علت شایع مرگ کودکان زیر ۲ سال

آسپیراسیون جسم خارجی در راه‌های هوایی از علل شایع مرگ و میر کودکان، به خصوص کودکان زیر ۲ سال، است.
قبل از قرن بیستم، آسپیراسیون جسم خارجی در ۲۴ درصد موارد باعث مرگ می‌شد. در سال‌های …

آسپیراسیون جسم خارجی در راه‌های هوایی از علل شایع مرگ و میر کودکان، به خصوص کودکان زیر ۲ سال، است.

قبل از قرن بیستم، آسپیراسیون جسم خارجی در ۲۴ درصد موارد باعث مرگ می‌شد. در سال‌های اخیر با تکنیک‌های پیشرفته برونکوسکوپی میزان مرگ‌ومیر به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا کرده است. ۸۰ درصد موارد آسپیراسیون جسم خارجی در سنین کمتر از ۳ سالگی و اوج آن بین ۱ تا ۲ سالگی رخ می‌دهد. در این سنین، کودک قادر به ایستادن است و از طرفی به جهت کنجکاوی تمایل به جستجو داشته و تمایل دارد که اجسامی‌ که پیدا می‌کند داخل دهان بگذارد و در ضمن دندان‌های آسیا برای جویدن غذا به اندازه کافی وجود ندارد. علت دیگر در معرض خطر گرفتن کودکان در این سنین در دسترس بودن غذا و وسایل و اسباب‌بازی‌های خواهر یا برادر بزرگ‌تر می‌باشد که خود عامل مستعدکننده دیگری است.

عوامل مستعدکننده آسپیراسیون جسم خارجی در کودکان و بالغان بیماری‌های نورولوژیک (عصبی)، کاهش سطح هوشیاری و مصرف داروهای آرام‌بخش است. هر شیء کوچکی می‌تواند باعث آسپیراسیون شود ولی شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از: بادام زمینی، انواع مغزها مثل گردو، پسته، بادام، تخمه هندوانه، انواع تخمه‌ها، اجسام کوچک جداشونده از اسباب بازی، تکه‌های میوه خام مثل سیب و هویج، سکه، کلیپس کاغذ، سوزن، ته مداد، بادکنک و ذرت. نکاتی که در جلوگیری از آسپیراسیون جسم خارجی در شیرخواران و کودکان توصیه میشود، عبارت‌اند از:

۱) کودک هنگام غذا خوردن حتماً روی زمین کنار سفره یا پشت میز نشسته باشد. حرکت کودک و دویدن هنگام خوردن ریسک آسپیراسیون را بالا می‌برد. بهتر است والدین هنگام صرف غذای کودک وی را سرگرم نمایند تا غذای کودک تمام شود.

۲) غذای کودک حتماً به قطعات بسیار کوچک تبدیل شود تا جویدن آن راحت شود.

۳) غذای کودک حتماً خوب پخته شود. در مواردی که سبزیجات و میوه جاتی مثل هویج و سیب مصرف شود حتماً رنده شده یا به قطعات کوچک تبدیل شود.

۴) مصرف مغز‌ها حداقل تا سن ۵ سالگی که کودک جویدن را به‌طور کامل یاد می‌گیرد، به تعویق افتد؛ مگر اینکه به صورت پودر شده باشد.

۵) اجسام کوچک از دسترس کودک دورنگه داشته شود. کنجکاوی کودک باعث می‌شود که اجسام را به داخل دهان گذاشته و هنگام بازی ناگهان بلع نماید.

۶) هنگام خرید اسباب‌بازی برای کودکان حتماً دقت لازم انجام شود چون اسباب‌بازی‌هایی که دارای قطعات کوچک قابل جدا شدن باشد، احتمال اسپیراسیون را بالا می‌برد.

۷) وسایل و اسباب‌بازی‌های کودکان بزرگ‌تر خانواده در جاهای جداگانه باشد و به کودکان بزرگ‌تر یاد بدهیم که وسایل خود را دور از دسترس کودکان نوپا قرار دهند.

دکتر قمرتاج خانبابایی

فوق‌تخصص بیماری‌های ریه کودکان

عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی