خداحافظی اجباری

«نام اصلی اش غلامحسین عصا به دست است پوشش دوران دانشجویی اش خیلی با اسم و رسم حالایش فرق می کرد یک جور دیگری بود یادم هست آن سال ها ازدواجش با فاطمه رجبی خیلی برای ما عجیب بود »

«نام اصلی اش غلامحسین عصا به دست است. پوشش دوران دانشجویی اش خیلی با اسم و رسم حالایش فرق می کرد. یک جور دیگری بود. یادم هست آن سال ها ازدواجش با فاطمه رجبی خیلی برای ما عجیب بود.»

این روایت یکی از همکلاسی های «غلامحسین الهام» از روزهایی است که بزرگ ترین عنوان او پس از ازدواج برایش به ارمغان آمد که دانشجوی عادی رشته حقوق را داماد مورخ صاحب نام حوزه، مرحوم علی دوانی معرفی می کرد. اما گردش روزگار او را چنان به وادی شهرت کشاند که او نه تنها از لوای داماد علی دوانی بودن خارج شد بلکه توانست به یمن پیروزی محمود احمدی نژاد لیستی از مسوولیت ها و مشاغل رسمی را به نام خود سنجاق کرده و تنها ۹ سال پس از ورود به عرصه سیاست خود را به بالاترین مسوولیت های اجرایی کشور برساند. چه ورود رسمی او به مسوولیت های سیاسی به سال ۱۳۷۹ بازمی گشت آن هنگام که الهام در آستانه ۴۰سالگی پس از سال ها تدریس در دانشگاه، ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک شورای نگهبان را عهده دار شد تا اولین پست سیاسی اش را از دستان احمد جنتی دریافت کرده باشد.

آشنایی الهام با جنتی به کار با مصباح یزدی انجامید و مجموع همکاری های وی با دو روحانی پرنفوذ جناح راست توانست راه را برای او هموارتر کند. هنوز چند ماهی از تکیه زدن او به کرسی ریاست بر مرکز تحقیقات استراتژیک شورای نگهبان نگذشته بود که او همسو با دبیر شورای نگهبان زبان به انتقاد از سیدمحمد خاتمی گشود و از رهگذر این اعتراض ها نام خود را به رسانه ها کشاند. اندکی بعد وی به موسسه پژوهشی امام خمینی(ره) که زیر نظر آیت الله مصباح یزدی اداره می شد، رفت تا به عنوان مدرس و مدیر گروه حقوق کارهای موسسه را سر و سامان بدهد. اوایل مجلس ششم بود که غلامحسین الهام قدم به صحن علنی مجلس گذاشت تا در کسوت کاندیدا شانس خود را برای عضویت در شورای نگهبان محک بزند.

اما مجلس ششمی ها که اکثریت کرسی های آن از سوی اصلاح طلبان فتح شده بود به او روی خوش نشان ندادند و نامزدی که از سوی رئیس قوه قضائیه برای عضویت در گروه حقوقدانان شورای نگهبان معرفی شده بود، توانست از مجموع ۲۳۸ نماینده تنها اعتماد ۲۶ نفر را به خود جلب کند. اما پس از مدتی آیت الله هاشمی شاهرودی عقب ننشست و بار دیگر او را به بهارستان فرستاد تا جانشین «عباسی فرد» شود اما حرف مجلسی ها همان بود که بار اول گفتند و البته این بار برای آنکه نظرشان را واضح تر بیان کرده باشند از مجموع ۱۸۴ نفر تنها چهار نماینده به او رای دادند.

همزمان با روزهایی که مجلس ششمی ها ایام را برای الهام تلخ کرده بودند، اتفاق دیگری افتاد و همسر او که همانند الهام زبان تند و تیزی در انتقاد از خاتمی داشت از مدرسه محل تدریس اش اخراج شد. این ایام هر آن گونه که بود سپری شد تا روزی که الهام پس از دو بار ماندن پشت درهای شورای نگهبان به کام خود رسید. با پایان مجلس ششم و انتخابات پر اما و اگر مجلس هفتم که به مدد احمد جنتی به حذف مجلس ششمی ها و ورود خودی ها منجر شده بود، شاهد اقبال او را در آغوش گرفت و الهام که برای سومین بار به مجلس معرفی شده بود توانست با ۱۸۴ رای موافق بالاخره بر کرسی یکی از حقوقدانان شورای نگهبان تکیه بزند.

اندکی بعد برای آنکه تلخی دو دوره ناکامی برای همیشه از دلش بیرون بیاید هاشمی شاهرودی باز هم برایش دست به قلم شد تا پس از خداحافظی «میرمحمد صادقی» سخنگوی این قوه او را معرفی کند. اگرچه رئیس قوه قضائیه با قدرت خود و بی احتیاج به رای مجلسی ها حکم وی را ابلاغ کرد اما به محض رسانه یی شدن انتصاب موجی از اعتراض ها برآمد و برای نخستین بار انگ دوشغله بودن گریبان الهام را گرفت تا جایی که وی ناچار شد عطای سخنگویی قوه قضائیه را به لقای عضویت در شورای نگهبان ببخشد و از سخنگویی کنار برود. اما این بار نوبت به احمد جنتی رسید تا حالا که او را نیک آزموده و شناخته بود به سمت سخنگویی شورای نگهبان منصوب کند.

از این به بعد بود که سیر صعودی پیشرفت او شدت گرفت و با پیروزی محمود احمدی نژاد و فتح پاستور ایام به کام الهام و همسرش شد. فاطمه رجبی بلافاصله به عنوان نخستین کسی که در وصف احمدی نژاد کتاب می نویسد دست به قلم شد و احمدی نژاد را «معجزه خداوند» توصیف کرد و انتخاباتی را که به روی کار آمدن او منجر شده بود، «معجزه هزاره سوم» نامید و خشنودی خود از این «معجزه» را در کتابی به همین نام منتشر ساخت. الهام نیز پس از بحث های طولانی به عنوان رئیس دفتر ریاست جمهوری و سخنگویی هیات دولت منصوب شد تا پس از سخنگویی در قوه قضائیه و شورای نگهبان این تجربه را نیز در کارنامه خود ثبت کند؛ انتصابی که به واسطه حضور همزمان او در شورای نگهبان بار دیگر آتش دوشغله بودن برای وی را دامن زد اما این بار الهام قافیه را واگذار نکرد و محمود احمدی نژاد نیز هر ازچندگاهی مسوولیتی جدید به وی پیشکش کرد.

اما نخستین کنفرانس او در کسوت سخنگوی دولت به خاطر طرح سوالی درباره فیلمی منتسب به محمود احمدی نژاد جنجالی شد. این جلسه همزمان با انتشار فیلمی در سایت های اینترنتی همراه شد که نشان می داد احمدی نژاد پس از بازگشت از نخستین سفر خود به امریکا در محضر آیت الله جوادی آملی حضور یافته است و از «هاله نور»ی که هنگام سخنرانی در سازمان ملل او را دربرگرفته بود، سخن می گوید. سخنگوی دولت صحت این فیلم را مورد تردید قرار داد و منتشرکنندگان را به پیگرد قضایی تهدید کرد؛ تهدیدی که اگرچه هیچ گاه عملی نشد اما بحث «هاله نور» را تا انتخابات دوره بعدی کشاند که البته بین تکذیب احمدی نژاد و تایید آیت الله جوادی آملی تا امروز سرگردان مانده است.

