هالیوود علیه كاخ سفید

هالیوود دیگر یك تافته جدا بافته ازسیاست آمریكا نیست امپراتوری هنر آمریكا با همه ستارگانش در امور واوضاع سیاسی حضور ودخالت دارند واین تصمیم به طور كامل مورد تأیید مخاطبان سینما است

هالیوود دیگر یك تافته جدا بافته ازسیاست آمریكا نیست.امپراتوری هنر آمریكا با همه ستارگانش در امور واوضاع سیاسی حضور ودخالت دارند واین تصمیم به طور كامل مورد تأیید مخاطبان سینما است.از ۱۱سپتامبر كه گردونه سرنوشت جامعه آمریكایی را دگرگون كردتاكنون ،خانواده هالیوود از هیچ صحنه سیاسی غایب نبوده اند ، از انتخابات گرفته تا میتینگ های ضد جنگ می توان حضور جمعیت پرشماری از ستارگان عرصه كارگردانی وبازیگری آمریكا را مشاهده كرد.اما تماشایی ترین بخش از واكنش های سیاسی هالیوود زمانی است كه قهرمانان فیلم های آن نفوذ خود را درچالش با نامداران سیاست كاخ سفید به كارمی گیرند.

دردوره شش ساله ریاست نومحافظه كاران تندرو بر آمریكا این رویارویی چند بار رخ داده است ودرهر بار یكی از بزرگان سینمای این كشور پرچم مخالفت با سیاست های بوش را برافراشته است.پس از انتخابات هفتم نوامبركه شهروندان آمریكا در رأی خود به سیاست های تیم نومحافظه كاران نه گفتند آهنگ مبارزه خانواده هالیوود با ساكنان كاخ سفید شكل آشكارتری پیدا كرده است.

در آخرین تظاهرات گسترده در واشنگتن كه دراعتراض به سیاست دولت آمریكا درعراق برپا شد، چهره های هنری آمریكا حضورچشمگیری داشتند.آن ها نیز خواهان خروج سربازان آمریكایی از عراق شدند ودرست در روزی كه جورج بوش رئیس جمهور آمریكا با سودای اجرای راهبرد تازه قصد دارد ۲۱‎/۵۰۰سرباز تازه به عراق اعزام كند، صدای مخالف خود را به صدای اعتراض ده ها سیاستمداردرون وبیرون كنگره آمریكا آمیخته اند.

نكته جالب این بود كه جمعیت تظاهركننده تریبون سخنرانی را به دست یك هنرپیشه سرشناس هالیوود ،جین فوندا سپردند.او كه در مبارزه با جنگ ویتنام فعال بود، خطاب به جمعیت گفت: «من ۳۴ سال است كه در تظاهرات ضدجنگ شركت نكرده ام، اما سكوت ثمری ندارد.» وی درسخنانی شورانگیز گفت: «از این كه باز هم ناگزیرم علیه جنگ فریاد بزنم، اندوهگین هستم كه چرا از جنگ ویتنام درس نگرفتیم.» البته درصف آن روزمعترضان در كنار خانم فوندا، چهره های دیگری مانند شون پن و تیم رابینزنیزحضور داشتند.رابینز حتی سخنانی تند تراز فوندا برزبان آوردو گفت: «ما به افرادی شجاع و مصمم نیاز داریم كه صدای مردم آمریكا را به گوش زمامداران برسانند و فریاد بزنند كه ما از این جنگ به ستوه آمده ایم.»

نكته قابل تأمل میتینگ سیاسی هنرمندان این بودكه آن ها با اشاره به تابوت ۳ هزار سرباز آمریكایی كشته شده در عراق، طرح مبارزات گسترده تر با سیاست جنگی بوش را ریختند؛ چنان كه رسانه های آمریكاروایت كرده اند رابینز ودوستانش درپایان برنامه شان اعتراض كردندكه برای تغییر سیاست جنگی آمریكا منتظر تصمیمات كنگره رقیب بوش نخواهند ماند.اما ورود هالیوود به این كارزار سیاسی سیری ۷ساله را پیمود ودلایل وریشه های این اتفاق را درظرف زمانی این ۷ سال باید جست وجوكرد.

● دو مرحله رویارویی

برخورد اصحاب سینمای آمریكا باسیاست وسیاستمداران دونیمه كاملاً متفاوت دارد.مرحله نخست اختصاص به سال۲۰۰۱دارد، یعنی زمانی كه بخشی از اصحاب هنر تحت تأثیر فضای احساسی ۱۱سپتامبر به نوعی روشی همدلانه با اهل سیاست پیش می گیرند.این همراهی البته معنا ومقصودی فراتر ازائتلاف مرسوم سینما با سیاست دارد.طایفه هنرمندان دراین حركت بیش ازآن كه تمنایی از جنس تبانی ودادوستد با قدرت داشته باشد، سودای همراهی با شهروندانی را داردكه درشوك ناامنی وحمله ای ناگهانی غوطه ورند.

