جمعه, ۱۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 31 January, 2025
مجله ویستا

درآمدی بر كارورزی


درآمدی بر كارورزی

كارآمد شدن دانشجویان در هر زمینه , چیزی فراتر از آموخته های نظری كلاس درس را می طلبد و نتایج مثبتی كه از همپاشدن علم با عمل حاصل می شود بر هیچ كس پوشیده نیست رشته كتابداری و اطلاع رسانی نیز از این قاعده مستثنی نیست

كارآمد شدن‌ دانشجویان‌ در هر زمینه‌، چیزی‌ فراتر از آموخته‌های‌ نظری‌ كلاس‌ درس‌ را می‌طلبد و نتایج‌ مثبتی‌ كه‌ از همپاشدن‌ علم‌ با عمل‌ حاصل‌ می‌شود بر هیچ‌كس‌ پوشیده‌ نیست‌.رشته‌ كتابداری‌ و اطلاع‌رسانی‌ نیز از این‌ قاعده‌ مستثنی‌ نیست‌. برنامهٔ‌ كار عملی‌ كه‌ برای‌ دانشجویان‌ این‌ رشته‌ در نظر گرفته‌ شده‌ همانند بسیاری‌ از دیگر رشته‌ها با عنوان‌ كارآموزی‌ و كارورزی‌ بیان‌ می‌شود.با بررسی‌های‌ انجام‌ شده‌ توسط‌ نویسندگان‌، به‌ نظر می‌رسد كه‌ برای‌ انجام‌ یك‌ كارورزی‌ صحیح‌ و موثر عواملی‌ همچون‌ مدیریت‌، برنامه‌ریزی‌ صحیح‌، نوع‌ كار ارائه‌ شده‌ به‌ كارورز، میزان‌ اعتبار دورهٔ‌ كارورزی‌، و حمایت‌های‌ جانبی‌ از كارورز دخیل‌ هستند.این‌ نوشته‌ در پی‌ آن‌ است‌ كه‌ توجه‌ صاحبنظران‌ این‌ رشته‌ را در خصوص‌ استفادهٔ‌ بهینه‌ از استعداد بالای‌ نیروی‌ دانشجویی‌ به‌ خود جلب‌ كند.

بر اساس‌ ارزیابی‌ بانك‌ جهانی‌ كه‌ برای‌۱۹۲ كشور صورت‌ گرفته‌، مشخص‌ شده‌ است‌ كه‌ سرمایه‌های‌ تولیدی‌ ۱۶% ، سرمایه‌های‌ طبیعی‌ ۲۰%، و سرمایه‌های‌ انسانی‌ حدود ۶۴% كل‌ ثروت‌ آن‌ها را تشكیل‌ می‌دهند. نسبت‌ سرمایه‌های‌ انسانی‌ در كشورهای‌ مختلف‌، متفاوت‌ است‌ و برای‌ كشورهای‌ پیشتاز صنعتی‌ به‌ حدود ۸۰% كل‌ ثروت‌ آن‌ها بالغ‌ می‌شود. در حالی‌ كه‌ در كشورهایی‌ مثل‌ ایران‌ نقش‌ آن‌ تقلیل‌ می‌یابد و درصد عمده‌ را ثروت‌های‌ طبیعی‌ تشكیل‌ می‌دهند.در كشورهای‌ پیشرفتهٔ‌ صنعتی‌ مسائلی‌ كه‌ به‌ نیروی‌ كار و چگونگی‌ فعالیت‌ آن‌ها مربوط‌ می‌شوند همطراز با مسائل‌ فناوری‌ دارای‌ اهمیت‌ تلقی‌ می‌شوند و در ساختار كلی‌ سازمان‌ به‌ آن‌ ها بسیار توجه‌ می‌شود.انتقال‌ از تمركز بر فناوری‌ به‌ تمركز بر انسان‌، روندی‌ است‌ كه‌ اصطلاحاً به‌ آن‌ رویكرد انسان‌مدار اطلاق‌ می‌شود، بدین‌ معنا كه‌ بشر، كانون‌ تمامی‌ پیشرفت‌ها و نوآوری‌ها تلقی‌ می‌گردد.كارآموزی‌ و كارورزی‌ دو واژهٔ‌ آشنا برای‌ اكثر دانشجویان‌،بخصوص‌ دانشجویان‌ رشتهٔ‌ كتابداری‌ و اطلاع‌رسانی‌ است‌.

