ایدئولوژی

بسیاری از مردم ایدئولوژی را مجموعه ای از آموزه هایی می دانند كه احزاب سیاسی و سایر گروه ها به منظور دستیابی به قدرت و نفوذ به آنها متوسل می شوند. بنیانگذار مفهوم «ایدئولوژی» آنتونی …

بسیاری از مردم ایدئولوژی را مجموعه ای از آموزه هایی می دانند كه احزاب سیاسی و سایر گروه ها به منظور دستیابی به قدرت و نفوذ به آنها متوسل می شوند. بنیانگذار مفهوم «ایدئولوژی» آنتونی دستوت دوترسی De tracy است كه بین سال های ۱۸۰۱ و ۱۸۱۵ پس از پیروزی انقلاب كبیر فرانسه، كتابی با عنوان «عناصر ایدئولوژی» نوشت و در این كتاب از علم جدیدی سخن به میان آورد كه آن را علم ایده شناسی Idea logy نامید. به اعتقاد او این علم جدید می توانست پایه تمامی علوم محسوب شود. بررسی عقلانی ریشه های اندیشه ها ایده ها فارغ از تعصبات دینی یا متافیزیكی منجر به شناخت نیازها و آرزوهای جهانشمول انسان ها می شود، به این معنا ایدئولوژی دارای مفهومی مثبت است. این ناپلئون بود كه برای نخستین بار زمانی كه با فشارهای ایدئولوگ های لیبرال و جمهوریخواه در برابر توسعه و تبدیل حكومتش به امپراتوری تحت حمایت دین رسمی مواجه شد، ایدئولوژی را «متافیزیك مبهم» نامید و معنایی بدبینانه و منفی را بر آن حمل نمود.

كارل ماركس نیز با در نظر گرفتن ایدئولوژی به عنوان عامل پنهان كننده و توجیه كننده توزیع نابرابر منابع و قدرت البته مقصود او از ایدئولوژی صرفا ایدئولوژی طبقه حاكم یا طبقه بورژوازی است كه در واقع چیزی جز آگاهی كاذب نیست، معنایی منفی را به آن نسبت داد و اساسا این جریان ماركسیسم بود كه ایدئولوژی را به عنوان یك مفهوم وارد گفتمان سیاسی نمود و نقش آن را در مباحث سیاسی به شدت افزایش داد.

بابك حقیقی راد