سایه محافظه کاری بر سر مجلس هشتم

مدتی از زمان فعالیت مجلس هفتم در دولت هشتم گذشت و در سال ۸۴ با تشکیل دولت نهم و انتخاب آقای احمدی نژاد به سمت ریاست جمهوری, فضای مجلس کاملاً به دولت آقای احمدی نژاد تمایل داشت

مدتی از زمان فعالیت مجلس هفتم در دولت هشتم گذشت و در سال ۸۴ با تشکیل دولت نهم و انتخاب آقای احمدی نژاد به سمت ریاست جمهوری، فضای مجلس کاملاً به دولت آقای احمدی نژاد تمایل داشت. اما در مجموع آنچه باید گفت این است که مجلس هفتم از سهمی قوی تر برخوردار بود و وظایف نظارتی خود را در حد توان انجام می داد چرا که مجلس هفتم بدنه مستقل تر و قوی تری را در اختیار داشت. با اینکه در دولت اصلاحات نمایندگان مجلس هفتم رای آورده بودند و از انسجام بیشتری در طیف اصولگرایی برخوردار بودند، با انتخاب آقای احمدی نژاد به سمت ریاست جمهوری و معرفی وزرایش به مجلس، مجلس هفتم نشان داد اهل تعارف و مسامحه نیست.

اما یکی از مشکلات جدی و شاید اساسی که در مجلس هفتم وجود داشت، این بود که هیات رئیسه مجلس هفتم برداشت صحیحی از تعامل با دولت نداشت به این معنی که تعامل با دولت را به معنی واکنش در برابر دولت می شناخت. بنابراین مجلس به واسطه عملکرد هیات رئیسه از جایگاه اصلی خود خارج شد. در واقع هیات رئیسه با استدلالی که داشت، مانع از به سرانجام رسیدن استیضاح ها می شد. اما آنچه در مجلس هشتم دیده می شود با آنچه در رابطه با عملکرد هیات رئیسه در مجلس هفتم ذکر شد، بسیار متفاوت است چراکه در مجلس هشتم مشاهده می شود هیات رئیسه مستقل تر و با اعتماد به نفس بیشتری عمل می کند.

از سوی دیگر این طور به نظر می رسد که در انتخابات مجلس هشتم بسیاری از طرفداران دولت که طیف اصولگرای مجلس را تشکیل می دهند، وارد مجلس شدند و این مساله به نفع دولت شد. البته در اینجا لازم به ذکر است که همین طیف در بسیاری از موارد مانع از برخی تصمیم گیری ها و اقدامات دولت شد که بر حسب کار کارشناسی و نگاه نمایندگان مجلس صحیح نبود.

از سوی دیگر برخی از نمایندگان که جزء طیف افراطی طرفداران دولت محسوب می شدند نتوانستند جلوی استیضاح وزیر آقای احمدی نژاد را بگیرند. بنابراین به اعتقاد من اگر مجلس هفتم از یک هیات رئیسه یی همچون هیات رئیسه مجلس هشتم برخوردار بود و مجلس هشتم نیز از یک بدنه قدرتمند همچون مجلس هفتم برخوردار بود، به طور قطع می توان گفت از مجلس مستحکم تری برخوردار خواهیم بود. البته این به این معنا نیست که اکنون از مجلس مستحکمی برخوردار نیستیم.

به عقیده من بدنه مجلس هشتم آن طور که باید و شاید با هیات رئیسه همراه نیست و این به سود مجلس نیست و حتی شاید بتوان آن را یک نقطه ضعف نیز تلقی کرد. اما در مجموع عملکرد مجلس هشتم را می توان عملکرد قابل قبول و مناسبی ارزیابی کرد چرا که مجلس هشتم توانسته تا حدودی برخی تصمیمات دولت را تعدیل کند و در خیلی از موضوعات پیرامون سیاست داخلی، خارجی و مسائل و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و... قدرت نیروی اجتماعی را تثبیت کند که این اقدامات را می توان مثبت ارزیابی کرد.

با توجه به عملکردها و تصمیمات مجلس هشتم می توان گفت تغییرات نشان می دهد این مجلس هر چه بیشتر پیش می رود، بهتر می شود. با تکیه بر این مطلب می توان امیدوار بود که مجلس نهم از مجلس هشتم نیز بهتر عمل کند و تاثیرات آن به وضوح در کشور دیده شود.

یکی از نقاط قوت در مجلس هشتم که قبلاً نیز به اندازه کافی به آن پرداخته شد، هیات رئیسه مجلس است که سهم بسزایی در موفقیت های مجلس هشتم داشته است. با اشاره به این نکته می توان گفت مجلس هشتم را نیز می توان در ردیف یکی از موفق ترین مجلس ها از لحاظ نوع عملکرد قرار داد چراکه هر چه بیشتر از عمر این مجلس می گذرد، مجلس هشتم رو به پیشرفت و بهبود روزافزون می رود.

