خال ها گاهی به سود زیبایی گاهی به زیان سلامت

كمتر كسی است كه حتی یك خال هم در بدنش نداشته باشد ولی مشكل از زمانی آغاز می شود كه این خال ها به تعداد زیاد و در نقاط در معرض دید باشند در این شرایط اكثر افراد به ویژه خانم ها شروع به دستكاری خال ها می كنند و یا به فكر برداشتن آنها می افتند شما هم چنین تجربه ای داشته اید

كمتر كسی است كه حتی یك خال هم در بدنش نداشته باشد ولی مشكل از زمانی آغاز می‌شود كه این خال‌ها به تعداد زیاد و در نقاط در معرض دید باشند. در این شرایط اكثر افراد به ویژه خانم‌ها شروع به دستكاری خال‌ها می‌كنند و یا به فكر برداشتن آنها می‌افتند. شما هم چنین تجربه‌ای داشته‌اید؟

●لكه‌های رنگی

خال ضایعه پوستی است كه از تجمع خوش‌خیم سلول‌های ملانین ساز ( ملانوسیت ) در یك ناحیه به وجود می‌آید و بسته به ملانین موجود در سلول‌ها از بیرنگ تا كاملا تیره تقسیم می‌شود. از نظر موقعیت قرار گرفتن خال در پوست سه نوع خال داریم:

●سطحی

درست در بین اپیدرم و درم قرار می‌گیرد و همسطح پوست است. به خال‌های سطحی، خال‌های ملانوسیتی هم گفته می‌شود كه عموما بی‌خطر هستند.

●عمقی

در عمق پوست یعنی در ناحیه درم قرار می‌گیرد. این خال‌ها معمولا بی‌رنگ هستند و به صورت یك زائده گنبدی، كروی و نرم كه هم رنگ پوست است، دیده می‌شوند. این خال‌ها برجسته هستند و گاهی نیز ممكن است چند عدد مو‌ ‌در داخل آن جوانه بزند. این خال‌ها معمولا كم عروق هستند اما گاهی نیز پرعروق می‌شوند و عمدتا در افراد بالغ دیده‌ ‌می‌شوند.

●مخلوط

حد فاصل خال‌های سطحی و عمقی است. از نظر رنگ بسته به اینكه كدام قسمت بیشتر باشد ( به طرف درم یا اپیدرم) رنگ‌های گوناگونی از قهوه‌ای روشن تا تیره دارد. از نظر شكل، مدور، بیضی یا متقارن هستند. این خال‌ها بیشتر در دوران كودكی وجود‌ ‌دارند و در اكثر افراد فاز نسبتا گذرایی از رشد اولیه یك خال مركب هستند كه در‌ ‌بزرگسالی به خال مركب تبدیل می‌شوند و اندازه‌ای بین یك میلی‌متر تا یك سانتی‌متر دارند كه شایع‌ترین محل آن در كف‌ ‌دست و پاست.

●كك و مك

تجمع ملانین در سلول‌های لایه سطحی پوست است و نور آفتاب و به ویژه اشعه ماورای‌بنفش باعث تشدید آن می‌شود. گاهی لكه‌های تیره تا قهوه‌ای در نواحی در معرض آفتاب به ویژه پشت دست‌ها بوجود می‌آید كه عوام به آن <لك كبدی> یا <خورشیدی> یا <لك سنین بالا> می گویند. در واقع این لكه ها نیز از تجمع ملانین بوجود می آیند و نور آفتاب باعث تشدید آنها می‌شود و برخلاف اسم آن هیچ گونه مشكل كبدی در این افراد وجود ندارد و با افزایشسن ممكن است اندازه آنها گسترده‌تر شود. در دوران كودكی‌ ‌بیش از ۹۰ درصد خال‌های دارای تكثیر ملانوسیتی در محل اتصال درم و اپیدرم ایجاد‌ ‌می‌شوند. در حدود یك درصد از كل نوزادان تازه متولد شده دچار خال‌های مادرزادی هستند.‌ ‌این خال‌ها در اندازه‌های كوچك، متوسط و بزرگ هستند و ممكن است گاهی به‌ ‌اندازه‌ای بزرگ باشند كه بخشی از تنه یا تمام اندام را درگیركنند.