اگرچه طرح موضوعاتی چون نسبت دادن گرانی به روزنامه ها از الهام چهره یی جنجالی ساخت اما راه انداختن وبلاگ از سوی فاطمه رجبی همسر سخنگوی دولت پازل جنجال های دولت را کامل کرد. وی که حالا به سبب نام همسرش از مصونیتی نسبی برخوردار بود، یادداشت های تند و تیزی علیه مسوولان نظام منتشر کرد و تمام غیراحمدی نژادی ها را از هر دسته و رسته یی به چوب اعتراض راند. انتقاد از شخصیت هایی چون سیدمحمد خاتمی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، غلامعلی حدادعادل، محمدباقر قالیباف و... در شرایطی سرلوحه یادداشت های او قرار گرفت که پدرش بارها به صورت شفاهی و حضوری او را از تخریب چهره مسوولان نظام برحذر داشته بود اما گوش فاطمه رجبی به این حرف ها بدهکار نبود تا جایی که مرحوم علی دوانی با انتشار نامه یی از اقدامات دخترش تبری جست. یک سال نیز به این منوال گذشت تا اینکه سانحه یی برای یکی از وزرای دولت نهم سبب ساز مسوولیتی برای همسر فاطمه رجبی شد. زمستان سال ۸۵ بود که جمال کریمی راد وزیر دادگستری در یک سانحه رانندگی جان خود را از دست داد و غلامحسین الهام در نخستین جلسه از جلسات سخنگویی از سرپرستی خود بر وزارت دادگستری خبر داد. بهمن ماه همان سال احمدی نژاد پس از رایزنی ها با هاشمی شاهرودی، غلامحسین الهام سخنگوی دولت و عضو حقوقدان شورای نگهبان را به عنوان وزیر پیشنهادی دادگستری به بهارستان فرستاد.

اگرچه الهام کوشید با گفتن جملاتی از این قبیل که وزیر دادگستری تنها «حماله اللوایح» است و او علاقه یی به این دو شغل ندارد و «همسرش را از وزارت بیشتر دوست دارد» جو سنگین مجلس را علیه خود تلطیف کند اما جلسه رای اعتماد به او به یکی از جنجالی ترین جلسات در انتقاد از عزل و نصب های دولت با شاه بیت غلامحسین الهام تبدیل شد.

وزیر پیشنهادی اما به رغم تمام جار و جنجال ها توانست با رایی شکننده که یکی از پایین ترین آرا به شمار می آمد، ردای وزارت را نیز به دوش خود بیندازد. از فردای آن روز بود که اس ام اس هایی در اعتراض به این انتصاب رد و بدل شد. به محض اینکه هر تغییری در هر حوزه یی حتی در ورزش رخ می داد پیامک می شد که احمدی نژاد الهام را معرفی کرده است. واکنش الهام به تمام اینها جمله یی بود که در مراسم افطار سال گذشته در دانشگاه امام صادق مطرح کرد؛ «از اینکه این پیامک ها موجب خوشحالی می شود من هم خوشحالم. لااقل اگر این مشاغل برای ما نان نداشته باشد برای شما آب داشته است که با این پیامک ها شاد باشید.» به اعتقاد الهام چون او بابت این مسوولیت ها پولی دریافت نمی کند پس تعریفش از دایره شغل خارج می شود.

«بابت مشاغلم پولی نمی گیرم. استادیار پایه ۹ یا ۱۰ دانشگاه حقوق تهران هستم و ماهانه نزدیک یک میلیون تومان دریافتی دارم. وضع زندگی بحمدالله خوب است و فکر می کنم بی نیازم. البته این مربوط است به مدیریت اقتصادی خانواده که در دست همسرم است.» اگرچه الهام کوشید با شوخی هایی نظیر اینکه «اگر خانم رجبی وزیر اقتصاد شود قطعاً وضع همه بهتر می شود.» نظر همه را به جنبه اقتصادی مشاغلش جلب کند که به گفته خودش ریالی از رهگذر آن نمی گیرد اما اعتراض ها ادامه یافت؛ اعتراض هایی که تیرماه ۸۶ و در پی یک مسوولیت دیگر برای الهام به اوج رسید. احمدی نژاد پس از کناره گیری سردار نقدی،الهام را به ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز منصوب کرد تا الهام از کاخ مروارید مقر شورای نگهبان، به پاستور مقر سخنگویی و از ساختمان وزارت دادگستری به «سئول» مرکز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در آمد و شد باشد.

