سابقه تاریخی و تحول مجازات اعدام‏

مجازات اعدام یکی از قدیمی ترین اشکال کیفر دادن در جوامع گذشته می باشد که به طور اجمالی به بیان برخی دوران اکتفا می گردد.
علاوه بر اینکه از نظر تاریخی قوم بابل مقدم بر اقوام دیگر …

مجازات اعدام یکی از قدیمی ترین اشکال کیفر دادن در جوامع گذشته می باشد که به طور اجمالی به بیان برخی دوران اکتفا می گردد.

علاوه بر اینکه از نظر تاریخی قوم بابل مقدم بر اقوام دیگر است، قانون حمورابی هم که بر این قوم حاکمیت داشته نیز از قدیمی ترین قوانینی است که به ثبت رسیده است در قانون حمورابی موارد فراوانی از مجازات های خشن به چشم می خورد که ازجمله آنها مجازات اعدام است.

در قانون حمورابی حتّی مجازات اعدام برای برخی از اعمالی که ظاهرا" اهمیت چندانی نیز ندارد در نظر گرفته شده بود. برخی از جرایم مستوجب اعدام در قانون حمورابی عبارتند از: شهادت دروغ که منجر به کشته شدن دیگری شود، بچّه دزدی، سرقت از منزل شاه یا معبد، زنای با محارم، تحریک به فرار بردگان، گران فروشی، اخذ رشوه از طرف نظامیان و...

قوانین آشوری که در کتاب (تاریخ تمدن) آمده است به طور کلی ابتدایی تر و جنبه دنیایی آن کمتر از قوانین حمورابی است. با اینکه ظاهرا" از حیث زمان در قوانین آشور مقدم بوده است.

کیفر های قانونی در قوانین آشور درجات مختلفی داشت از قبیل نمایش دادن شخص گناهکار در میان مردم- بریدن گوش یا بینی- شکم دریدن- سر بریدن و...در این دوران جرایمی چون هتک ناموس و بعضی از اشکال دزدی را معمولا" با اعدام مجازات می کردند. گاهی نیز متهم را با داوری خدایان کیفر می دادند یا گناهکار را پا بسته در آب می انداختند و سرنوشت وی را به دست آب می سپردند. ‏

در مورد قوم پارس مجازات اعدام در دوران هخامنشیان و ساسانیان انجام می گرفته است. یکی از روش های مجازات اعدام در زمان هخامنشیان گذاشتن سر محکوم بر سنگ و خرد کردن آن بوده است. مجازات اعدام در دوره ساسانیان تفاوت چندانی با دوره هخامنشیان نداشته بلکه در مراحلی خشونت بار تر از زمان هخامنشیان بوده است.

در موارد جاسوسی و خیانت به کشور مجازات اعدام توام با شکنجه و آزار بدنی چون بریدن بینی -گوش و زبان قبل از اجرای اعدام یا مثله کردن - به چهار میخ کشیدن - زنده به گور کردن و نظایر آن همراه بود. ‏

ویل دورانت در کتاب خود در بحث قانون در عصر رنسانس تحت عنوان زندگی مردم سال ۱۵۱۷-۱۵۶۴ چنین آورده است : کیفر بیست نوع جرم و جنایت اعدام تعیین شده بود: قتل نفس - خیانت- بدعت گذاری- جادو گری- دزدی - جعل اسناد- قاچاق- زنا- فرار از زندان- سوگند دروغ- عدم توفیق در خودکشی و... اعدام ممکن بود فقط به وسیله عمل نسبتا کم آزار قطع سر انجام بگیرد.

اما این مجازات معمولا" امتیازی بود که به زنان و مردان نجیب زاده ارزانی می شد و کیفر آدم های بی سر و پا چوبه دار بود. بدعت گذاری و شوهر کشی را با چوبه آتش پاسخ می دادند... روی هم رفته قوانین جزایی قرن ۱۶از قوانین قرون وسطی سختگیر تر و انعکاسی بودند ازآشفتگی اخلاقی آن زمان. ‏

قبل از نفوذ مکاتب حقوق جزایی جدید، مثل مکتب کلاسیک و مکتب تحققی و دفاع اجتماعی، مجازات اعدام به عنوان یکی از ابزارهای رایج در محاکم برای مجازات مجرم و گرفتن انتقام از وی مطرح بود و لذا در بسیاری از موارد هدف از اعدام تنها سلب حیات محکوم نبود بلکه علاوه بر آن رنج و تعذیب محکوم نیز به عنوان هدف اساسی برای قدرت حاکمه مطرح بود. اما از آغاز قرن نوزدهم به فکر افتادند تا در صورتی که بنا بر بقای مجازات اعدام باشد مجازات اعدام را با ابزاری اجرا کنند که کمترین درد و رنج را بر محکوم به اعدام وارد آورد.

اما سئوال عمده این بود که به راستی راحت ترین وسیله برای قطع حیات چیست. در این راستا بعد از انقلاب کبیر فرانسه با الهام از نظریات پزشکی و با توجه به ذهنیت ناشی از عرف و عادت " سربریدن " را راحت ترین و سریع ترین وسیله اجرای اعدام معرفی نمودند.

لذا با توجه به اعلامیه بیستم مارس ۱۷۹۲ به منظور متحد الشکل نمودن مجازات اعدام، دکتر گیوتین اولین دستگاه قطع گردن را اختراع کرد. و اولین استعمال آن روز پنج شنبه ۲۵ آوریل ۱۷۹۲ مورد پیدا کرد و از آن زمان وسیله اعدام در فرانسه گیوتین بوده است. قانون ۱۸۱۰ نیز ضمن ماده ۱۲ همان ماده ۳

قانون سابق (۱۷۹۱) را تائید کرد و مجازات اعدام را به وسیله قطع سر قرارداد.

متعاقبا هر کشوری با توجه به آداب و سنن ملی، مذهبی و عرف و عادت محلی طرق خاصی را برای مجازات اعدام چون به دار آویختن، نشاندن روی صندلی الکتریکی، گذاشتن در اتاق گاز، تزریق داروهای مرگ آور و تیرباران انتخاب نمود.‏

م. پارسا