مرحله دوم آغاز كنش های انتقادی هالیوود نسبت به سیاستمداران است، دوره ای كه فضایی درجهت مخالف روزهای ۱۱سپتامبر برجامعه هنری آمریكاحاكم می شود.این حركت ازنقطه ای آغازمی شود كه امیدهادر جامعه آمریكا برای بازگشت امنیت رخت می بندد.از این پس، سینما زبان مؤاخذه را دربرخورد با متولیان وكارگزاران سیاست به كار می بندد.ستارگان هالیوود دراین مرحله در بحث هایی مشاركت می كنند كه محور آن سیاست گذاری های نادرست وافول عقلانیت درمیان مدیران حوزه دیپلماسی است.

● نخستین پرده از پروژه تغییر

بافروریختن برج های دوقلو، عرصه هنر آمریكا ونماد مجسم آن،هالیوود ،دورانی تازه از حیات خویش را آغاز می كند؛ دورانی كه كشمكش های سیاسی دولت آمریكا بازتابی پرطنین در مركز امپراتوری سینماپیدا می كند و دومقوله جنگ وصلح به طور بی سابقه ذهن كارگردانان این كشور رابه خود مشغول می دارد. استودیوهای هالیوود در خدمت ساخت فیلم هایی با نگاه اغلب سیاسی قرار می گیرد و برای نخستین بار مخاطبان پروپا قرص فیلم های اكشن و اجتماعی در آمریكا به سناریوهایی با مضامین سیاسی علاقه نشان می دهند.

سینمایی كه درنگاه اهل فن به دلیل پا ی بندی به سنت های محافظه كارانه نهادی دور ازسیاست شناخته می شد و وجه غالب تولیدات آن درفضای جهان مادی سیرمی كرد، یكباره سر از سیاست درمی آورد.

اما موج تغییری كه ۱۱سپتامبر برای هالیوود ارمغان آورد، تغییری همه جانبه وبنیادین بود.اما پیش ازآن كه این تغییر درسطح نگرش ها وبینش ها نمایان شود، نخستین تركش این تغییر به دامن سازندگان فیلم های جنگی واكشن اصابت كرد.تاجایی كه دولتمردان آمریكا در جست وجوی مقصران حادثه ۱۱سپتامبر انگشت اتهام را به سوی آنان نشانه رفتند.محافل سیاسی آمریكا زبان به سرزنش هالیوود گشودند كه هواپیماربایان اندیشه اصلی نقشه خود را از فیلم های هالیوود گرفته اند.بنابراین، همه درانتظار تأثیرات آنی ۱۱سپتامبر بر مركزیت سینمای جهان نشستند.

۱۱سپتامبر ازهمه زوایا هالیوود را با خود درگیر كرد.برای هر دو گروه سازندگان ومخاطبان فیلم های هالیوود یك جنبه اندوهناك داشت كه برج های مركز تجارت جهانی عامل جذابیت بسیاری از فیلم های مورد علاقه آنان بود.

آن ها مشابه این تصاویر را قبلاً در سالن امن و تاریك سینماها دیده بودندهرچنددر فیلم آسمان خراش جهنمی یا روز استقلال هیچ كس عملاً كشته نشده بود.به این صورت ۱۱ سپتامبر این احساس گناه را به همراه آورد كه هالیوود نبایددرسناریوهای شبیه سازی چنین حوادث دردناكی را به عنوان چاشنی فیلم و وسیله ای برای تفریح عرضه كند و چنان كه وودی آلن تحولاتی را در عالم سینما پیش بینی كرده بودماجرای فروریختن برج های نیویورك هالیوود را برای همیشه تغییر خواهد داد.

تأثیرات آنی ۱۱سپتامبرآنجا نمایان شدكه چرخه تولیدات هنری با مضمون خشونت وهراس رادست كم برای مدتی متوقف كرد.براین اساس، درنخستین اقدام، تصاویر مركز تجارت جهانی به سرعت از فیلم هایی مثل مرد عنكبوتی و سرندی پیتی (Serendipity) كه قرار بود بعد از ۱۱ سپتامبر اكران شوند، حذف شد.

اكران «خسارت جانبی» به تأخیر افتاد، خسارت جانبی فیلمی با درخشش آرنولد شوارتزنگر در نقش آتش نشانی بود كه خانواده او در حمله تروریست ها به یك آسمان خراش كشته می شوند. درمیان آثار هالیوود درآن روزها «خسارت جانبی» برای برخی یادآور حملات ۱۱سپتامبر بود.درهمان حال خبررسیدكه استودیوهای فیلمسازی پروژه چندین فیلم با موضوعات حساس را متوقف كردند، هرچند همه این فیلم ها در ۹ ماه پس از فاجعه به بازار آمدند.

