چگونه یک باغبان کوچک بسازیم

شیوه های علاقه مند کردن کودک به گیاهان در گفت و گو با حسین بهادری فرد کارشناس گل و گیاه

کوچک‌تر که بودم همیشه نزدیک عید، حیاط خانه ما حال و هوای دیگری داشت. پدرم چند گونی کود و چند جعبه بنفشه می‌خرید و شروع به گلکاری و رسیدگی به باغچه می‌کرد و من هم در گوشه‌ای با یک بیلچه و بنفشه‌هایی که پدرم خریده بود عشق می‌کردم...

یادم می‌آید که همان سال‌ها پدرم یک نهال گل ابریشم را در باغچه کاشت و گفت: «از این به بعد، این درخت مال توئه؛ باید خودت هم ازش مراقبت کنی.» و از آن به بعد من صاحب درختی شدم که مال من بود. آن درخت هنوز هم در باغچه خانه پدری من هست و هنوز هم مرا به گذشته‌های پرخاطره و دور می‌برد. سال‌ها همین‌طور گذشت و من بزرگ شدم و خانواده تشکیل دادم و دست روزگار مرا از آن خانه بزرگ با حیاط و حوض و درخت، در این چهاردیواری کوچک آپارتمانی جا داد. حس می‌کنم هنوز هم همان حال‌و‌هوا را دارم و هنوز هم تماشای گل و گیاه آرامم می‌کند با این تفاوت که حالا باید فقط به گلدان‌های کوچک کنار پنجره اتاق دلخوش باشم. اما این همه دغدغه من نیست. فرزند خردسال من که این روزها همسن و سال آن سال‌های من است، دیگر تصویری از باغچه و گل و درخت در یک حیاط شخصی را ندارد و این موضوع نگرانم می‌کند. موضوع را با حسین بهادری‌فرد، کارشناس گل و گیاه در میان گذاشتم تا در آستانه روز درختکاری کمی راهنمایی‌ام کند.

▪ آقای بهادری فرد! ما چطور می‌توانیم در محیط‌های کوچک خانگی امروز و در آپارتمان‌هایی که دیگر باغچه‌ای در آنها نیست، فرزندان خود را با طبیعت و فضای سبز آشنا کنیم؟

حق با شماست؛ شیوه زندگی امروز به نحوی است که دیگر عملا باغچه‌ها از فضای خانگی ما حذف شده‌اند ولی این مساله به این معنی نیست که ما باید خود و فرزندانمان را از طبیعت دور کنیم. وقتی فرزند ما حس می‌کند که در کنارش یک گیاه را به عنوان یک موجود زنده دارد، می‌تواند درک صحیح‌تری از زندگی با طبیعت داشته باشد. بهترین و عملی‌ترین راهکار در این شرایط برای ما، استفاده از گلدان‌های کوچک خانگی در محیط خانه و آشناکردن کودک با آنهاست.

▪ یعنی کودک ما می‌تواند با یک گلدان کوچک با طبیعت آشنا شود؟!

چرا که نه! کودک در کنار خود گیاهی را می‌بیند که هر روز شاهد رشد آن است و اگر مسوولیت نگهداری آن را هم به خود او بدهیم، این آشنایی برای او ملموس‌تر خواهد شد. ما حتی می‌توانیم این گلدان‌ها را در اتاق کودک قرار دهیم تا او هرچه بیشتر زندگی با طبیعت را حس کند.

▪ وجود گیاه در اتاق کودک برای او مضر نیست؟!

نه؛ اگر گیاه مناسبی را برای قرار دادن در اتاق کودکان خود انتخاب کنیم، نه‌تنها هیچ خطری متوجه آنها نخواهد بود بلکه در روحیه‌شان نیز تاثیر مثبتی خواهد داشت.

▪ این گیاه مناسب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

معمولا توصیه می‌شود که برای فضای سبز اتاق کودکان از گیاهانی استفاده شود که اولا خاصیت خوراکی داشته باشند و ثانیا از سرعت رشد مطلوبی نیز برخوردار باشند تا کودک میزان رشد آنها را حس کند. به همین دلیل شاید مناسب‌ترین گزینه‌ها در این مورد کاشت بذر سبزی‌ها برای کودکان باشد. سبزی‌هایی مثل شاهی، ریحان سبز یا بنفش، جعفری و تربچه هم دارای سرعت رشد بالایی هستند و هم اینکه اگر توسط کودک خورده شوند، مشکلی را برای او ایجاد نخواهند کرد.