شباهت‌ این‌ دو واژه‌ تا حدی‌ است‌ كه‌ حتی‌ بسیاری‌ از افراد آن‌ها ر ا یكی‌ می‌دانند و تفاوتی‌ بین‌ آن‌ دو قائل‌ نمی‌شوند و از هر دو عنوان‌ برای‌ یك‌ منظور استفاده‌ می‌كنند.در فرهنگ‌ علوم‌ كتابداری‌ و اطلاع‌رسانی‌ برای‌ این‌ دو واژه‌ تعاریفی‌ به‌ شرح‌ زیر ارائه‌ شده‌ است‌:

▪ كارآموزی‌: (۱) افزایش‌ دادن‌ مهارت‌ها، آگاهی‌ها و تجارب‌ حرفه‌ای‌ و غیرحرفه‌ای‌ كاركنان‌ به‌ منظور آماده‌ ساختن‌ آنان‌ برای‌ انجام‌ وظایف‌ خاص‌.

▪ كارورزی‌: (۲) دورهٔ‌ خاص‌ آموزش‌ حرفه‌ای‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ و تحت‌ نظارت‌ در كتابخانه‌ یا مركز اطلاع‌رسانی‌.كارآموزی‌ و كارورزی‌ هر دو متمم‌ و مكمل‌ دروس‌ نظری‌ می‌باشند و چه‌ بسا اهمیت‌ یك‌ كارورزی‌ صحیح‌ از دروس‌ نظری‌ بیش‌تر باشد و طبق‌ نظر برخی‌ از متخصصان‌ این‌ رشته‌، اثری‌ كه‌ تجربه‌های‌ كارآموزی‌ و كارورزی‌ در آیندهٔ‌ شغلی‌ فرد می‌گذارند از نظریه‌های‌ ارائه‌ شده‌ در پشت‌ میز مؤثرتر است‌.

بر طبق‌ تعاریف‌ بالا، كارآموزی‌ و كارورزی‌ هر دو یك‌ هدف‌ مشترك‌ را دنبال‌ می‌كنند و آن‌، كسب‌ مهارت‌ و تجربه‌ و به‌ مرحل هٔ‌ عمل‌ رساندن‌ اندوخته‌های‌ نظری‌ كلاس‌ درس‌ است‌. براساس‌ بررسی‌هایی‌ كه‌ در این‌ مطالعه‌ صورت‌ گرفته‌، اولین‌ تفاوت‌ كارآموزی‌ با كارورزی‌ جنبهٔ‌ اختیاری‌ یا اجباری‌ بودن‌ آن‌ است‌. به‌ این‌ معنا كه‌ در كارآموزی‌، كارآموز از طرف‌ دانشگاه‌ موظف‌ به‌ گذراندن‌ ساعات‌ مشخص‌ كار عملی‌ در كتابخانه‌ است‌ و در انتهای‌ ترم‌ نیز موظف‌ به‌ ارائهٔ‌ نمرهٔ‌ كارآموزی‌ به‌ دانشگاه‌ است‌. این‌ نمرهٔ‌ نشان‌ دهندهٔ‌ میزان‌ یادگیری‌ و فعالیت‌ كارآموز در كتابخانه‌ است‌.اما در كارورزی‌، دانشجو با میل‌ خود و بدون‌ هیچ‌ اجباری‌ از طرف‌ دانشگاه‌ برای‌ كسب‌ تجربه‌ و معلومات‌ منحصر به‌ فرد ، داوطلب‌ حضور در كتابخانه‌ یا مركز اطلاع‌رسانی‌ می‌شود و این‌ مؤسسه‌ یا مركز اطلاع‌رسانی‌ نیز موظف‌ به‌ ارائهٔ‌ نمره‌ یا حتی‌ حقوق‌ خاصی‌ به‌ كارورز نمی‌باشد.در این‌ قسمت‌ توجهتان‌ را به‌ مقولهٔ‌ كارورزی‌، بخصوص‌ در رشتهٔ‌ اطلاع‌رسانی‌، كه‌ تقریباً در كشور ما نادیده‌ گرفته‌ شده‌ جلب‌ می‌كنیم‌ .

