مادر سفارشی برای یك جنین

قانون اهدای جنین یكی از قوانین جدید است كه طبق آن تحت شرایطی این امكان به زوج های نابارور داده می شود تا صاحب فرزند شوند این قانون چندی پیش در مجلس تصویب شد و به تایید شورای نگهبان رسید هم اكنون در مراكز تخصصی باروری و ناباروری ایران, این قانون اجرا می شود و زنان و شوهران نازا اجازه قانونی دارند تا برای تولد فرزند از یك مادر سفارشی استفاده كنند

وقتی برای نخستین بار در ایران قانون اهدای جنین مطرح شد، هیچ كس فكر نمی كرد كه آمار طلاق در كشورمان كاهش یابد و مشكلات زوج های نابارور را حل كند.

قانون اهدای جنین یكی از قوانین جدید است كه طبق آن تحت شرایطی این امكان به زوج های نابارور داده می شود تا صاحب فرزند شوند. این قانون چندی پیش در مجلس تصویب شد و به تایید شورای نگهبان رسید. هم اكنون در مراكز تخصصی باروری و ناباروری ایران، این قانون اجرا می شود و زنان و شوهران نازا اجازه قانونی دارند تا برای تولد فرزند از یك مادر سفارشی استفاده كنند.

چندی قبل زن و شوهر نازایی به دادگاه خانواده مراجعه كردند و با طرح دادخواستی از دادگاه تقاضا كرده بودند جنین آنها در رحم یك زن دیگر قرار گیرد تا برای آنها فرزندی به دنیا بیاورد.

این زن در حالی كه نوزادش را از مادر سفارشی تحویل گرفته بود و برق شادی در چشمانش نقش بسته بود به خبرنگار شرق گفت: ۴۰ساله هستم. در حدود ۱۷ سال پیش با شوهرم ازدواج كردم. بعد از دو سال باردار شدم اما جنین سه ماهه بود كه سقط شد. در آن موقع متوجه شدم كه دچار نوعی بیماری هستم و نمی توانم بچه دار شوم. تمام روش های درمان ناباروری را روی من امتحان كردند ولی نهایتاً آخرین بارداری ام هم پس از شش ماه سقط شد و من كه ۱۵ سال با امید منتظر بچه دار شدنم بودم از همه چیز ناامید شدم.

از طرفی مادرشوهرم زخم زبان می زد كه عروس ما بیمار است و باید آرزوی نوه دار شدن را به گور ببرد. ناراحت بودم، به همراه شوهرم به دادگاه خانواده رفتیم تا توافقی از هم طلاق بگیریم. در آن موقع بود كه متوجه شدیم قانون اهدای جنین به تصویب مجلس رسیده است. من و شوهرم از خوشحالی در پوست خود نمی گنجیدیم كه پس از سال ها انتظار چراغ خانه مان روشن می شود. از طلاق منصرف شدیم و درخواست مادر سفارشی (رحم اجاره ای) را دادیم. به كمك یك پزشك معتمد مراحل كار انجام شد. او به ما زنی را معرفی كرد كه قبلاً هم این كار را برای شخص دیگری انجام داده بود و صحت و سلامت آن كاملاً مورد تایید دكتر بود. از طرفی خانواده ما خانواده ای مذهبی است. همان ابتدا از دو نفر از فقها استفتا كردیم و ایشان مسئله را تایید كردند.

علاوه بر آن صیغه محرمیت میان شوهر من و آن زن سفارشی خوانده شد تا هیچ ارتباط غیرشرعی به وجود نیامده باشد.

یك روز من و شوهرم با هم به بیمارستان رفتیم، بعد از بیهوشی از من تخمك گرفتند و از شوهرم اسپرم، جنین حاصل از آن را دو روز بعد در رحم آن زن قرار دادند. ما هیچ وقت آن زن را ندیدیم و تنها از طریق پزشكمان از سلامت او و شرایط بچه باخبر می شدیم. همچنین هزینه دوران بارداری را هم شوهرم به آن زن پرداخت كرد. توافقنامه ای هم بین من و او و شوهرم به امضا رسید كه پس از زایمان، بچه را تحویل ما بدهد و تعهد سپرد كه نوزاد، فرزند ما است و هیچ ادعایی نسبت به او ندارد. سرانجام بعد از ۹ماه نزد پزشك رفتیم تا فرزندمان را تحویل بگیریم. آن روز دكتر نوزادی را در آغوش من گذاشت، من بهت زده شده بودم. این واقعاً فرزند من بود؟ نوزاد دختری بود با سه كیلو وزن و صورتی شبیه خودم. باور نمی كردم كه سرانجام بعد از چندین سال صاحب فرزندی شده ام. صیغه نامه بین شوهرم و آن زن باطل شد و شوهرم مقداری پول هم به خاطر تشكر به آن زن پرداخت كرد. مادر سفارشی چند سال پیش شوهرش را از دست داده بود و سه فرزند داشت. او هیچ تمایلی به دیدن بچه ما نداشت و ما هم نمی خواستیم او را ببینیم. پزشكم می گفت آن زن معتقد است كه مانند یك مربی مهدكودك كه مسئول نگهداری از بچه ها است، فقط مسئول حفظ و نگهداری جنین بوده و این بچه متعلق به فرد دیگری است.