«مرد عنكبوتی» پس از حوادث، دوباره فیلمبرداری شد.فیلم دردسرساز دیگری به نام خلاصه همه ترس ها پس از آن وقایع روی پرده سینماها رفت كه حول انفجار یك بمب اتمی در شهر بالتیمور توسط تروریست ها دور می زد. اما تولیدكنندگان این فیلم، خشن ترین صحنه های آن را حذف كرده، با اشتیاق اعلام كردند پنتاگون وزارت دفاع آمریكا، از آن حمایت كرده است.

به نظرچنین می رسیدكه هالیوود در تلاش است مزاج و ظرفیت تماشاگران را پس از وقایع محك بزند.این درحالی بودكه برخی از اصحاب هالیوود بر این اتفاق نام توفان سانسورنهاده ودربرابرآن اعتقاد این عده براین بودكه دراثر این نوع رفتارها مردم به جای دوری گزیدن از این چنین موضوعاتی، می خواهند بیش از پیش شاهد آن باشند تا به درك آن ها از حوادث كمك كند.آن هابه گزارش هاوآمارهایی اشاره می كردندكه حكایت از آن داشت كه شمار كسانی كه به دنبال حوادث ۱۱ سپتامبر فیلم های ماجراجویانه كرایه می كنند افزایش یافته است.

پس از این كش وقوس ها بر سر حذف و گزینش فیلم ها ، حركتی تازه دراستودیوهای فیلم سازی آمریكا برای ساخت نوع تازه ای از آثار هنری براساس داستان هایی آغازشد كه مستقیماً به حوادث ۱۱ سپتامبر مربوط می شدند.

درهمان فضای رعب واندوه طرح ساخت فیلمی تلویزیونی به نام تبلور شهامت توسط شركت فیلمسازی «گلدی هان» كلید خوردكه به روایت پرواز شماره ،۹۳ هواپیمای ربوده شده ای كه در پنسیلوانیا سقوط كرد،می پرداخت.

اما نخستین فیلمی كه درباره روز حادثه وارد سینماها شد بچه ها (The Guys) نام داشت كه براساس سرگذشت یك فرمانده آتش نشانی در شهر نیویورك كه ۸ نفر از خدمه اش را در حملات از دست داد و خبرنگاری كه به نوشتن مرثیه هایی برای آن ها كمك كرد، ساخته شد.

به هر حال، ستارگان هالیوود در این مرحله سعی درهمراهی با مردم وپاسخگویی به انتظارات آن ها رادارند.به عبارتی، دغدغه آنان كمك به مردم آمریكا برای تمركز و بازگشت به زندگی روزمره پس از وقایع ۱۱ سپتامبر است.لذاهنرپیشه های معروف در برنامه های جمع آوری كمك های مالی شركت می كردند.

مل گیبسون در توصیف آن روزهامی گوید: «آن حادثه جو محیط كار را سنگین كرد.كارگردان كمك كرد پیش از آغاز فیلمبرداری شمع روشن كنیم و در سكوت ، خاطره قربانیان را زنده كنیم.»

اما ساموئل جكسون می گوید جنب و جوش اولیه هالیوود در توجه نشان دادن به موضوعات حساس گذرا بود.وی می گوید: «به خوبی تسكین پیدا كرده ایم.سال گذشته قرار بود در فیلمی بازی كنم كه به خاطر وقایع ۱۱ سپتامبر ساخته نشد، چون درباره یك بمب گذار بود.» سخن جكسون درست بود، با آن كه در هفته های پس از حملات، خیلی از بحث هایی كه در جلسات رؤسای هالیوود انجام می شد، حول مسأله لحن و حساسیت فیلم ها دور می زد.

در شش سال گذشته، چندین فیلم با صحنه های بسیار خشن و براساس داستان های تروریستی به سینماها راه یافته اند.

مخاطبان آمریكایی نیز با هجوم برای تماشای فیلم هایی مثل خلاصه همه ترس ها با بازیگری بن افلك بدان واكنش نشان داده اند واین برخلاف تصور سیاستمداران كاخ سفید بودكه می گفتندمردم آمریكا دیگر به استقبال از این فیلم ها تمایل ندارند.

البته درهمان فضای احساسی آن روز بخشی از اصحاب هالیوود به نقد واعتراض از آثار همكاران خود پرداختندتا جایی كه شماری از فیلم های كوتاه درباره واكنش جهان به حملات ۱۱ سپتامبر، توسط كارگردان هایی مثل میرا نعیر، شون پن، یوسف شاهین و شوهی امامورا، به خاطر آنچه «شدیداً ضدآمریكایی» توصیف شد، مورد انتقاد قرار گرفتند.

سلیمان دعویسرا

---