این در حالی بود که او استاد دانشگاه و عضو چندین هیات مدیره با حفظ سمت های یادشده بود. هرچند هفته شمار جلسات سخنگویی دولت از کار افتاد و الهام یک روز در هتل المپیک در حال رتق و فتق امور ستاد و یک روز در ساختمان اجلاس سران در کسوت وزیر دادگستری خبرنگاران را به دنبال خود می کشید و جلسات سخنگویی را در هر تالاری که دستش می رسید، برگزار می کرد، دیر می آمد و زود جلسه را ترک می کرد و گاهی ماه ها به پاستور سر نمی زد. البته این اتفاق زمانی می افتاد که دولت درگیر جنجالی تازه شده و لزوم پاسخگویی بیش از پیش حس می شد. اما اعتراض ها به جایی نرسید و الهام سالی نیز به این منوال سپری کرد تا نوبت به جنجالی ترین جلسه رسید. ۱۷ فروردین سال گذشته، نخستین روز پس از تعطیلات طولانی نوروز بود که غلامحسین الهام اصحاب رسانه را به ساختمان شیشه یی پاستور دعوت کرد تا در شرایطی که اخبار ضد و نقیضی از برکناری چند وزیر از جمله وزیر کشور و اقتصاد به گوش می رسید، پاسخگوی سوالاتی از این دست باشد؛ «خاصیت تعطیلات طولانی مدت برای رسانه ها پیدا کردن سوژه های داغ پس از تعطیلات است و به نظر می رسد این اخبار شباهت بیشتری با سناریوی سیزده بدر دارد که در روز ۱۷ فروردین منتشر شده است چراکه تغییری در دولت مطرح نیست.»

اما درست چهار روز پس از سخنان الهام احمدی نژاد اظهارات او را تکذیب کرد و از تغییرات گسترده در کابینه خبر داد. رد اظهارات سخنگوی دولت که تریبون رسمی نهاد اجرایی محسوب می شد، به صف آرایی منتقدان و محافل سیاسی منجر شد. این محافل با انتقاد از شیوه پاسخگویی الهام خواستار اصلاح تیم رسانه یی رئیس جمهور شدند. البته الهام ساکت ننشست و در مقام دفاع از خویش گفت تا فردای نشست مطبوعاتی اش از تغییرات کابینه اطلاعی نداشته است.

اما در پی این اظهارات، رسانه ملی هم به صف منتقدان پیوست و با بازپخش چندباره نشست مطبوعاتی الهام در هفدهم فروردین ماه تعدد مشاغل او را دلیل بی اطلاعی سخنگوی دولت توصیف کرد. در همین حیص و بیص بود که مجلس نیز ممنوعیت عضویت همزمان در شورای نگهبان و مشاغل دولتی را تصویب کرد که این بار الهام طی نامه یی اعترض آمیز لب به شکوه گشود و برای کناره گیری از مشاغل متعددش اعلام آمادگی کرد. اگرچه محمود احمدی نژاد در نامه یی به صورت مکتوب از وی دلجویی کرد و شورای نگهبان نیز مصوبه مجلس را که به ضرر الهام بود به مجلس پس فرستاد اما دامنه این بحث به پس از انتخابات هم کشیده شد و در واپسین روزهای عمر دولت نهم مجمع تشخیص مصلحت نظام در پی اصرار مجلس بر مصوبه ممنوعیت مشاغل رسمی برای اعضای شورای نگهبان به الهام و سایر اعضای دوشغله شورای نگهبان اولتیماتوم داد ظرف دو ماه تکلیف را روشن کنند، یا مشاغل رسمی را رها کنند یا از شورای نگهبان بروند.

اگرچه حفظ موقعیت استراتژیک الهام در شورای نگهبان که در انتخابات اخیر بسیار به کار محمود احمدی نژاد آمد، از سوی او محتمل تر به نظر می رسید اما برخی رویدادها در روزهای پایانی دولت در کابینه این گمانه را که ابوالمشاغل دولت، احمدی نژاد را تنها بگذارد، تقویت کرد؛ پس از انتخاب مشایی به عنوان معاون اول سایت رجانیوز که تحت مدیریت همسر الهام اداره می شود، مقالات تند و تیزی در نقد احمدی نژاد منتشر کرده است؛ مقالاتی که گویا الهام هم نسبت به انتشار آن بی میل نیست. این سایت همچنین در حمایت از محمدحسین صفارهرندی آخرین مغضوب احمدی نژاد هم بسیار قلم فرسایی کرد و این پالس را به برخی محافل ارسال کرد که ماه عسل ارتباط «مریدی و مرادی» احمدی نژاد و الهام رو به پایان است.

فرناز حسنعلی زاده