●راه‌های رهایی

برداشتن خال به وسیله عمل جراحی با احتمال باقی ماندن خط عمل به صورت یك خراش همراه است كه بسته به نوع پوست می‌تواند ناچیز تا برجسته باشد.

▪ تراشیدن خال: در مورد خال‌های سطحی

▪ سرمادرمانی: در مورد خال‌های سطحی، كك و مك و لكه‌های تیره پشت دست‌ها.

▪لایه برداری: در مورد كك و مك

▪لیزر: دستگاه لیزر دو نوع نور مادون قرمز و در محدوده سبزرنگ ساطع می‌كند كه برای از بین بردن انواع ضایعات دارای ملانین موثر هستند. طول زمان پالس در این لیزر بسیار كوتاه است. اساس درمانی این لیزر حرارتی است كه در یك نقطه خاص ایجاد می‌شود، بدون اینكه بافت‌های مجاور آسیب ببینند. انرژی حرارتی ساطع شده از لیزر به ملانین برخورد می‌كند و سلول‌های حاوی ملانین از بین رفته و ملانین آنها به وسیله سیستم ایمنی پاكسازی می‌شود. البته قبل از درمان با لیزر در خال‌ها تشخیص قطعی باید صورت گرفته باشد چون در بعضی موارد ملانوم بدخیم (سرطان پوست) خود را فقط به صورت یك خال نشان می‌دهد و در صورت عدم تشخیص قطعی می‌تواند برای بیمار مشكل‌ساز باشد. همانطور كه گفته شد، اغلب خال‌ها در اثر تجمع خوش‌خیم سلول‌های ملانین‌ساز ایجاد می‌شوند اما تعداد كمی از این خال‌ها می‌توانند بدخیم شوند. تشــخـیص این خال‌های مسـتعد به بدخـیمی بسیار راحـت است. هـر خالی كه تغییر رنگ و شكل ویا اندازه پیدا كـند می تواند استعداد بدخیمی داشته باشد. البته نه به این معنا كه حتما بدخیم می‌شود اما درصد بدخیمی در خال‌هایی كه تغییر پیدا می‌كنند، بیشتر است.

مواردی كه نام برده می‌شود نیاز به آزمایش و در صورت لزوم برداشتن دارند:

بزرگ شدن سریع خال

رنگ‌ ضایعه‌ از خرمایی‌ تا قهوه‌ای‌ تیره‌ در یك‌ زمینه‌ صورتی‌رنگ‌

قطر ۵ تا ۱۵ میلی‌متر بزرگتر از خال‌های‌ معمولی

تعدادبسیار زیاد (افراد دارای‌ خال‌های‌ بدخیم‌ ممكن‌ است‌ تا حدود ۱۰۰ خال‌ پوستی‌ داشته‌ باشند در حالی كه بیشتر افراد معمولی‌ حداكثر ۱۵ تا ۲۰ خال‌ دارند.)

افزایش رنگ خال تیره تر شدن

هـر نـوع تغییر در رنگ خال به صورت نامتقارن

رشد قسمتی از خال و نامتقارن شدن از نظر شكل خال

تغییر در حاشیه خال از نظر رنگ یا شكل

زخمی شدن خال و ایجاد خونریزی

دردناك شدن یا خاریدن شایع‌ترین نوع خال،

نوع گوشتی آن است كه به صورت گنبدی شكل و قهوه‌ای‌رنگ كه به تدریج به رنگ قرمز گوشتی تبدیل میشود و یا به صورت مدور یا بیضیشكل، قرینه، نرم، قهوهای روشن یا سیاهرنگ و یا به صورت تغییررنگ پوست بدون برآمدگی یا مدور و به رنگ قهوهای روشن یا سیاه كه حدود صاف مشخصی دارد، دیده می‌شود. این خال‌ها به خودی خود خوشخیم هستند و نیازی به برداشتن آنها نیست ولی اگر در ناحیه‌ای قرار داشته باشند كه به طور مكرر در معرض صدمات فیزیكی باشد مثل خال در سر - كه در معرض آسیب مكرر توسط شانه كردن است - و یا خال در صورت مردانی كه با تیغ اصلاح می‌كنند و به صورت دورهای در رنگ و اندازه آنها تغییراتی دیده می شود، باید خانواده فرد از نظر وجود سابقه سرطان پوست بررسی شوند و در صورت مثبت بودن سابقه خانوادگی حتما باید این خال برداشته شده و بررسی شود. خال‌های بزرگ مادرزادی كه موی بلند و تیره از آنها خارج می‌شود نیز، بهتر است برداشته شوند.