لازم به ذکر است که عملکرد مجلس هشتم نسبت به عملکرد مجلس هفتم بسیار بهتر بوده است با این تفاوت که اکنون محافظه کاری بر مجلس سایه افکنده است و اگر مجلس هشتم تلاش نکند از محافظه کاری افراطی رهایی یابد، به کمال نخواهد رسید. از سوی دیگر با توجه به فضای عمومی جامعه که با شرایط سه سال گذشته اصلاً قابل مقایسه نیست، باید به این موضوع پرداخت که تمامی نگاه ها به مجلس هشتم معطوف شده است.

معتقدم مجلس هشتم باید بتواند نقطه تعادلی بین قدرت رسمی کشور و حوزه های اجتماعی باشد کمااینکه در موارد بی شماری این کار را کرده است و در برخی موارد نیز نتوانسته آن گونه که انتظار می رفته، این تعادل را برقرار کند.

این نکته نیز نباید از قلم بیفتد که اکنون کمیسیون های قدرتمندی در مجلس وجود دارند که این کمیسیون ها را شخصیت هایی بسیار قادر و توانا که در مجلس وجود دارند اداره می کنند. به عقیده من وجود این افراد در مجلس می تواند مجلس را به جایگاه حقیقی خود بازگرداند.

البته من معتقدم تیزهوشی هیات رئیسه مجلس از این باب که در ابتدا تغییراتی در آیین نامه داخلی مجلس ایجاد کرد تا حدودی مجلس هشتم را به جایگاه اصلی خود در قانون اساسی نزدیک تر کند.

اگرچه تغییر در آیین نامه داخلی باعث شد تا حدودی قدرتی که در اختیار مجلس بود کمتر شود که اگر این طور نبود، این اقلیت افراطی حامی دولت که صراحتاً خود را با افتخار وکیل الدوله اعلام می کنند، می توانستند بیش از این مانع انجام وظایف اصلی مجلس شوند. با اینکه مجلس هشتم گامی به جلو برداشته است اما هنوز با این جمله امام که می فرمودند؛ «مجلس خانه ملت است» یا این جمله که فرمودند؛ «مجلس تنها قوه یی است که تمام قوا باید از آن تبعیت کنند» فاصله زیادی دارد، مجلسی که در نظر امام خمینی(ره) بود در این جمله های گرانبها بیان شده است و جایگاه مجلس نیز در قانون اساسی به خوبی تعریف شده است. بنابراین مجلس هشتم باید در جهت رسیدن به این جایگاه تمام توان خود را به کار گیرد.

در اینجا نیز به جمله یی از رهبر معظم انقلاب اشاره می کنم.

ایشان در یکی از سخنرانی های خود فرمودند؛ «مجلس تجلی مردمسالاری نظام است.» اگر قرار باشد مجلس تجلی گاه مردم باشد در شرایطی که ما احزاب سیاسی فعال نداریم و رسانه های غیردولتی فراگیر و قدرتمند نیز در جامعه نداریم، ایجاد تعادل و رسیدگی به نیازها در حوزه نیروهای اجتماعی بر عهده مجلس است و مجلس نیز باید از عهده انجام این رسالت به خوبی برآید چراکه بخش عمده یی از وظیفه حفظ شأن مردمسالاری نظام و دموکراتیک بودن نظام اسلامی بر عهده مجلس است و نمایندگان مجلس باید آن را به خوبی درک کنند که اگر این اتفاقات نیز بیفتد ما باز هم با آنچه در قانون اساسی آمده است، فاصله زیادی داریم.

البته قانون اساسی ما به شکلی تدوین شده است که در آن یک توازن و تلفیقی میان قانون اساسی نظام های سیاسی ریاستی مثل امریکا و نظام های سیاسی پارلمانی مثل بیشتر مجلس های کشورهای اروپایی برخوردار است. نظام سیاسی ما با دارا بودن امتیازات هر دو اینها قوی تر عمل می کند. ما باید این تجربه مردمسالاری را به خوبی از سر بگذرانیم و اجازه عقبگرد ندهیم.

من معتقدم اگر مجلس شورای اسلامی به جایگاه واقعی خود دست پیدا کند می تواند به عنوان الگویی در جهان قرار بگیرد اما حقیقت این است که ما باید برای رسیدن به این جایگاه تلاش کنیم چراکه با آن فاصله زیادی داریم.

سعید ابوطالب

نماینده مجلس هفتم