● كارورزی‌

اصل‌ كلمه‌ كاروزی‌ به‌ واژهٔ‌ كارورز (۳) برمی‌گردد كه‌ به‌ فردی‌ اطلاق‌ می‌شود كه‌ بلافاصله‌ بعد از پایان‌ دوران‌ تحصیل‌ صرفاً با هدف‌ كسب‌ در مؤسسه‌ای‌ مشغول‌ به‌ كار می‌شود. در ایران‌ این‌ واژه‌ تا حدی‌ منحصر به‌ دانشجویان‌ رشته‌ پزشكی‌ شده‌ كه‌ به‌ آن‌ها «انترن‌» گفته‌ می‌شود.قابل‌ ذكر است‌ كه‌ در اكثر موارد مطالعه‌ شده‌ در این‌ تحقیق‌، كارورزی‌ برای‌ افراد حالت‌ اختیاری‌ دارد. دوره‌ كارورزی‌ امكان‌ و فرصتی‌ برای‌ آشنایی‌ دانشجویان‌ با محیط‌ كار محسوب‌ می‌شود كه‌ نه‌ تنها باعث‌ افزایش‌ قابلیت‌های‌ آنان‌ برای‌ اشتغال‌ در آینده‌ می‌شود، بلكه‌ به‌ دلیل‌ اختیاری‌ بودن‌ آن‌، به‌ كارورزان‌ قدرت‌ انتخاب‌ بیش‌تری‌ در انجام‌ وظایف‌ ارائه‌ شده‌ می‌دهد تا بتوانند بهتر به‌ علاقه‌مندی‌ها و گرایش‌های‌ خود در زمینه‌های‌ مختلف‌ پی‌ ببرند و نقاط‌ ضعف‌ و قوت‌ كار خود را ارزیابی‌ كنند.حضور در كتابخانه‌ برای‌ كارورز، برخورد با واقعیت‌ها را به‌ دنبال‌ دارد: مثلاً اصول‌ نظری‌ را كه‌ اساس‌ یك‌ مصاحبه‌ خوب‌ را در بخش‌ مرجع‌ تشكیل‌ می‌دهند می‌توان‌ به‌ بهترین‌ شكل‌ در كلاس‌ تدریس‌ كرد، اما روش‌های‌ ارتباط‌ واقعی‌ را فقط‌ از طریق‌ تمرین‌ و برخورد با مراجعه‌كننده‌ می‌توان‌ یاد گرفت‌ و نهادینه‌ كرد.در مرحلهٔ‌ عمل‌ است‌ كه‌ كارورز قادر به‌ برقراری‌ ارتباط‌ كلامی‌ و افزایش‌ مهارت‌های‌ ارتباطی‌ كلامی‌ و غیر كلامی‌ می‌شود . آشنایی‌ با منابع‌ مرجع‌ به‌ خاطر نیازهای‌ فوری‌ و سرعت‌ عمل‌ داشتن‌ در امر اطلاع‌رسانی‌، همه‌ از مزایای‌ حضور در كتابخانه‌ محسوب‌ می‌شوند.آشنایی‌ با وظایف‌ كاركنان‌ بخش‌های‌ مختلف‌ و نظم‌ و انضباط‌ حاكم‌ بر محیط‌ و ملموس‌ شدن‌ كار برای‌ كارورزان‌، از دیگر جنبه‌های‌ مثبت‌ این‌ قضیه‌ است‌.برای‌ روشن‌تر شدن‌ برنامهٔ‌ كارورزی‌ در رشته‌ كتابداری‌ و اطلاع‌رسانی‌، اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ برنامهٔ‌ كارورزی‌ در تعدادی‌ از دانشگاه‌های‌ آمریكا (كه‌ نشانی‌ آن‌ها در پی‌ نوشت‌ آمده‌) مورد بررسی‌ قرار گرفت‌. در میان‌ آن‌ها، دو دانشگاه‌ ایندیانا و میشیگان‌ دارای‌ برنامهٔ‌ كامل‌تر و جامع‌تری‌ هستند كه‌ در ادامه‌، نگاهی‌ اجمالی‌ به‌ برنامهٔ‌ آن‌ها داریم‌ .