قاضی حسینی یكی از قضات دادگاه خانواده در این باره گفت: قانون اهدای جنین یا اهدای گامت به زن و شوهران نابارور در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و مرداد ۸۳ به تایید شورای نگهبان رسیده است. این طرح چندی پیش به مراكز تخصصی باروری ابلاغ شد و تاكنون چندین زن و شوهر نابارور تقاضای رحم اجاره ای كرده اند. این طرح اولین گام مهم و مثبتی است كه می تواند آثار و نتایج مختلفی را در پی داشته باشد.

سابقه این گونه قوانین در كشورهای خارجی به چند دهه گذشته بازمی گردد. به عنوان نمونه، در كشور آمریكا در این رابطه بانكی تحت عنوان «بانك اسپرم» تاسیس شده كه با نگهداری اسپرم به هنگام مراجعه زوجین نابارور در اختیار آنها قرار می گیرد.

این قاضی با اشاره به مزایای قانون اهدای جنین افزود: اولین تاثیر مثبت این قانون جلوگیری از فروپاشی كانون خانواده ها است.

زوجین نابارور می توانند از طریق انتقال نطفه در همان مراحل اولیه انعقاد صاحب فرزند شوند چرا كه در گذشته مواردی از درخواست های طلاق به لحاظ بچه دار نشدن صورت می گرفت.

●متن قانون نحوه اهدای جنین به زوج های نابارور

ماده ۱: به موجب این قانون كلیه مراكز تخصصی درمان ناباروری مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنین های حاصل از تلقیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی، به رحم زنانی كه پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشكی ناباروری آنها (هر یك به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده است، اقدام كنند. به این ترتیب كه جنین متعلق به یك زن و شوهر بارور را از طریق تلقیح خارج از رحم یك زن نابارور قرار می دهند تا به طور طبیعی به حیات خود ادامه دهد و پرورش پیدا كند و متولد شود.

ماده ۲: تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشتركاً از طرف زن و شوهر متقاضی فرزند تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورت احراز شرایطی مجوز دریافت جنین اهدایی را به این زن و شوهر می دهد تا صاحب فرزندی شوند.

●شرایط

شرایط تعیین شده در قانون اهدای جنین به زنان نازا به این شرح است:

الف- زوجین بنا به گواهی معتبر پزشكی، امكان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد.

ب- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.

ج- هیچ یك از زوجین محجور نباشند.

د- هیچ یك از زوجین مبتلا به بیماری صعب العلاج نباشند.

ه- هیچ یك از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند.

و- زوجین بایستی تابعیت ایران را داشته باشند.

ماده ۳ قانون: وظایف و تكالیف زوجین اهداگیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تكالیف اولاد و پدر و مادر است.

ماده ۴: بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در محاكم خانواده خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تایید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر می باشد.

ماده ۵: آئین نامه این قانون توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با همكاری وزارت دادگستری تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

قانون فوق مشتمل بر پنج ماده در جلسه علنی روز یكشنبه مورخ ۲۹ تیرماه ۸۲ مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در هشتم مرداد ۸۳ به تایید شورای نگهبان رسیده است. دكتر منصوری، فوق تخصص نازایی، در مورد این شیوه درمان ناباروری می گوید: از ۲۳ سال پیش كه نخستین باروری آزمایشگاهی در دنیا با موفقیت انجام شد، مسئله جدیدی پیش آمد. جنینی كه داخل رحم مادر رشد می كند مجموعه ای ژنتیكی است كه نیمی از آن متعلق به مادر و نیمی متعلق به پدر است. در واقع ماهیتی شبیه یك پیوند دارد. اما یك تفاوت عمده در آن دیده می شود. چگونه بدن پیوندی را كه نیمی از آن متعلق به خود شخص نیست دفع نمی كند. تحقیقات پزشكان نشان داده است كه بدن مادر در اطراف جنین هاله ای از پادتن ها یا آنتی بادی ها می سازد كه جنین را از گزند خود مادر حفظ می كند. در نتیجه حاملگی ادامه می یابد. به این ترتیب این نظریه مطرح شد كه می توان هر جنینی را در هر رحمی گذاشت زیرا آنتی بادی ها از جنینی كه در نیمی از كروموزوم ها با مادر متفاوت باشند همچنان بدن از آن محافظت می كنند. در این روش پزشك می تواند در بیمارستان تخمك را از مادر بگیرد، اسپرم را از پدر بگیرد، عمل لقاح را در شرایط آزمایشگاهی انجام دهد و جنین تشكیل شده را در رحم زن دیگر قرار دهد. نوزادی كه با این روش متولد می شود هیچ ارتباط ژنتیكی با والدین خود ندارد. این روش با روش های سنتی مصطلح انتخاب فرزندخوانده نیز متفاوت است.

الهه فراهانی

---