● بااستعدادهای بدشانس

افرادی كه سابقه‌ خانوادگی‌ خال‌های‌ بدخیم‌، ملانوم‌ یا سایر سرطان‌های‌ پوستی‌ را دارند و یا افراد دارای‌ نژاد اروپای‌ شمالی‌ با موهای‌ روشن‌ و كك‌ومك‌ پوستی‌ استعداد بیشتری برای ابتلا دارند. افرادی كه پوستی لطیف با موهای فرفری دارند و آنهایی كه بر روی پوستشان به میزان زیادی خال وجود‌ ‌دارد نیز بیشتر از بقیه با سرطان پوستی تهدید می‌شوند.

●خال‌های سرطانی

متخصصان توصیه می‌كنند از تركیبات‌ ضد آفتاب‌ با قدرت‌ ضدآفتابی‌ )SPF( ۱۵ یا بالاتر كه‌ قادر به‌ محافظت‌ پوست‌ در برابر اشعه‌ ماورای بنفش‌ A و B هستند (بیشتر تركیبات‌ ضدآفتاب‌ تنها در برابر اشعه‌ ماورای بنفش B اثر محافظتی‌ دارند) استفاده‌ كنید و در صورت‌ امكان‌ از قرار گرفتن‌ در معرض‌ آفتاب‌ بین‌ ساعت‌های‌ ۱۰ صبح‌ تا ۳ بعدازظهر اجتناب‌ كنید. ‌در صورت‌ وجود سابقه‌ خانوادگی‌ خال‌های‌ بدخیم‌ یا سرطان‌ پوست‌ معاینه‌ فیزیكی‌ منظم‌ توسط‌ پزشك‌ برای‌ شناسایی‌ هرگونه‌ ضایعه‌ جدید یا شناسایی‌ تغییر در ضایعات‌ موجود توصیه‌ می‌شود. برای‌ افراد در معرض‌ خطر زیاد، تناوب‌ این‌ معاینات‌ ممكن‌ است‌ هر سه‌ ماه‌ یكبار باشد. ‌همچنین‌ معاینه‌ معمول‌ پوست‌ به وسیله‌ خود بیماران‌ برای‌ تشخیص‌ هرگونه‌ تغییر در‌ ‌ضایعات‌ موجود توصیه‌ می‌شود. برای‌ نواحی‌ از پوست‌ كه‌ مشاهده‌اش‌ برای‌ خود فرد‌ ‌مشكل‌ است،‌ می‌توان‌ از یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ كمك‌ گرفت. به طور كلی حتی اگر هیچ ضایعه مشكوكی هم ندارید، توصیه می‌شود در سال حداقل یك بار به متخصص پـوست مراجعه كنیـد و همواره از وضعیت پوست بدن خود آگاه باشید. برای پیشگیری از سرطان پوست باید از ویتامین‌هایی نظیر C، E و A و همچنین سلنیوم به وفور استفاده كنید. كارتنوئیدها نیز در بدن به صورت آنتی‌اكسیدان عمل كرده و از ابتلا به سرطان پوست جلوگیری می‌كنند. استفاده از میوه‌ها و سبزی های تازه ۵ نوبت در طول روز شما را در مقابل بسیاری از بیماری‌ها بیمه می‌كند. یك نفر از هر سه نفر آمار قابل‌توجهی برای قربانیان سرطان است. به توصیه هایی كه به آن اشاره شد، توجه كنید تا نام شما در شمار فهرست سیاه قربانیان قرار نگیرد. ‌

دكتر هانیه زایررضایی