● برنامهٔ‌ كارورزی‌ در دانشگاه‌ ایندیانا

پروژه‌ كارورزی‌ در این‌ دانشگاه‌ معمولاً برای‌ یك‌ ترم‌ معادل‌ با ۱۶ هفته‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ است‌. در عین‌ حال‌ به‌ این‌ نكته‌ توجه‌ می‌شود كه‌ كارورزی‌ یك‌ موقعیت‌ حرفه‌ای‌ نیمه‌ وقت‌ محسوب‌ می‌شود كه‌ نباید از هفته‌ای‌ ۲۰ ساعت‌ تجاوز كند. میانگین‌ ساعات‌ كار در هفته‌ برای‌ كارورز ۸ تا ۱۲ ساعت‌ است‌. مصاحبه‌ای‌ حدود یك‌ ماه‌ قبل‌ از شروع‌ كار با كارورز انجام‌ می‌گیرد و رد یا قبول‌ كارورز، با این‌ مصاحبه‌ مشخص‌ می‌شود.در برنامهٔ‌ كارورزی‌ دانشگاه‌ ایندیانا غیر از شخص‌ كارورز، سه‌ گروه‌ دیگر دخالت‌ مستقیم‌ دارند:

۱) سرپرست‌ یا ناظر (۴) :

نظارت‌ كلی‌ جریان‌ كارورزی‌ و انتخاب‌ نوع‌ وظیفهٔ‌ ارائه‌ شده‌ به‌ كارورز به‌ عهدهٔ‌ ناظر است‌ و گزارش‌های‌ و ارزیابی‌های‌ ارائه‌ شده‌ در آخر ترم‌ را نیز بررسی‌ می‌كند. ناظر معمولاً دارای‌ مدرك‌ بالای‌ تخصصی‌ است‌ و تجارب‌ موفق‌ سال‌های‌ قبل‌ را به‌ همراه‌ خود دارد.

۲) راهنما (۵) :

راهنما معمولاً در جریان‌ كارورزی‌ قدم‌ به‌ قدم‌ در پیشرفت‌ كارها كارورز را همراهی‌ می‌كند و كارورز در تمام‌ مراحل‌ از راهنمایی‌ها و انتقادات‌ او استفاده‌ می‌كند. در انتهای‌ دوره‌ نیز موظف‌ به‌ ارائهٔ‌ گزارش‌ از امر كارورزی‌ است‌.

۳) هماهنگ‌ كننده‌ (۶) :

معمولاً وظیفه‌ او هماهنگ‌ كردن‌ برنامهٔ‌ كارورزی‌ و تعیین‌ ساعات‌ مشخص‌ برای‌ كلی هٔ‌ كارورزان‌ است‌. می‌توان‌ گفت‌ كه‌ هماهنگ‌كننده‌ حلقهٔ‌ ارتباطی‌ بین‌ كارورز، راهنما و ناظر است‌. هماهنگ‌كننده‌ اغلب‌ در پایان‌ هر دورهٔ‌ كارورزی‌ تمام‌ كارورزان‌ را در یك‌ محل‌ جمع‌ می‌كند تا ضمن‌ جمع‌آوری‌ گزارش‌ها، كارورزان‌ تجارب‌ دورهٔ‌ كارورزی‌ را با هم‌ مبادله‌ كنند.