▪ خاک این گلدان‌ها برای سلامتی کودک مضر نیستند؟

نه، در حال حاضر خاک مخصوص گیاهان سبزی کاری تولید شده است که ضدعفونی شده و کود مورداستفاده در آن نیز کود ارگانیک و بی‌ضرر است. کشت سبزی‌ها در این بسترهای آماده مشکلی را برای کودکان در پی ندارد.

▪ به غیر از سبزی‌ها، گیاهان زینتی دیگری هستند که بتوان برای مانوس‌شدن کودکان با طبیعت از آنها استفاده کرد؟

بله، به‌طور کلی بسیاری از گیاهان زینتی و آپارتمانی برای این کار مناسب هستند که باید آنها را با توجه به موقعیت و شرایط محل سکونت و همین‌طور در نظر گرفتن سلیقه افراد انتخاب کرد. به عنوان مثال گیاه آگلونما، سانسوویریا، فیکوس بنجامین، سرخس‌ها، گیاه سیسوس (پیچ کانگورو) برای این کار مناسب هستند. بنفشه آفریقایی هم که یک گیاه زیبا و با گل‌دهی دایم است، می‌تواند جذابیت‌های خاص خود را برای کودکان داشته باشد. علاوه بر این موارد گیاهان فیتونیا، گیله‌آ و ابریشم(گل قهر) نیز گزینه‌های خوبی برای گلدان‌های کودکان هستند.

▪ گیاهان معمول‌تری هم برای آپارتمان‌ها وجود دارد؟

با توجه به اینکه به فصل بهار نزدیک می‌شویم، یکی از گیاهان متداولی که همه با آن سروکار داشته‌اند، گیاه شمعدانی است که به‌راحتی می‌توان آن را تکثیر کرد. به‌علاوه گیاهان گوشتی مثل تیره ناز نیز می‌توانند در این مورد جالب توجه باشند. گیاه گندمی (سجافی) هم به دلیل رشد سریع و شیوه تکثیر جالب آن برای نگهداری مناسب به نظر می‌رسد. ضمن اینکه به دلیل استقبال فراوان مردم از نگهداری گونه‌های مختلف کاکتوس می‌توان برای این کار از کاکتوس‌های بدون تیغ مانند ساکولنت‌ها برای منازل آپارتمانی استفاده کرد.

▪ آیا گیاهانی وجود دارند که به دلیل مضربودن آنها برای کودکان نباید در منازل استفاده شوند؟

چند گیاه سمی وجود دارند که نگهداری آنها در منازل به‌خصوص در منازلی که کودکان زندگی می‌کنند، توصیه نمی‌شود. معروف‌ترین این گیاهان زینتی، دیفن‌باخیاست که در صورت تماس با دهان می‌تواند باعث ایجاد لکنت موقت در فرد شود. علاوه بر آن «کاکتوس باکاتا» نیز جزو موارد سمی گیاهان زینتی محسوب می‌شود. گیاه دیگری نیز به نام «کروتون» وجود دارد که به خودی‌خود برای انسان ضرری ندارد ولی میوه‌ای به نام «دند» تولید می‌کند که سمی است. البته گیاه کروتون در منازل بسیار به‌ندرت به باردهی می‌رسد و به همین دلیل نمی‌توان آن را جزو گیاهان سمی دانست. در هر صورت اگر بخواهیم به‌طور کلی درباره نگهداری گیاهان در منازل اظهارنظر کنیم، مزیت‌ها و تعداد گیاهان مطلوب برای این کار بسیار بیش از مضرات و تعداد گیاهان مضر هستند. تجربیات نیز نشان داده‌اند که کودکانی که از کودکی با فضای سبز و گیاهان مانوس بوده‌اند، در آینده شرایط بهتری نسبت به سایر کودکان داشته‌اند.

پیمان صفردوست