید از فروشندگان این نوع فروشگاه‌ها اطلاعات زیادی بگیرید. رستوران‌هایی هم با شعارهای تاکید بر سلامتی این روزها با محصولات ارگانیک غذایشان را می‌پزند، چون تعداد این نوع رستوران‌ها هنوز بسیار کم است، به نظر می‌رسد پیدا کردن این رستوران‌ها از طریق اینترنت راه آسان‌تری باشد، یا از طریق دوستان و آشنایان می‌توانید آدرس رستوران‌هایی را که با مواد اولیه ارگانیک غذا می‌پزند پیدا کنید.

● طعم کودکی زیر زبان

قدیم‌تر‌ها که هر خوراکی فقط در فصل مخصوصش پیدا می‌شد، انگار خوردنی‌ها طعم بهتری داشتند، مثلا گوجه‌فرنگی‌ها تا زمانی که فقط در فصل بهار و تابستان در بازار بودند خوشمزه‌تر بودند و حتما طعم لیموترش‌های تابستانی را هیچ‌کس فراموش نکرده است، حتی ریحان‌های نوبر بهاری هم عطری با خود داشت که لذت خوردنش را چند برابر می‌کرد. خوراکی‌هایی که در فصل مخصوص به خود و در سرزمین‌هایی که مناسب رویش شان بود کاشته و آماده می‌شدند همیشه طعم بهتری داشتند. این روزها طعم محصولات ارگانیک تا حدودی به طعم خوراکی‌های کودکی نزدیک‌تر است، مهم‌ترین دلیل برای طعم خوب این نوع محصولات خودداری تولیدکنندگان از مصرف سرعت‌بخش‌ها و کودهای شیمیایی است زیرا این نوع کودها معمولا رشد محصولات را سرعت می‌بخشند و عملا فرصت رسیدن به محصول نمی‌دهند. رشد سریع محصولات عملا بر طعم آنها تاثیر می‌گذارد بنابراین به‌راحتی می‌توان به طعم نه‌چندان مطبوع خوراکی‌ها پی برد. اگر محصولی براساس شرایط ارگانیک رشد و پرورش‌یافته باشد لازم است تا زمان کافی برای رشد در اختیارش قرار بگیرد و این زمان مناسب یکی از عواملی است که فرصت خوش طعم شدن را به میوه و سبزی خواهد داد.

● هر چقدر پول بپردازید همان‌قدر آش می‌خورید

قرار است هرکسی هر چقدر پول می‌دهد همان‌قدر هم آش بخورد، اما یک عده می‌گویند: «آنقدر پولدار نیستم که جنس ارزان بخرم.» خرید محصولات ارگانیک از نقل قول دوم پیروی می‌کند و اگر چه مشتری قیمت بیشتری پرداخت می‌کند اما میزان کمتری مواد غذایی می‌خرد که کیفیت بهتری نسبت به دیگر مواد غذایی دارد. قیمت محصولات غذایی ارگانیک گران‌تر از انواع غیرارگانیک است و مشتری برای خرید یک کیلو سبزی خوردن که به روش ارگانیک تولید شده ممکن است ۳۰ درصد پول بیشتری بپردازد. البته این درصد ثابت نیست و گاهی کم و زیاد هم می‌شود. طرفداران محصولات ارگانیک معتقدند اگر چه پول بیشتری در ازای حجم کمتری از محصولات غذایی می‌پردازند اما همین حجم کمتر، موادغذایی بیشتری را در خود جای داده است، مثلا در یک گوجه‌فرنگی متوسط ارگانیک مواد معدنی و غذایی بیشتری نسبت به یک گوجه‌فرنگی درشت و غیرارگانیک وجود دارد، آنها با این استدلال که ملاک اصلی تامین موادغذایی مورد نیاز بدن است ترجیح می‌دهند یک گوجه‌فرنگی کوچک ارگانیک را در سالادشان میل کنند تا یک گوجه غول‌پیکر غیرارگانیک و البته مخالفان این نگرش نیز معتقدند قیمت موادغذایی ارگانیک باید کاهش پیدا کند تا مردم حق انتخاب بهتری میان ۲ نوع مواد غذایی ارگانیک و غیرارگانیک داشته باشند.

● دنبال قیافه‌های زیبا نباشید

اگر دل به جمال و زیبایی خوراکی می‌بندید بهتر است دنبال مواد غذایی ارگانیک نباشید چون ظاهر این نوع مواد غذایی خواسته شما را تامین نمی‌کند.

واقعیت این است که مواد غذایی ارگانیک نه زیبا هستند و نه یک اندازه و نه خوش‌تراش، اما خوش رنگ هستند و با داشتن رنگ‌هایی کاملا طبیعی مشتری جذب می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک هر کدام به هر اندازه که توان دارند رشد می‌‌کنند و بزرگ می‌شوند، همچنان که هر کدام هر اندازه زمان نیاز دارد صبر می‌کند تا کاملا رسیده شود، به همین دلایل کاملا طبیعی قیافه‌ این محصولات با همدیگر متفاوت است، اما خاصیت نهفته در وجودشان این نقص طبیعی را برطرف می‌کند.

البته ظاهر نه‌چندان خوشگل محصولات غذایی ارگانیک معمولا مربوط به میوه‌هاست زیرا مثلا عسل ارگانیک یا قند ارگانیک از نظر قیافه و زیبایی چیزی از همتای غیرارگانیک خود کم ندارند.

مینا شهنی