● برنامهٔ‌ كارورزی‌ در كتابخانهٔ‌ میشیگان‌

برنامهٔ‌ زمانی‌ در نظر گرفته‌ شده‌ برای‌ كارورزان‌ در كتابخان هٔ‌ میشیگان‌ ۳۲ ساعت‌ است‌، ولی‌ این‌ برنامه‌ بنابه‌ درخواست‌ و موافقت‌ طرفین‌ كاهش‌ یا افزایش‌ می‌یابد.در این‌ كتابخانه‌ بسته‌ به‌ توانمندی‌ها و علاقمندی‌های‌ كارورزان‌ وظایف‌ متفاوتی‌ بر عهدهٔ‌ آن‌ها گذاشته‌ می‌شود، مانند اداره‌ كردن‌ میز امانت‌ كتابخانه‌، پاسخ‌ به‌ نیازهای‌ مراجعه‌كنندگان‌ بخش‌ مرجع‌.برای‌ پذیرش‌ كارورز، فرم‌ درخواستی‌ آماده‌ شده‌ كه‌ تمام‌ برنامهٔ‌ كارورزی‌ در آن‌ به‌ طور خلاصه‌ بیان‌ شده‌ است‌. دانشجو بعد از تكمیل‌ فرم‌ آن‌ را برای‌ مسئولان‌ امر ارسال‌ می‌كند تا در صورت‌ تأئید آن‌ها، به‌ عنوان‌ كارورز در كتابخانه‌ مشغول‌ به‌ كار شود.لازم‌ به‌ ذكر است‌ كه‌ شخصی‌ كه‌ مستقیماً در برنامهٔ‌ كارورزی‌ كتابخانه‌ میشیگان‌ فعالیت‌ دارد شخص‌ راهنما است‌ و در پایان‌ دوره‌ هم‌ كارورز و هم‌ راهنما موظف‌ به‌ ارائهٔ‌ گزارش‌ از دورهٔ‌ كارورزی‌ هستند.در جمعبندی‌، ساعات‌ رفت‌وآمد و غذا و ساعاتی‌ كه‌ كارورز در كتابخانه‌ به‌ مطالعهٔ‌ اختصاصی‌ مشغول‌ بوده‌ محسوب‌ نمی‌شود ؛ یعنی‌ تنها ساعاتی‌ كه‌ كارورز با راهنما مشغول‌ یادگیری‌ و كار است‌ جزء ساعات‌ كارورزی‌ محسوب‌ می‌شود.

پی‌نوشت‌:

۱. Training

۲. Intership

۳. Intern

۴. Super visor

۵. Aol visor

۶. Cootdinator

منابع‌:

۱ـ سامانیان‌، مصیب‌. بررسی‌ نظرات‌ دانشجویان‌ و مدرسان‌ دروس‌ عملی‌ كتابداری‌ دربارهٔ‌ كمیت‌ و كیفیت‌ دروس‌ عملی‌ كارورزی‌ در

دانشگاههای‌ دولتی‌، ۱۳۷۷.

۲ـ براندین‌، رابرت‌. جایگاه‌ كارورزی‌ در تدریس‌ مصاحبه‌ مرجع‌، ترجمه‌ رزا كیایی‌، ۱۳۷۲

۳- Emploger Internship Guidlines.

htttp://pccs.brooklyn. cuny.edu/emphndbk.htm.

۴- Fact Sheet on Internship Programs.

http://ww.Iibofmich.lib.mi.us/services/internshipfaq.htm/

۵- Research library Residency and Internship Programs.

http://www.arl.org/careers/residencies.html

۶- Internship Project in SAPCO

نادر نقشینه‌ عضو هیئت‌ علمی‌ مركز اطلاع‌رسانی‌ و خدمات‌ علمی‌ جهاد كشاورزی‌

سمیه‌ اصل‌كیا دانشجوی‌ كتابداری‌ مقطع‌ لیسانس‌ دانشگاه‌ شاهد كارورز معاونت‌ پژوهشی‌ مركز اطلاع‌رسانی‌ و خدمات‌ علمی‌ جهادكشاورزی‌


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.