رقابت نابرابر پول و كارت های اعتباری

استفاده از كارت اعتباری باعث كاهش استفاده از پول و در نتیجه كاهش استهلاك پول می شود امكان استفاده از اعتبار كارت حتی در صورت كم بودن موجودی وجود دارد, ضریب امنیت كارت ها نسبت به پول در موقع سرقت بالاتر است

استفاده از كارت اعتباری باعث كاهش استفاده از پول و در نتیجه كاهش استهلاك پول می شود. امكان استفاده از اعتبار كارت حتی در صورت كم بودن موجودی وجود دارد، ضریب امنیت كارت ها نسبت به پول در موقع سرقت بالاتر است.یكی از مشخصه های كشور های در حال توسعه استفاده رایج و فیزیكی از پول است، یعنی اصل اقتصاد این كشور ها بر پایه اسكناس بوده، چك و دیگر اسناد جایگزین پول مثل اوراق معتبر بانكی، كاربرد كمتری دارند. بزودی تنها با تماس یك انگشت روی ماشین پرداخت می توانید هزینه های خرید خود را پرداخت كنید.

اشتباه نكنید این خبر مربوط به كشور ما نیست، بلكه خبر تازه ای از فن آوری اطلاعات در كشورهای آمریكایی و اروپایی است. قرار است در این كشورها تماس انگشت، جایگزین كشیدن كارت اعتباری روی ماشین های پرداخت شود. در این روش قرار است مشتریان با استفاده از اسكن انگشت، از حساب های بانكی خود برداشت كنند.با خبر بالا معلوم می شود اروپایی ها و آمریكایی ها سالیان زیادی است كه از كارت های اعتباری در دریافت و پرداخت های روزمره استفاده می كنند و حالا قرار است شیوه تازه ای را جایگزین این كارت ها كنند.اما كارت اعتباری به چه كارت هایی اطلاق می شود؟ آیا در كشور ما هم این نوع كارت ها وجود دارند و اگر پاسخ مثبت است، چرا ما بین خود و اطرافیانمان، استفاده از این كارت ها را بندرت می بینیم؟

كارت های اعتباری یا همان (Credit card) كارت هایی هستند كه از سوی بانك ها به مشتریان داده می شوند. كارت های اعتباری همانطور كه از نامشان پیداست، دارای یك میزان اعتبار مشخص هستند و به صاحبان حساب در بانك ها این امكان را می دهند كه بتوانند از مراكز خرید و فروشگاه های مختلف به اندازه اعتبار موجود در كارت ها خرید كنند. با این كار، فروشندگان یعنی پذیرندگان كارت های اعتباری با بانك ها طرف حساب می شوند، یعنی بانك ها باید با فروشندگان تسویه حساب كنند.با این توضیح به نظر نمی آید كه استفاده از كارت های اعتباری به ضرر مردم باشد، چون آنها می توانند به جای حمل مقادیر مختلف پول نقد، تنها با داشتن یك كارت به پرداخت هزینه های روزانه بپردازند، اما دلایلی چند سبب شده كه استفاده از كارت های اعتباری در بین مردم آنچنان فراگیر نشود.می توان گفت استفاده از این كارت ها در كشور ما مزایا و معایب خاص خود را دارد، اما این مزایا و معایب چیست؟ پاسخ این سئوال را در گفت وگو با چند اقتصاددان وكارشناس امور بانكی جویا شدیم.دكتر مهدی تقوی در پاسخ به این سئوال كه چرا فرهنگ استفاده از كارت های اعتباری بین مردم ما هنوز جا نیفتاده است، می گوید: عادت مردم تابعی از پیشرفت وسیله مبادله در اقتصاد است. استفاده از چك پول هم هنوز بین مردم ما متداول نشده است، پس توقع بیجایی است اگر بخواهیم مردم به این سرعت به كارت های اعتباری روی بیاورند. شما برای خرید از یك فروشگاه نمی توانید به جای پول، چك بپردازید، چون فروشنده از شما چك قبول نمی كند مگر اینكه شما را بشناسد. این اشكال نظام پرداخت در ایران است.اما دكتر تقوی معتقد است كه استفاده از كارت های اعتباری به جای پول، سه حسن بزرگ دارد؛ یكی اینكه باعث می شود مردم دیگر از پول كثیفی كه روزانه دست به دست می چرخد و آلودگی زیادی دارد استفاده نكنند.دوم اینكه هزینه بالای چاپ اسكناس ها هم از بین می رود، چون دیگر اسكناس ها به شكل فعلی فرسوده نمی شوند و آخر اینكه امنیت شما بالا می رود چون هر زمان ممكن است پول نقد از حمل كننده آن به سرقت برود.اما معایب اینگونه كارت ها چیست؟ یكی بهره آن است كه دارنده كارت باید به بانك بپردازد، اگر شخص از اعتبار كارت خود استفاده كند باید بهره مبلغی كه از كارت برداشت كرده را به بانك پرداخت كند.دیگر اینكه داشتن كارت های اعتباری باعث می شود انگیزه خرید كردن در مردم افزایش یابد، پس باز هم باعث افزایش هزینه ها می شود یعنی مردم كارتی در اختیار دارندكه توسط آن می توانند به میزان نسبتا زیادی خرید كنند. مبلغ اعتبار این كارت خیلی بیشتر از یك مقدار محدود پول نقدی است كه می توانستند در كیف دستی خود نگهداری و حمل كنند، پس احتمالا انگیزه خرید بیشتری پیدا می كنند چون محدودیت استفاده از پول نقد را ندارند.استفاده از كارت های اعتباری در كشورهای توسعه یافته، بسیار فراگیر است، اما تعداد موسسات و بانك هایی كه در كشور ما با این كارت به ارائه خدمات می پردازند، بسیار كم بوده و شرایط دریافت كارت اعتباری از همه آنها سخت تر است.به عنوان مثال برای دریافت كارت همانند چك باید یك نفر را به عنوان ضامن معرفی كرد كه بر فرض مثال تا ۲میلیون تومان ضمانت دریافت كننده كارت را بكند. پس هر شخصی توانایی دریافت كارت اعتباری را ندارد، چون نیاز به ضامن دارد، از طرفی وقتی یك ماه از اعتبار كارت استفاده شود باید پس از آن با دریافت صورتحساب بدهی به بانك پرداخت شود. در همه كشورها این ریسك وجود دارد، ولی در ایران ریسك عدم پرداخت، بالاتر است كه البته این مسئله تا حدودی به عادت عدم مسئولیت پذیری و عدم عمل به تعهدات خودمان برمی گردد.

دكتر تقوی در مورد ارتباط استفاده از كارت های اعتباری و اقتصاد كلان، معتقد است كه مهمترین نقش پول در اقتصاد كلان این است كه وسیله مبادله محسوب می شود. به هر حال درگذشته كه پول به شكل امروزی وجود نداشت، مبادلات سخت بود. پول مبادله را تسهیل می كند، اگر كارت های اعتباری رواج پیدا كند هزینه مبادله كمتر می شود و مبادلات بالاتر باعث رشد اقتصادی می شود. اما علت اینكه فقط تعداد محدودی از بانك ها خدمات مربوط به كارت های اعتباری را ارائه می دهند، این است كه تاریخ بانكداری ما از كشورهای توسعه یافته، چند دهه عقب است و به تناسب آن در ارائه خدمات هم این عقب ماندگی وجود دارد.

---